ایران شناسان روسیه: میخاییل نیکلایویچ با گالایوف ؛ جوی یوسیفونا ادلمان

سید مجید سادات کیائی

گزارش درسی
سنت و مکتب ایران‌شناسی در روسیه سابقه دیرینه ‌ای  قریب به 200 سال دارد. در این مدت طولانی شخصیت‌های بزرگ ایران‌شناس آثار محققانه و عالمانه بسیاری در عرصه‌های گوناگون ایران‌شناسی پدید آورده‌اند. از سویی ایران‌شناسان امروز روسیه نیز کم و بیش در موضوعات مختلف این سنت علمی را ادامه می‌دهند، هر چند پس از فروپاشی شوروی اساسا شرق‌شناسی و به تبع آن ایران‌شناسی در روسیه هم سمت و سوهای نوینی پیدا کرده و هم با چالش‌های جدیدی روبرو شده است.

یکی از اساتید برجسته شرق‌شناسی روسیه میخاییل نیکلایویچ باگالوبف  است که بیش از نیم قرن در دانشکده شرق‌شناسی به تدریس تئوری زبانهای فارسی، تاجیکی، افغانی، فارسی میانه، سغدی، فارسی باستان و زبانهای باستانی می‌‌پرداخت. در طول تمامی این سالهای نه چندان آرام از سنت‌های اصیل‌شرق‌شناسی در مقابل دست‌اندازی طرفداران کوته‌نظر سوداگرایی که علم را تنها به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف زودگذر خود می‌خواستند، حفاظت کرد.

میخاییل نیکلایویچ باگالوبف در ایران مفتخر به دریافت جایزه "چهره‌های ماندگار " شد.

جوی یوسیفونا ادلمان یکی دیگر از ایران‌شناسان برجسته روسی است که با آثار خود زیربنای مکتب ایران‌شناسی شوروی دیروز و روسیه امروز را بنیان نهاد. ادلمان، خود نویسنده بسیاری از آثار اصلی و زیربنایی منتشر شده در ده‌های اخیر در روسیه است . تمامی آثار وی ، از اولین مونوگراف تا آخرین اثر نوشته شده به قلم این ایرا‌شناس برجسته ، او را به عنوان یک دانشمند برجسته معرفی می‌کند.

 

 

زندگی‌نامه ایران‌شناس برجسته روس،  میخاییل نیکلایویچ با گالایوف    ( 2010 – 1918 )

میخاییل نیکلایویچ باگالوبوف در سال 1918 در کیف به دنیا آمد. نیکلای میخایلویچ پدر میخاییل( 1934 – 1872 )   نویسنده، روحانی، دانشمند، پروفسور الهیات دانشگاه ولادیمیر مقدس و اسقف کلیسای دانشگاه، اسقف اعظم بود. پدر وی  از نسلی است که جد اندر جد کشیش بوده‌اند و در کلیساهای نیژنی نوگراد خدمت می‌کردند. پدر بزرگ‌، میخاییل اندریویچ باگالوبف ( 1900 – 1838 ) که به افتخار او نوه‌اش  را هم میخاییل نامیدند، از رجال حوزه کلیسا بود که به عنوان کشیش در روستای منطقه پاولف آرتادف، خادم کلیسا بود( جایی که پدرش هم کشیش بود) و در پایان عمر به عنوان کشیش برجسته منطقه بالاخین منصوب شد و هم‌زمان خادم کلیسای گاردیف نزدیک بازار نیز بود. این کلیسا که در سال 1697 ساخته شده است، همچنان برجای مانده اما قبر پدر، میخاییل دیگر وجود ندارد. به گفته ساکنان محل" در زمان اتحاد شوروی در محوطه کلیسا سیب‌زمینی می‌کاشتند." در شرح حالی که از او در مجله " کلیسای نیژنی نوگراد" به چاپ رسیده است ( شماره 7 سال 1900 ) آمده که " میخاییل ( پدر ) در اجرای وظایفش سختگیر و با مردم خوش برخورد بود."  

