معرفی واحد درسی نظریه‏ های انسان شناسی

عنوان درس به انگلیسی: ‏Theories of Anthropology
تعداد واحد: 2
نوع درس: نظری(اجباری)
پیش نیاز: تاریخ انسان شناسی

شرح درس: درس نظریه‏های انسان شناسی، در تکمیل درس تاریخ انسان‏شناسی، دانشجویان را با طیف گستردة نظریه‏ها در علم انسان شناسی آشنا می کند. نظریه‏ها به عنوان استخوانبندی و چارچوب مهمی عمل می کنند که در کنار روش ها و رویکردهای هر علمی بخش اساسی را در آن تشکیل می دهند. اصولا نمی توان هیچ علمی را بدون برخورداری از چارچوب‏ها و غنای نظری قابل توجه، متصور شد. بنابراین، نظریه ها می توانند ابزارهای لازم را برای درک پیچیدگی های واقعیت اجتماعی به دست پژوهشگر بدهند.
اهداف: هدف اصلی از درس نظریه‏ها، توانمند ساختن دانشجویان به درک سازوکارها و روابط مدون واقعیت‏های اجتماعی و فرهنگی است. برای این کار لازم است که آنها با نظریه‏های مهمی که در عرصة انسان شناسی از آغاز تا امروز مطرح شده‏اند، آشنا شده و در هر زمینه نقاط قدرت و ضعف به بیان در آیند و بنابراین دانشجویان بتوانند با رویکردی نقادانه مفاهیم نظری را درک و به کار گیرند. شناخت روشن و دقیق نظریات به دانشجویان امکان می دهد که برای هر یک از طرح ها و برنامه‏های پژوهشی و تحقیقاتی خود چارچوب‏های نظری کارآمد و دقیقی طراحی کرده و به اجرا درآورند.

روش: روش در استفاده از این درس، روشی کاملا اسنادی و کتابخانه‏ای است. دانشجویان تشویق می شوند که پیش از هر جلسه، با مطالعه منابع معرفی شده، نسبت به آن موضوع آشنایی پیدا کرده و بتوانند در کلاس به طرح سئوالات و مشکلات مربوط به آن به آن نظریه بپردازند. در این راه همواره تلاش می شود به انطباق نظریه ها با واقعیت‏های اجتماعی و فرهنگی توجه شود. مطالعه مستقیم آثار نظریه‏پردازان و نقد آثار از روش های مورد استفاده در این درس است.

کاربرد: کاربرد مهم و اساسی درس نظریه‏ها، کمک به تبیین نظری طرح‏های پژوهشی است. امروزه در حوزه انسان‏شناسی هیچ طرحی نمی تواند صرفا بر مردم نگاری و توصیف بدون تحلیل تکیه بزند و هر چه بیش از پیش از پژوهشگران و همچنین از کارشناسان در همة زمینه‏های کاربردی خواسته می شود که تحلیل های روشن و دقیقی از وضعیت ارائه دهند و به نتایج کاربردی برای حل مشکلات پیش رو بپردازند، در این زمینه‏ها تکیه بر نظریه‏ها و درک نظری به طور عام ضرورتی اساسی دارد.

سرفصل دروس:
1- مباحث مقدماتی: تعریف نظریه، اهمیت و کاربردهای آن در انسان شناسی
2- نظریة تطورگرایی – الف: مباحث عمومی
3- نظریة تطور‏گرایی- ب: تطور‏گرایی در بریتانیا و آمریکا
4- نظریة تطور‏گرایی- ج: تطور‏گرایی در آلمان و فرانسه
5- اشاعه‏گرایی
6- کارکردگرایی – الف: اصول و مباحث عمومی
7- کارکردگرایی- ب: مالینوفسکی
8- ساختارگرایی- الف: اصول کلی،‏کارکردگرایی بریتانیایی ( رادکلیف براون)
9- ساختارگرایی – ب: کارکردگرایی فرانسه( کلود لوی استروس)
10- فرهنگ و شخصیت – الف: مباحث عام
11- فرهنگ و شخصیت- ب: نظریه‏پردازان ( بندیکت، مید، لینتون، کاردینر)
12- محیط شناسی فرهنگی و نوتطورگرایی
13- ماتریالیسم فرهنگی
14- نظریه‏های انسان‏شناسی جنسیت
15- نگاهی به نظریه‏های جدید انسان‏شناسی( انسان‏شناسی شناختی و نمادین)
16- جمع‏بندی و نتیجه‏گیری





منابع: