صحنه های اسطوره ای بر روی آثار تپه حسنلو

گردآورنده شاهين مهاجر سليماني، عاطفه امیری

چکیده
اسطوره در برگیرنده باورهای مقدس انسان است که در مرحله ی خاصی از دوران اجتماعی شکل می گیرد و باورداشت مقدس همگان می گردد. اسطوره ها حتی در ساده ترین سطوح خود انباشته از روایاتی است ،معمولا مقدس درباره خدایان ،موجوداتی فوق بشری و وقایع شگفت آوری که در زمانهای مختلف با کیفیاتی متفاوت رخداده است.
با توجه به اینکه بسیاری از آثار حسنلو دارای صحنه های اسطوره ای بودند و همچنین تکراری بودن بسیاری از نقوش آنها ،فقط نمونه هایی از آنها انتخاب و معرفی شده است. یکسری از آثار نیز صحنه های اسطوره ای داشتند اما در منابعی که در دسترس نگارنده بود ،تصویری از آنها موجود نبود به این دلیل از بحث در مورد آنها خودداری شده است.
این پژوهش بر مبنای چهار فصل تقسیم بندی گردیده است؛ که در فصل اول کاربرد اشیاء ،در فصل دوم صحنه ها ،در فصل سوم فیگورها و در فصل چهارم موتیف هایشان توصیف و معرفی گردیده است.
با توجه به آنچه در این تحقیق گفته شده به نظر می رسد مشابهت هایی از لحاظ نقش مایه های اشیاء با مناطق همجوار وجود داشته است؛ اما در نهایت آنچه بدیهی است، این است که بارزترین ویژگی ها، مربوط به فرهنگ بومی منطقه و سازندگان احتمالی این اشیاء هستند. از جمله صحنه های اسطوره ای غیر بومی که در این اشیاء دیده می شود می توان به نقش گیلگمش (بین النهرین) و همچنین اسطوره های اقوام هوری اشاره کرد.
کلید واژگان: حسنلو ، اسطوره ،  جام ، الهه ، مهر  ، فیگور.   

مقدمه
اگر به صحنه های اسطوره ای بر روی آثار، همچون صحنه های غیر اسطوره ای نگاه کنیم هرگز مفهوم آن را نخواهیم فهمید ،زیرا که اسطوره را باید در کلیتش شناخت.معنای بنیادی اسطوره در سلسله ی پی در پی حوادث، نهفته نیست بلکه در مجموعه های کلی حوادث قابل درک است. هر اسطوره داستانی نقل می کند و گزارش داد وستد میان خدایان و بشر و یا تعریف تکامل بعضی پدیده های طبیعی است.
مطالعه اساطیر یک قوم ،در همه ی ابعاد آن ما را یاری می-دهد تا تاریخ رشد تمدن و فرهنگ آن قوم را باز شناسیم و از آنجا که بسیاری سنت ها و اعتقادات با وجود آنکه با روح دین و تمدن یگانه نیستند سرسختانه باز مانده اند و در عقاید امروزی نیز جای گرفته اند. چه بسا مطالعه ی آنها ما را به گوشه هایی از آداب و عادات کهن خود که همچنان در میان ما زنده است ،راهنمایی می کند .
تپه حسنلو بزرگترین محوطه ی دشت سولدوز در 9 کیلومتری شمال شرقی شهرستان نقده و 85 کیلومتری جنوب استان آذربایجان غربی و در منتهی الیه جنوب غربی دریاچه ارومیه، چسبیده به غرب دهستان حسنلو واقع شده است.(نقشه شماره 1)
این محوطه را اولین بار سر اورل اشتاین در سال 1313 هجری شمسی حفاری کرد. علی حاکمی و محمود راد نیز در فاصله سالهای 1326 تا 1328 ه.ش. در حاشیه ی شرقی این تپه به کاوش پرداختند. اما عمده  پژوهش های باستانشناسی محوطه مربوط به فعالیت های هئیت مشترک ایرانی و آمریکایی به سرپرستی رابرت هنری دایسون است؛ که در فاصله سالهای 1957 تا 1977 انجام شده و بیش از 7500 شئی تاریخی فرهنگی از این محوطه به دست آمده است که هر یک به نوبه ی خود منحصر به فرد و دایرة المعارف عظیمی از تمدن و فرهنگ دنیای باستان منطقه-ی آذربایجان به شمار می رود. (تصویر شماره 1)
 در این تحقیق ابتدا کاربرد اشیایی که دارای صحنه های اسطوره ای هستند ذکر شده و آثاری که بر روی آنها نقوش اسطوره ای وجود دارند توصیف و معرفی گردیده است. سپس تاثیر و تاثیرات نقشی و موضوعی در مناطق همجوار حسنلو با این محوطه از لحاظ صحنه های اسطوره ای مورد مطالعه قرار گرفته است.
 

برای مطالعه کامل این مقاله در زیر کلیک کنید:

 

پیوست	اندازه
12460.doc	707.5 KB