در سالهای 20 پس از بستن گروه الهیات، پدر، نیکلای به عنوان کشیش در کلیساهای ولایت پالتاو کیف خادم بود و سپس به زادگاه خود، نیژنی نوگراد بازگشت، جایی که اسقف کلیسای سپاس شد. بخشی از وسایل عبادت و ناقوس کلیسای گروه کرملین شهر نیژنی نوگراد را به این کلیسا آورده‌اند. خطبه‌های پدر، نیکلای که جمعیت زیادی را جلب می‌کرد، خوشایند مقامات نبود و او به مدت سه سال به زندان رفت و در آنجا بشدت بیمار شد.

پدر، نیکلای سالهای آخر عمر را در کلیسای سپاس مشغول خدمت بود، کارهای علمی خود را به پایان می‌رساند وجلد دوم فلسفه دین را تمام کرد. کتابهایی در مورد حضرت مریم و همچنین زندگی حضرت عیسی نوشت. اسقف اعظم، پروفسور خداشناس و متخصص الهیات در قبرستان جدید در پشت محراب کلیسا به خاک سپره شده است. در کنار او برادران بزرگترش ، الکسی میخایلویچ (‌1934  – 1868 ) استاد حوزه نیژنی نوگراد، ایوان میخایلویچ ( 1955 – 1870 ) پزشک و جراحی که مجبور شد در منطقه سالفکا در ساختن رودخانه ولگا – مسکو در سالهای سی کار کند ( کار اجباری زندانیان سیاسی ) به خاک سپره شده‌اند.

مادر میخاییل نیکلایویچ، الگا نیکلایونا ( 1965 – 1881 ) معلم موسیقی و دختر وکیل نیژنی نوگراد، نیکلای الکساندرویچ لودمینارسکی ( 1901 – 1820 )  بود.

زندگی فرزندان خادمان مسیحیت در آن سالهای بی‌خدایی به این سادگی‌ها نبود. پدر در زندان بود. نگهداری از میخاییل کوچک را برادران بزرگتر به عهده گرفته بودند. یکی از آنها نیکلای نیکلایویچ (‌1992  – 1909 ) بعدها یکی از ریاضیدانان بزرگ شد. برادر وسطی، الکسی نیز دانشمند معروف، ریاضیدان ، مورخ علوم ، عضو و خبرنگار آکادمی اکراین شد. در آن زمان فرزندان کشیش‌ها را از فهرست کلاسها حذف می‌کردند( در کلاس جدید بطور اتوماتیک ثبت نام نمی‌کردند) و آنها خودشان مجبور بودند برای ثبت نام در کلاسهای بالاتر اصرار کنند و بزرگترها دور از آنها در زندان و اردوگاه بودند. در سال 1936 بعد از اتمام دبیرستان، دانشگاه  لنینگراد میخاییل نیکلایویچ باگالوبف را پذیرفت و او تمام عمر به این دانشگاه وفادار ماند.

در شکل‌گیری علاقه او به زبان‌شناسی و یادگیری زبانهای شرقی، دروس علمی پدر، دیدار با همکاران او و راهنمایی برادران بزرگ او نقش مهمی داشتند. در کتاب بسیار مهم پدر، نیکلای ، فلسفه دین‌(1915 و چاپ دوم 1918 ) فصلی کامل اختصاص به بررسی آموزه‌های زرتشت دارد که نویسنده از آنها به عنوان نتیجه اصلاحات آگاهانه که حکایت از اخلاق و روحیات پرانرژی و فعال ایرانیان باستان دارد، یاد می‌کند.

میخاییل نیکلایویچ باگالوبف به توصیه برادر بزرگترش وارد بخش ایران‌شناسی دانشکده فیلولوژی که در آن زمان با دانشکده شرق‌شناسی مختلط بود، شد. اساتید او ایران‌شناسان برجسته، مستشرقین و اساتید کلاسیک فیلولوژی  آ. آ. فریمان، ای. ای. زاروبین، ای. یو. کراچکفسکی  و ای. بیلیایف بودند. در سال 1941 میخاییل پس از اتمام دانشگاه به ارتش فراخوانده شد و چهار سال در مدرسه عالی ارتش سرخ، زبان فارسی و کشور شناسی تدریس کرد و از سال 1944 به تدریس در گروه زبان‌شناسی ایران دانشگاه مسکو مشغول شد.

نیکلایویچ در پاییز سال 1945 وارد دوره اسپرانتورای آکادمی علوم اتحاد شوروی شد و به محضر آ. آ فریمان که در آن زمان رییس سرشناس ایران‌شناسی روسیه بود، راه یافت و به لنینگراد برگشت و از آن زمان در دانشکده شرق‌شناسی شروع به کار کرد.

ابعاد اصلی کارهای تحقیقاتی باگالوبف در سالهای دانشجویی تعیین شد که عبارت بود از زبان‌شناسی تطبیقی – تاریخی ایرانی، بررسی زبانهای مرده ایران باستان و ایران میانه. در شروع قرن بیستماضافه شدن  مواد جدیدی به زبان ایران میانه ، از جمله زبان سغدی و خوارزمی که تا آن  موقع ناشناخته بودند، ایران‌شناسی را غنای تازه‌ای بخشید. با اکتشافات باستان‌شناسی بعدی آسیای میانه و آسیای مرکزی حجم این مطالب افزایش می‌یافت و مهمترین وظیفه رمزگشایی و چاپ آثار نوشتاری تازه کشف شده بود. در میان آثار مختلف تفسیر این متون فوق‌العاده سخت، آثار میخاییل نیکلایویچ باگالوبف از جایگاه شامخی برخوردار است.

پس از دفاع از پایان نامه در سال 1948 با موضوع جمله اسمی و فعل ربط  ، او بار دیگر به کار تحقیقات صحرایی روی آورد- موادی در خصوص زبان یگنبر در دره کوهستانی رودخانه یگنب، در قسمت بالای رودخانه زرافشان که در آن سالها صعب‌العبور بود، جمع می‌کرد.

او در رمزگشایی و چاپ اسناد زبان سغدی که در سال 1933 در تاجیکستان و روی کوه موگ، کشف شده بودند، شرکت داشت. پایان نامه دکتری او به موضوع روابط متقابل زبان یگنب و جد آن، زبان سغدی اختصاص داشت که در سال 1956 از آن دفاع کرد. در انتشار اسنادکوه موگ، او مطلبی در خصوص ویژگی زبان این اسناد منتشر کرد و با ادامه کارهای استاد خویش، آ. آ. فریمان چند کار علمی در خصوص یکی دیگر از مهمترین زبانهای دوره ایران میانه در محدوده آسیای مرکزی ، یعنی خوارزمی نوشت.

در مجموع میخاییل نیکلایویچ باگالوبف بیش از صدو پنجاه کار علمی به چاپ رسانده است که شامل رشته‌های مختلف ایران‌شناسی و از جمله شناخت زبانهای سامی می‌شود. از کارهای دیگر او عبارتند از برسی تطبیقی – تاریخی، تاریخ گرامر زبانهای ایرانی و برسی آثار خط زبان آرامی، شناسایی تاثیر ایرانیان در متون سامی و بالاخره بررسی اصطلاحات نجوم ایران باستان است.

این رشته‌های تحقیقی به ظاهر متفاوت میخاییل نیکلایویچ باگالوبف در واقع، یکی از دل دیگری درمی‌آمدند و همه آنها مکمل یکدیگر بودند. باگالوبفتحقیقات خود را از تحقیق بر روی آواشناسی و گرامر زبان زنده ایرانی یعنی یاگنب آغاز کرد و سپس کارهای خود را روی جد این زبان یعنی سغدی و نزدیکترین خویشاوند و همسایه آن، زبان خوارزمی متمرکز کرد. او تلاش خود را از آثاری که توسط نوشتار آرامی به زبانهای ایرانی نوشته شده بود به آثار زبان آرامی، با استفاده از استعداد و توانایی‌های شایان خود در زبان‌شناسی و زبان‌شناسی باستان معطوف کرد. او در مقالات نه چندان بلند اما کامل خود از نظر محتوا و شکل مشخصا نشان داد که برای کنکاش عمیق و وسیع و عقل تیزبین در بسیاری از متون ظاهرا بررسی شده مطالب زیبا و جالب بسیاری وجود دارد. او بدین ترتیب بطور اساسی اطلاعات ما را در زمینه زبانها و تاریخ فرهنگ بالا برده است. میخاییل نیکلایویچ باگالوبف علاوه  بر تحقیقاتش در زمینه زبان‌شناسی معاصر و باستان ایرانی و سامی، مورخ زبان و نوشتار به عنوان پدیده‌های فرهنگ و مراحل تکامل بشریت است.

