گاهشمار تخصصی شهر (1390-1283/2011-1905)

ملیحه درگاهی

در گاهشمار پیش رو که براساس واحد سال و تقویم هجری شمسی و میلادی تنظیم شده است سعی بر این بوده که به مهمترین وقایع مرتبط با فضای شهری و تحولات آن طی 100 سال گذشته پرداخته شود. جهت گردآوری و تنظیم این گاهشماری از کتاب، مقاله و سایتهای اینترنتی مختلف بهره گیری شده است. به علاوه بایستی عنوان شود با توجه با اهمیت شهر تهران چه به لحاظ فرهنگی و تاریخی و سیاسی و چه از نظر رویدادهای مهم شهری، در منابع مختلف تأکید بیشتر بر شهر تهران است و از این روی نیز در گاهشمار حاضر بیشترین تمرکز بر وقایع شهری تهران خواهد بود.

1283/1905 –تصویب اولین قانون شهرداریها
1283/1905 –ایجاد نخستین شبکه ی روشنایی معابر عمومی در تهران
1286/1908 –کاهش اختیارات انجمن شهر در نخستین قانون بلدیه
1287/1908 –شهردار شدن میرزا عباس خان مهندس باشی
1289/1910- شهردار شدن دکتر خلیل خان ثقفی اعلم الدوله
1299/1920- ابراهیم خان یمین السلطنه شهردار می شود
1300/1922 –معرفی گاسپار ایپگیان به عنوان شهردار تهران
1300/1922 –احداث جاده ی مخصوص پهلوی (ولیعصر)
1302/1924 –معرفی سرتیپ آقاخان بوذر جمهری به عنوان شهردار
1305/1927- تأسیس ثبت اسناد و املاک
1307/1929 –تصویب قانون ثبت املاک
1307/1929 –تدوین اولین مجموعه قوانین و مقررات نماسازی شهری
1307/1929 –طرح شکل گیری تهران جدید با قالب شهر امروزین
1307/1929 – تصویب قانون ثبت املاک
1308/1930 – ساخت نخستین خیابان یکطرفه تهران
1309/1931 –تصویب قانون بلدیه (شهرداری جدید) که از مصوبات دوره ی هفتم قانونگذاری مجلس شورای ملی است
1309/1931 –طرح اولین نقشه ی تهران با عنوان «نقشه ی خیابانها»
1309/1931 –ساخت شهر سلماس (شاهپور قدیم)
1317-1309/1939-1931 – شبکه بندی معابر کاملا شعاعی در شهر همدان
1310/1932 –طرح پیشنهاد شهر همدان به عنوان اولین طرح شهری توسط کارل فریش (مهندس چرمساز و رئیس کارخانه چرمسازی همدان) تهیه و به وزارت داخله پیشنهاد شد
1311/1933 – احداث خیابانهای مستقیم شمالی-جنوبی و شرقی-غربی در تهران
1311/1933- آسفالت شدن خیابان پهلوی (ولیعصر)
1312/1934 –تصویب قانون مربوط به احداث و توسعه ی معابر خیابانها
1313/1935- سرتیپ قلی هوشمند شهردار می شود
1316/1938 –اولین نقشه ی شهرسازی مربوط به شهر تهران
1316/1938 –تصویب طرح جامع برای توسعه ی کالبدی تهران
1317/1939- شهردار شدن قاسم خان صور اسرافیل
1317/1939 –تصویب قانون تعدیل اجاره بها جهت تثبیت اجاره بها و تعدیل روابط مالک و مستأجر
1317/1939 –تصویب قانون تأسیس بانک رهنی در ارتباط با تأمین مسکن
1318-1316/1940-1938 – نصب مجسمه در میادین مختلف تهران از جمله راه آهن، بهارستان، سپه (امام خمینی) و 24 اسفند (انقلاب)
1318/1940 –تصویب قانون و آیین نامه ی پیش آمدگی در گذرگاهها و خیابانها
1319/1941- علی اصغر فروزان شهردار می شود
1319/1941 –ساخته شدن میدان شهر رودسر
1320/1942- محمد سجادی به عنوان شهردار معرفی می شود
1320/1942 - تهیه ی اولین نقشه ی تقسیمات کشوری و اصلاح قانون توسعه ی معابر
1321/1943-فضل الله بهرامی به مدت 5 ماه شهردار می شود
1322/1944 –عباسقلی گلشائیان به مدت 5 ماه شهردار می شود
1323/1945-غلامحسین ابتهاج به عنوان شهردار معرفی می شود
1324/1946 –تشکیل بخش شهرسازی و طرح ریزی در سازمانی موسوم به «سازمان اصل چهارم ترومن»
1324/1946 – مهمدی مشایخی شهردار می شود
1327/1949 –تأسیس سازمان برنامه
1328/1950 – حسام الدین دولت آبادی به عنوان شهردار معرفی می شود
1329/1951 –احداث پارک شهر در مرکز شهر
1330/1952 – محمد مهران شهردار می شود
1330/1952 –ورود سربازان گروه صلح به ایران، این سربازان برای چند شهر از جمله اصفهان  طرح شبکه بندی و گذربندی تهیه کردند
1333/1955 – غلامحسین ابتهاج به عنوان شهردار معرفی می شود
1334-1327/1956-1949 –برنامه ی اول عمرانی
1335/1957-سرلشکر محمود دولو شهردار می شود
1341-1334/ 1956-1963 –برنامه ی دوم عمرانی
1337/1959- موسی مهام به عنوان شهردار انتخاب می شود
1357-1340/1980-1963-توسعه ی سریع شهرک سازی و شهرک نشینی در حومه و اطراف تهران
1341/1963 – احمد نفیسی شهردار می شود
