حماس و پارلمان فلسطین

اما اخیرا این گروه اعلام كرده كه در انتخابات پارلمانی حكومت خودگردان مشاركت می كند. اكنون سوال اینجاست كه آیا حماس با شركت در انتخابات مجلس ملی فلسطین و تبدیل شدن به یك حزب سیاسی از مبانی فكری و ایدئولوژیك خود كه همانا جهاد و مقاومت و آزادی همه سرزمین فلسطین از چنگال اشغالگران بوده، فاصله خواهد گرفت؟ تحلیل زیر متكفل پاسخ گویی به سوال مذكور است، باهم می خوانیم.جنبش مقاومت اسلامی حماس مدتی است كه اعلام كرده است كه رسما در انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین شركت خواهد كرد. این جنبش با توجه به نفوذ گسترده ای كه در میان مردم فلسطین دارد هم اكنون یكی از رقیبان سرسخت سازمان آزادی بخش فلسطین به شمار می رود، به گونه ای كه حماس این سازمان را تهدید كرده است، در صورتی كه انتخابات مجلس ملی فلسطین به تعویق افتد این جنبش به آتش بس خود با رژیم اشغالگر قدس پایان خواهد داد.این در حالی است كه عامل اصلی ظهور و بروز این جنبش در سرزمین های اشغالی اندیشه جهاد و مقاومت بوده است، اما در حال حاضر به حضور در رقابت های انتخاباتی در صحنه فلسطین نیز گرایش نشان داده است. (چندی قبل شاهد پیروزی نامزد های این جنبش در انتخابات شهرداری ها در نوار غزه و كرانه باختری بودیم.) سئوال اینجاست آیا حماس اینك با شركت در انتخابات مجلس ملی فلسطین و تبدیل شدن به یك حزب سیاسی از مبانی فكری و ایدئولوژیكی خود كه همانا جهاد و مقاومت و آزادی همه سرزمین فلسطین از چنگال اشغالگران بوده است، فاصله نخواهد گرفت؟ رهبران و اعضای این جنبش در اظهار نظرهای مختلفی كه تاكنون داشته اند به این پرسش پاسخ گفته اند. اما برای روشن تر شدن موضوع مورد بحث باید به سالهای اولیه شكل گیری این نهضت و نظرات رهبران این نهضت در مورد انتخابات پرداخت.شیخ احمد یاسین بنیانگذار فقید جنبش حماس زمانی كه در زندان به سر می برد در مكاتبات خود كه بعدا در مجله الاوسط به چاپ رسید از شركت حماس در انتخابات مجلس ملی فلسطین دفاع كرد كه این امر تعجب بسیاری را برانگیخت.دیدگاه شیخ یاسین موجب شد كه در سالهای ۱۹۹۳ و ۱۹۹۴ مباحثاتی بین رهبران دیگر حماس در مورد شركت یا عدم مشاركت این تشكیلات در انتخابات صورت بگیرد، در این زمان از منظر حماس برگزاری انتخابات به نیروی سازمان فتح ابزاری برای تثبیت قدرت عرفات می داد. از نگاه حماس مجلس ملی فلسطین برای اجرای خواسته ها و امیال تشكیلات سیاسی حاكم تاسیس شده بود. بویژه اینكه بیشتر مقامات جنبش فتح یعنی حزب حاكم از طریق این مجلس حمایت لازم را برای طرح ها و برنامه های سازشكارانه خود فراهم می كردند. بنابراین برای همه واضح بود كه ورود حماس به این پارلمان در آن زمان به معنای پذیرش و قانونمند كردن توافقنامه اسلو و اجرای بندهای آن و شناسایی رژیم اشغالگر قدس و به رسمیت شناختن الحاق دو سوم سرزمین فلسطین به اشغالگران بود.«سام جرار» یكی از رهبران حماس در كرانه باختری ضمن مخالفت حماس از شركت در انتخابات مجلس ملی فلسطین به این نكته اشاره كرد كه چگونه می توان در انتخاباتی كه نتیجه قرارداد اسلو است شركت كرد. (طبق توافقنامه اسلو كه میان تشكیلات خودگردان و اسرائیل بسته شد، رژیم اشغالگر می بایست صلاحیت نامزدهای شورای قانونگذاری فلسطین را تایید كند و حتی حق دارد كه تمام مصوبات را وتو كند).