بیش از نیم قرن میخاییل باگالوبف در دانشکده شرق‌شناسی به تدریس تئوری زبانهای فارسی، تاجیکی، افغانی، فارسی میانه، سغدی، فارسی باستان و زبانهای باستان می‌پرداخت. او ده سال از سالهای 1981 تا 1991 رییس گروه زبان‌شناسی ایران بود. بسیاری از ایران‌شناسان مشهور، زبان‌شناسان، ادیبان، مورخان، مردم‌شناسان، کاندیداهای علوم نزد او تحصیل کرده و استعداد او را در تدریس می‌ستودند. میخاییل نیکلایویچ باگالوبف دروس خود را با شور و شوق به گونه‌ای هنرمندانه تدریس می‌کرد و عشق به این دروس را در دانشجویان می‌دمید.

در طول 35 سال میخاییل نیکلایویچ باگالوبف رییس بی‌بدیل دانشکده شرق‌شناسی بود – مدتی که در تاریخ دانشگاه بی‌نظیر و بی‌سابقه است. میخاییل نیکلایویچ پس از انتخاب در سال 1960 به عنوان رییس دانشکده توانست در طول تمامی این سالهای نه چندان آرام، کشتی دانشکده را به سلامت از همه خطرات و تهدیدات بگذراند و از سنتهای اصیل شرق‌شناسی در مقابل دست‌اندازی طرفداران کوته نظر سوداگرایی که علم را تنها به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف زودگذر خود می‌خواستند، حفظ کند. به همت میخاییل نیکلایویچ باگالوبف شهرت شرق‌شناسی دانشگاه نه تنها حفظ شد، بلکه بیشتر نیز شد. با مدیریت او ، شاگرد مکتب و مدرسه سن پترزبورگ- لنینگراد که همزمان با شرق‌شناسان و دایره‌المعارف نویسان برجسته آن زمان می‌زیست، دانشکده شرق‌شناسی ارتباط پیاپی خود را با شرق‌شناسی کلاسیک و معاصر روسی حفظ کرد که برای بهترین اساتید آن آگاهی مدنی، وطن پرستی واقعی و احترام عمیق به فرهنگ شرق جزو ویژگی‌های ممتاز آنان بود.

در این یک سوم قرن بخش‌های جدید فیلولوژی و تاریخ کشورهای جنوب شرق آسیا ( ویتنام، لائوس، کامبوج، تایلند، اندونزی، فیلیپین) در این دانشگاه باز شده است. افغانستان شناسی و مانچژوری دوباره بازگشایی شده‌اند. قفقاز شناسی و آموزش زبانها و تاریخ آسیای میانه از سرگرفته شده است. دستاورد دیگر میخاییل نیکلایویچ باگالوبف این است که دانشکده شرق‌شناسی دارای اساتید بسیار متخصصی در رشته‌های مختلف شرق‌شناسی سنتی و رشته‌های جدید شرق‌شناسی است. فارغ‌التحصیلان و شرق‌شناسان این دانشکده به عنوان متخصصان بسیا باتجربه در همه جا مشهورند و در مجموع دانشکده شرق‌شناسی به عنوان یکی از مراکز معتب آموزشی و پژوهشی فیلولوژی، تاریخ و فرهنگ شرق شناخته شده است.

مونوگرافها و ژورنالهای زیادی با تصحیح و پیشگفتارهای میخاییل نیکلایویچ باگالوبف به چاپ رسیده ‌وتعداد زیادی مجلات دوره‌ای چاپ شده‌است.

میخاییل نیکلایویچ باگالوبف معاون آکادمیسین، دبیر بخش ادبیات و زبان آکادمی علوم روسیه بود که خود در تشکیل آن نقش فعالی ایفا کرده بود. وی رییس کمیسیون شرق‌شناسی جامعه جغرافی روسیه بود. در شوراهای علمی و کمیسیونها و کمیته‌های مختلاف کار می‌کرد. نشست‌های علمی و همایشهای بین‌المللی برگزار می‌کرد. فعالیت‌های علمی، اجتماعی و تربیتی میخاییل نیکلایویچ باگالوبف هم در داخل و هم در خارج شناخته شده است، کارهای او به زبانهای مختلف ترجمه و چاپ شده است. او را برای تدریس تدریس به دانشگاههای مختلف دعوت می‌کردند که در نهایت او مفتخر به دریافت مدالهای دولتی و تقدیر نامه‌های افتخاری مختلف شد.

میخاییل نیکلایویچ باگالوبف برسی عمیق زبانها را بدون ارتباط با زبان زنده معاصر تصور نمی‌کرد. او دارای استعدادی سرشار در یادگیری زبان با پیچیده‌ترین ساختارها، حتی چینی و یا یهودی باستان بود. می‌گویند وقتی که او در تفلیس خطاب به حضار به زبان گرجی سخن می‌گفت از شدت کف زدن و تشویق حضار چیزی نمانده بود سقف سالن اجتماعات دانشگاه فرو بریزد. او به بسیاری از زبانهای ایرانی نه فقط به شکل علمی بلکه بطور عملی نیز مسلط بود. یک بار زمانی که میخاییل نیکلایویچ باگالوبف با  مغازه دار تهرانی شروع به فارسی صحبت کردن کرد، مغازه دار فریاد زد: وای شما فارسی بلدید! " و میخاییل نیکلایویچ باگالوبف با تواضع پاسخ داد: تا حدودی." که مغزه دار در جواب گفت که شما از همه حدها گذشته‌اید! چنین ارزیابی گویشور ساده زبان کاملا منصفانه است و بیهوده نیست که بین صدها نخبه زبان فارسی در کنگرهاساتید و ایرا‌شناسان در تهران در سال 1994، ماموریت خواندن قطعنامه نهایی کنگره به او داده شد.

میخاییل نیکلایویچ باگالوبف در ایران مفتخر به دیافت جایزه ارزشمند چهره ماندگار شد. او خوشرویی و خیرخواهی را با اجرای سرسخت وظایف و مسئولیتهایش ( سرسختی در اصولی که مربوط به کیفیت آموزش دانشگاه و تدریس می‌شد) در هم آمیخته بود.

تابستان بسیار گرم سال 2010 برای ایرا‌شناسان روسیه سران غیر قابل جبرانی به همراه داشت و میخاییل نیکلایویچ باگالوبف در 93 سالگی از دنیا رفت.

 فهرست برخی کارهای علمی چاپ شده پروفسور میخاییل نیکلایویچ باگالوبف:

• موازنه ایرانی – هندی  و ایرانی – یونانی در اسامی سوگدو – خارزمی ستاره زودیاکال آنتارس// تاثیر و تاثرات متقابل تمدن و فرهنگ در مشرق زمین: خلاصه های سخنرانی و اطلاعات سومین کنفرانس سراسری شرق شناسان. مسکو، 1998 ، جلد 1، صص 12- 10
• به اسطوره شناسی ایران// ستخاپاکاشراددخا: مجموع مقالات یادبود گ. آ. زاگراف. سن‌پترزبورگ ، 1995 ، صص 235- 232
• اسامی ایرانی ستاره صبح// زبانشناسی سوالی ، 1989، شماره 4، صص 91- 88
• از کمیسیون شرق شناسی// کشورها و ملل شرق، مسکو، سال 1991 دوره 27 ص5
• فعل ai – " گفتن " در زبانهای ایرانی // شرق شناسی سن پترزبورگ، دوره 8، دانشگاه سن پترزبورگ، 1996، صص 160 –  157      
• فعل ai – " گفتن " در زبانهای ایرانی ( The verb ai – in Iranian ) // نامه فرهنگستان، جلد 1، شماره 43، تهران، 1996، صص26-22 به زبان فارسی
• خاطرات د. آ. اردرگگه// جامعه، فرهنگ، زبانها: ( مشکلات تئوری و روش شناسی ) ، مسکو، 1996، صص6-5
• منبع :         ایرانیستیکا ( مجله تحقیقات ایران شناسی در روسیه و کشورهای دیگر )
•                    نیمسال اول ( بهار و تابستان ) 1390
•                   آدرس مجله:   خیابان کوروی وال، ساختمان 7   ،  آفیس  یک آ
•                                     کدپستی 117049 ،   مسکو 
•                      
•                 آدرس الکترونیکی :    [e-mail]        

 

زندگی‌نامه ایران‌شناس برجسته روس، جوی یوسیفونا ادلمان

جوی یوسیفونا ادلمان (29 دسامبر سال 1930 میلادی، مسکو ) یکی از یکی از ایران‌شناسان برجسته و مشهور روس و یکی از صاحب‌نظران در حوزه زبانهای ایرانی است.

جوی یوسیفونا در سال 1953 میلادی تحصیلات دانشگاهی خود را در گروه شرقی دانشکده زبان دانشگاه دولتی مسکو به پایان رساند. با اتمام تحصیلات دانشگاهی به عنوان همکار علمی مشغول به کار در انستیتوی زبان و ادبیات رودکی آکادمی علوم تاجیکستان شد. جوی یوسیفونا از سال 1958 میلادی در انستیتوی زبان‌شناسی آکادمی علوم شوروی سابق ( امروزه به نام انستیتوی زبان‌شناسی آکادمی علوم روسیه خوانده می‌شود) به عنوان همکار علمی به فعالیت پرداخته و در حال حاضر نیز در سمت همکار علمی ارشد انستیتوی مذکور مشغول کار است.

جوی یوسیفونا در سال 1963 در انستیتوی زبان‌شناسی آکادمی علوم روسیه از رساله دکترای خود با عنوان " زبان یزگولامی" ( Yazgulyam  language -  یکی از زبانهای منطقه پامیر) در رشته زبانهای ایرانی دفاع کرد و سپس در سال 1979 در انستیتوی مذکور از رساله فوق دکترای خودبا عنوان مشکلات و مسائل واج شناسی تاریخی زبانهای ایرانی، در رشته زبانهای ایرانی دفاع کرد. در سال 2007 میلادی، خانم ادلمان عنوان علمی پروفسور را کسب کرد.

ادلمان خدمات علمی بسیار ارزشمندی در زمینه مطالعه تاریخ زبانهای زنده و منقرض شده ایرانی انجام داده است. دانشمندانی همچون ای. ای. زاروبین، و. ای. آبایف، و. س. راستار گویوا، ام. ان. باگالوبوف، د. ی. ادلمان و بسیاری دیگر از ایران‌شناسان شوروی سابق و روسیه امروز با آثار خود زیر بنای مکتب ایران‌شناسی شوروی دیروز و روسیه امروز را بنیان نهادند. ادلمان، خود نویسنده بسیاری از آثار اصلی و زیر بنایی‌ای که طی دهه‌های اخیر در روسیه منتشر شده‌اند، بوده و یا در نگارش بسیاری از آثار علمی جزء مجموعه نویسندگان می‌باشد. ضمن این که این آثار توسط ایران‌شناسان و همکاران ایشان در گروه زبانهای ایرانی انستیتوی زبان‌شناسی آکادمی علوم روسیه نگاشته شده است. آثار تجربه مطالعه تاریخی و رده شناسی زبانهای ایرانی ( در دو جلد) ، مبانی زبان‌شناسی ایرانی( در هشت جلد) ، زبانهای جهان، زبانهای ایرانی( در سه جلد) که با همکاری ادلمان در انستیتوی مذکور نوشته شده و نیز کتابهایی که ایشان شخصا آنها را نگاشته است ، از جمله دستور تطبیقی زبانهای ایرانی شرقی ( در سه جلد) و زبانهای ایرانی اسلاوی، نقش موثری در ارتقای زبان‌شناسی جهان داشته‌اند.