1341/1963 –انجام اصلاحات ارضی
1346-1342/1964-1968 –برنامه ی سوم عمرانی
1342/1964 –اصلاح قانون توسعه و تعریض معابر و زمین گودهای جنوب تهران
1343/1965 –تأسیس وزارت آبادانی و مسکن و به دنبال آن شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
1343/1965 –توسعه ی عمودی و رواج آپارتمان نشینی (تصویب قانون آپارتمانها)
1344/1966- تقی سرلک شهردار می شود
1344/1966 –شروع طرحهای جامع شهری و قانون تملک آپارتمانها
1344/1966 –قانون اصلاح پاره ای از موارد و الحاق چند ماده به قانون شهرداری
1345/1967 –تصویب اولین طرح جامع شهری، طرح جامع «بندر لنگه»
1347/1969 –تصویب قانون نوسازی و عمران شهری
غلامرضا نیک پی به عنوان شهردار انتخاب می شود
1350/1972 –ساخت شهرکهای اقماری دولت آباد و پیکان شهر
1351/1973- تصویب قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
1351-1347/1973-1969 –برنامه ی چهارم عمرانی
1347/1969 –تهیه ی طرح جامع تهران و گسترش ابعاد کالبدی و شبکه ی ارتباطی
1347/1969 –تصویب نخستین طرح جامع تهران
1351/1973- تشکیل واحد مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری در وزارت آبادانی و مسکن
1356-1352/1978-1974- برنامه ی پنجم عمرانی
1352/1974 –ارائه ی نخستین طرح جامع یزد
1352/1974 –ایجاد میدان و برج شهیاد به عنوان یک مرکز و نماد جدید شهری
1353/1975 –مشخص شدن طرحهای شهری در ایران شامل سه طرح «جامع شهر»، تفصیلی» و «هادی»
1353/1975 –ساخت شهرک اقماری شوش
1354/1976- قانون گسترش شهرسازی در قطبهای کشاورزی
1355/1977 –پیوستن تجریش و شهر ری به تهران و ایجاد تهران بزرگ
1355/1977-افزایش تعداد مناطق شهری از 10 به 12 منطقه
1355/1977-تهیه ی طرح «شهستان پهلوی» به عنوان یک مرکز بزرگ حکومتی
1357/1979- محمد توسلی شهردار می شود
1357/1979- تأسیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران
1358/1980 –بیانیه ی امام خمینی مبنی بر تأسیس بنیاد مسکن و همچنین حساب 100 برای ایجاد مسکن محرومان
1362/1984- محمد نبی حبیبی به عنوان شهردار انتخاب می شود
1363/1985 –قانون طرحهای توسعه، عمران، حوزه ی نفوذ و تفصیلی شهرها
1364/1984-ادامه ی طرح راهبرد ساخت شهر جدید توسط دولت
1364/1984- تهیه ی طرح جامع 25 ساله برای منطقه ی اصفهان توسط سازمان مسکن و شهرسازی استان اصفهان
1365/1987 –اجرای طرح برنامه ی آماده سازی زمین برای احداث مسکن
1366/1988-سید مرتضی طباطبایی شهردار می شود
1368/1990- غلامحسین کرباسچی به عنوان شهردار معرفی می شود
1368/1989 –اقدامات دولت در زمینه ی برنامه ریزی تنظیم خانواده
1368/1989- تصویب طرح جامع شهر شیراز
1368/1989- شروع به فعالیت مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری و رستایی
1373/1994- تصویب طرح تفصیلی شهر شیراز
1373/1994- تأسیس مؤسسه ی همشهری
1374/1995- تأسیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور
1375/1996- شکل گیری سازمان ملی زمین و مسکن
1376/1997 –تصویب مرکز مطالعات و تحقیقاتی شهرسازی و معماریی به عنوان اولین نهاد رسمی دولتی
1376/1997- مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری به عنوان اولین نهاد رسمی دولتی در زمینه نظارت و هدایت طرحهای تحقیقاتی وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
1377/1998- افتتاح نخستین خط متروی تهران
1377/1998- اولین دوره ی انتخابات شورای شهر و روستا
1378/1999-مرتضی الویری شهردار می شود
1379/2000- اولین دوره ی فعالیت شورایاری ها
1384-1382/2005-2003- تصویب لایحه تفریغ بودجه شهرداری
1382/2003-محمود احمدی نژاد شهردار می شود
1384/2005-محمد باقر قالی باف به عنوان شهردار انتخاب می شود
1384/2005- شروع به کار مرکز سامانه مدیریت شهری
1385/2006 –تصویب طرح دانشنامه ی تاریخ معماری ایران شهر ( با نام پیشین دانشنامه ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین)
1386/2007- تصویب سند طرح جامع شهر تهران
1386/2007-تأسیس شورای سیاستگذاری جامعه ایمن شهر تهران
1386/2007- ایجاد مرکز اطلاعات علمی و تخصصی مدیریت شهری
1390/2011- ادغام دو وزارتخانه ی راه و ترابری و مسکن و شهرسازی و شکل گیری وزارت راه و شهرسازی

منابع:
جهانشاهی، محمد حسین. تولد دوباره ی تهران در کلانشهر تهران، نشریه جامعه شناسی و علوم اجتماعی «جستارهای شهرسازی»، بهار 1384، شماره 12
حبیبی، کیومرث. بهسازی و نوسازی بافتهای کهن شهری، تهران، انتخاب، 1386
سعیدی رضوانی، نوید. شهرنشینی و شهرسازی در دوره ی بیست ساله 1320-1300 هجریی شمسی (دوران حکومت رضاخان)، تحقیقات جغرافیایی، تابستان 1371، شماره 25
مهدیزاده، جواد. شهر و تاریخ: نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی – فضایی شهر تهران بخش سوم – دوره ی تکوین کلانشهر تهران)، نشریه جستارهای شهرسازی، بهار 1382، شماره ی 4

www.anthropology.ir/node/16530
www.tehran.ir
http://archive.hamshahrionline.ir/hamnews/1385/850827/world/_mycity.htm
http://www.mrud.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8215a9d4-d05d-4433-9457-1f95c93ea2c3
http://www.imo.org.ir/portal/Home/
http://www.irceo.net/
http://www.nlho.ir/
http://www.umic.ir/
http://rpc.tehran.ir/Default.aspx?tabid=41
http://www.imo.org.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=f34baf1e-d69c-4d81-8018-c5aebf3d54f2

email:[e-mail]

گاهشمار فضای شهری (اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی) 
http://www.anthropology.ir/node/16530