این مباحثات تا اواسط سال ۱۹۹۵ ادامه داشت و تلاش برای تشكیل حزبی سیاسی برای حماس منتفی بود. رهبران حماس در آن زمان وظیفه مشكل دیگری نیز پیش رو داشتند.چگونه حماس می توانست مخالفت سنتی خود را با مفهوم غربی از دموكراسی با ایده نمایندگی از مردم فلسطین سازگار كند؟حماس این مشكل را با طرح مسئله شورا حل كرد و موضع گیری خود را در اسلام سیاسی با دموكراسی منطبق ساخت، استدلال رهبران حماس این بود كه اسلام قبل از این كه ایده دموكراسی در غرب مطرح شود ماهیتا دموكراتیك بوده است.رهبران حماس در نهایت به این نتیجه رسیدند كه برای دستیابی به هدف اصلی خود كه همانا تاسیس حكومت اسلامی است، باید در فعالیت هایی كه با تشویق به دموكراسی در ارتباط است، مشاركت كنند. كه این ایده هم اكنون در اندیشه رهبران حماس تجلی یافته است.رهبران و اعضای این جنبش در حال حاضر دلایلی را برای ورود به پارلمان فلسطین ذكر كرده اند، بنا به گفته یكی از هواداران این جنبش اتخاذ این تصمیم كه حماس در این انتخابات شركت كند تصمیم آسانی نبود و پس از یك سری بحث ها و بررسی ها كه صورت گرفت، تصمیم بر آن شد كه حماس در این انتخابات شركت كند و ورود حماس به پارلمان فلسطین پس از اطمینان از یك سری مسایل مهمی بود كه در مورد آنها تصمیم گرفته شد. ۱- اطمینان از این كه چنین تصمیمی نظر اكثریت نهادها و رهبران بلندپایه و فرماندهان حماس است ۲- اطمینان از این كه هر تصمیمی كه حماس اتخاذ كند به زیان برنامه ها و سیاست های مبارزاتی اش تمام نشود ۳-اطمینان از این كه هیچ تصمیمی هرگز در چارچوب پیمان فاجعه بار اسلو نباشد. مهمتر از همه این كه حماس می دید كه اگر همچنان به تشكیلات خودگردان مجال دهد كه مثل سابق مسئله فلسطین بازیچه اش باشد، آنوقت عمق فاجعه بیشتر خواهد شد زیرا حماس در انتخابات مجلس قانونگذاری در سال ۱۹۹۶ شركت نكرد و قرارداد اسلو مسئله فلسطین را نادیده گرفت.از سوی دیگر «محمود الزهار» از رهبران این جنبش گفته است كه مبارزاتی كه پشتوانه سیاسی نداشته باشد بیهوده است او همچنین نقل كرده است كه ما مخالف خلع سلاح مقاومت هستیم و هدف ما از راه یابی به پارلمان فلسطین مبارزه با فساد و برچیدن بساط اسلو است كه براساس آن تشكیلات خودگردان در ورطه فساد ضعف و سستی گرفتار آمده است. الزهار موافقت حماس با شركت در انتخابات مجلس قانونگذاری را بخشی از سیاست واقعگرایی و واقع بینانه این جنبش می داند كه حماس برای ایجاد تحولی بنیادین در این انتخابات شركت می كند. او همچنین به این نكته اشاره كرد كه حماس تنها یك شاخه نظامی نیست بلكه توان پاسخ گویی به تمامی نیازهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را دارد، الزهار ضمن رد اندیشه حماس به یك حزب سیاسی ذكر كرده است كه حماس با توجه به یك نگرش فراگیر خود با سیاست برخورد می كند.