بررسی تاریخ زبانهای ایرانی و وضعیت کنونی آنها و نیز روابط این زبانها با زبانهای هندوآریایی و دیگر زبانهای منطقه در ردیف آثار منحصر به فرد ادلمان در حوزه جغرافیای زبان است و می‌توان گفت که سرآغاز تحقیق و مطالعه در این حوزه، هم در شوروی سابق و هم در خارج از مرزهای این کشور گردید.

تمامی آثار جوی یوسیفونا ادلمان از اولین مونوگراف تا آخرین اثر نوشته شده به قلم این ایران‌شناس برجسته ( مجموعه چند جلدی فرهنگ ریشه شناسی زبانهای ایرانی) او را به عنوان یک دانشمند برجسته معرفی می‌کند که قادر است سخت‌ترین و پیچیده ترین مسائل علمی را بطور کامل و دقیق طرح و حل کند.

 

 

فهرست برخی از آثار علمی پروفسور ادلمان 

 

• زبانهای داردی. اداره کل ادبیات شرقی، انتشارات نائوکا، مسکو، 1965،
• زبان یزگولامی، اداره کل ادبیات شرقی، انتشارات نائوکا(علم) ، مسکو، 1966
• مسائل اصلی جغرافیای زبان‌شناسی( در حوزه زبانهای هندو ایرانی ) ، انتشارات نائوکا،  اداره کل ادبیات شرقی انتشارات نائوکا، مسکو، 1968
• زبان بوروشاسکی، انتشارات نائوکا، مسکو، 1970
• فرهنگ یزگولامی – روسی، مسکو، 1971
• زبان گیلانی ( با ویرایش و. س. راستار گویوا ) انتشارات نائوکا، مسکو، 1971
• زبان کشمیری، انتشارات نائوکا، اداره کل ادبیات شرقی انتشارات نائوکا، مسکو، 1971
• دستور تطبیقی زبانهای شرقی، واج‌شناسی، انتشارات نائوکا، مسکو، 1986
• دستور تطبیقی زبانهای شرقی، صرف، اجزای نحو، انتشارات نائوکا، مسکو، 1986
• فرهنگ ریشه شناسی زبانهای ایرانی، جلد اول، انتشارات شرکت واستوچنایا لیتراتورا، آکادمی علوم روسیه، مسکو، 2000
• زبانهای ایرانی و اسلاوی، روابط تاریخی، انتشارات شرکت واستوچنایا لیتراتورا، آکادمی علوم روسیه، مسکو، 2000
• فرهنگ ریشه شناسی زبانهای ایرانی، جلد دوم، انتشارات شرکت واستوچنایا لیتراتورا، آکادمی علوم روسیه، مسکو، 2003
• فرهنگ ریشه شناسی زبانهای ایرانی، جلد سوم، انتشارات شرکت واستوچنایا لیتراتورا، آکادمی علوم روسیه، مسکو، 2007
• دستور تطبیقی زبانهای شرقی، واژگان، انتشارات شرکت واستوچنایا لیتراتورا، آکادمی علوم روسیه، مسکو، 2009

 

 

منبع :         ایرانیستیکا ( مجله تحقیقات ایران شناسی در روسیه و کشورهای دیگر )

                   نیمسال اول ( بهار و تابستان ) 1390

                  آدرس مجله:   خیابان کوروی وال، ساختمان 7   ،  آفیس  یک آ

                                    کدپستی 117049 ،   مسکو 

                    

                آدرس الکترونیکی :    [e-mail]        

 

 

سید مجید سادات کیائی کارشناسی ارشد ایرانشناسی

[e-mail]

 

 

<