آقای ابواسامه عبدالمعطی یكی دیگر از اعضای این جنبش نیز ضمن رد فاصله گرفتن حماس از شیوه نظامی و تبدیل شدن آن به یك حزب سیاسی نقل كرده است كه هیچگونه تغییری در راهبرد حماس كه مبتنی بر مقاومت تا آزادی كامل سرزمین های فلسطینی است حاصل نشده است. و هر آنچه كه تاكنون در چارچوب اقدامات سیاسی صورت گرفته همه و همه در خدمت به تداوم مقاومت فلسطین است و جنبش حماس همچون گذشته اسلامی و جهادی باقی خواهد ماند و سلاح را بر زمین نخواهد گذاشت. وی تاكید كرده است حماس با این فعالیت ها به هیچ عنوان درصدد تبدیل شدن به یك حزب سیاسی نیست زیرا با حضور اشغالگران صهیونیست در اراضی فلسطین امكان آن وجود ندارد و فعالیت حماس در شرایط كنونی یك تاكتیك جدید در عرصه مبارزه و مقاومت به شمار می رود.رهبران حماس در نهایت به این نتیجه رسیدند كه برای دستیابی به هدف اصلی خود كه تاسیس حكومت اسلامی است، باید در فعالیت هایی كه با تشویق به دموكراسی در ارتباط است، مشاركت كنند این ایده هم اكنون در اندیشه رهبران حماس تجلی یافته است همچنین اعضای این جنبش بر این مسئله تاكید می كنند كه ورودشان به نهاد تصمیم گیری به هیچ وجه باعث برخی ملاحظات سیاسی نخواهد شد تا از مقاومت دست بردارند و حماس قادر است بین این دو موضوع یعنی مقاومت و مشاركت هماهنگی ایجاد نماید، آنان استنباط می كنند كه اگر جنبش فتح تاكنون توانسته بطور همزمان حكومت خودگردان و گردان های الاقصی را بدست گیرد، چرا حماس نتواند در این دو جبهه هماهنگ عمل كند. از نگاه آنان جنبش حماس به لحاظ قدرت سازماندهی، نگرش و نیز رهبری واحد خواهد توانست میان حضور در پارلمان و فعالیت گردان های عزالدین قسام موازنه ایجاد كند. جنبش حماس در عین حال كه بر انتخابات تاكید می كند از مشی مقاومت نیز حمایت می كند.قدر مسلم این است كه جنبش مقاومت اسلامی حماس اكنون به جنبش و گروه بزرگی تبدیل شده است و دارای پشتوانه مردمی بزرگی است و در مراحل اول و دوم انتخابات شوراهای محلی و شهرداری ها در كرانه باختری و نوار غزه وضعیت خود را تثبیت كرده است و اكنون ملزم به پاسخ گویی به نیازهای مردمی است كه حامی مقاومت و پشتیبان آن هستند.از سوی دیگر حماس دارای پروژه و برنامه های مبارزاتی است كه نیازمند تلاش های فراوان برای تبیین آن و دلایل و اهداف این برنامه هاست. جنبش حماس برای حمایت از برنامه های مبارزاتی خود به پشتیبانی های بیشتری در كشورهای عربی و منطقه و ادامه آن از طریق ایجاد نوعی وضعیت قانونی برای خود نیاز دارد تا از این بستر وضعیت امنی برای فعالیت هایش و تشریح حقوق ثابت ملت فلسطین و حق این ملت در مقاومت علیه اشغالگران صهیونیست فراهم آورد.حماس می بایست از طریق ارائه طرح های سیاسی جامع میان فلسفه مقاومت و فلسفه مشاركت هماهنگی ایجاد كند. با توجه به وضعیت خاص حماس كه از یكسو با مخالفت حكومت خودگردان با برنامه هایش و از سوی دیگر با تلاش اشغالگران برای نابودی اش روبروست، حماس راه پرمخاطره ای را برای تحقق رویای ملت فلسطین در رسیدن به آزادی و استقلال انتخاب نموده است. در حقیقت این عمل حماس به انسانی می ماند كه در راه سنگلاخ گام برمی دارد.

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا