روسیه، دمکراسی، آمریکا

این مقاله به رابطه میان دمکراسی در روسیه و امنیت ملی آمریکا می پردازد. این مطلب نوشته McFaulMichael نویسنده آمریکایی است که در آن تحلیل منافع آمریکا با دیدی افراطی انجام شده است اما واقعیت هایی پیرامون دمکراسی روسیه و البته توجه آمریكا به اوضاع داخلی كشورهای غیر دمكراتیك ( غیر دمكراتیك از نظر آمریكایی ها ) مطرح می کند که در نوع خود جالب توجه می باشد.
نویسنده ابتدا به موفقیتهای روسیه در داخل و خارج اشاره می کند که طی آن به این مساله می پردازد که دیگر مثل گذشته بحث اصلی محافل روسی این نیست که بین کاپیتالیسم و کمونیسم کدام را انتخاب کنند بلکه حرکت در جهت اقتصاد بازاری و نظام سرمایه داری در درون جامعه روسیه امری پذیرفته شده است. دولت امروز روسیهتا حد زیادی سیاست همسویی با غرب را اتخاذ کرده و سعی در ایجاد نوعی دموكراسی در روسیه دارد اما از نوع دمکراسی هدایت شده.
نویسنده مقاله به پیامدهای زیانبار این دمکراسی برای امنیت ملی آمریکا اشاره می کند. در بخشی از مقاله شواهد تاریخی مطرح می شود تا بر اساس آن اثبات شود که ایجاد حکومت دمکراتیک در روسیه برای منافع امنیت ملی آمریکا ضروری است. بنابراین برای تحقق این هدف مجموعه ای از راهکارها مطرح می شود که در نوع خود بسیار مهم هستند. این نوشتار واقعیتهایی را پیرامون نقض وسیع و آشکار اصول دمکراتیک در روسیه توسط پوتین مطرح می کند و سپس براساس آن توضیح می دهد که هر چند روسیه در جهت ایجاد یك حکومت دمکراتیک حرکت کرده اما هنوز ظواهر دموكراسی در این کشور وجود ندارد و اصول دمکراتیک در نقاط مهم رعایت نمی شوند. روسیه هنوز راه درازی تا حکومت دمکراتیک در پیش دارد اما اگر اعمال غیر دمکراتیک دولت روسیه مورد توجه قرار نگیرد چه بسا دوباره شاهد نوعی حکومت دیکتاتوری با عیاری پائین تر باشیم.
● موفقیتهای روسیه در داخل و خارج
یکی از دلایلی که واقعیت دمکراسی روسیه را به عنوان مساله ای مهم در سیاست خارجی آمریکا مطرح می كند این است که بعضی از مسایل نگران کننده گذشته اكنون دیگر نگران کننده نیستند. بعضی از مسایلی که طی یک دهه گذشته در دستور کار روابط ایلات متحده و روسیه قرار داشته امروزه دیگر در این دستور کار قرار نمی گیرند.
● امپراتوری
دردهه گذشته در مورد ظهور مجد امپراتوری روسیه هشدار داده شده بود. در واقع، دیمیتری سیمز یکی از زیرکترین محققان آمریکا در امور روسیه در دهه گذشته با ارائه دلائل خوبی هشدار داده بود که " فروپاشی تشکیلات کمونیست به معنی پایان یافتن امپراتوری و حکومت مطلقه در روسیه نیست. ممکن است که در آینده این نوع حکومت با شکل و شعار و رهبران متفاوتی دوباره بوجود بیاید."
با این وجود، امروز احتمال ظهور مجدد امپراتوری روسیه اندك است. بدون شک پوتین رئیس جمهور روسیه در صدد این است که نفوذ روسیه را به سراسر قلمرو اتحاد شوروی سابق گسترش دهد. او در اجلاس سران کشورهای منطقه در سپتامبر ۲۰۰۳ خواستار ایجاد اتحادیه ای اقتصادی میان دولتهای مهمی که بعد از فروپاشی شوروی سابق بوجود آمدند شد. شکی وجود ندارد که روسیه به عنوان بزرگترین و قدرتمندترین قدرت نظامی و اقتصادی در منطقه به اعمال نفوذ در کشورهای همسایه اش ادامه خواهد داد، اگر چه یک روسیه دمکراتیک در صدد فتح قلمرو جدید از طریق اعمال قدرت نظامی نخواهد بود. اما این تهدید زمانی جنبه واقعیت به خود می گیرد که دوباره یک دیکتاتور به کرملین باز گردد.
● اقتصاد
در دهه گذشته این نگرانی وجود داشت که آیا سرمایه داری می تواند در روسیه بوجود بیاید یا خیر. در ۱۹۹۳ تورم به شدت بالا رفت، سوبسیدهایی که دولت روسیه به شرکتهایش پرداخت می کرد سبب کاهش بودجه کشور شد، بانک مرکزی پول بدون پشتوانه چاپ می کرد و مالکیت خصوصی به شکل واقعی وجود نداشت. بحران اقتصادی روسیه به حدی جدی بود که تعدادی از مهمترین سیاستمداران و نیروهای سیاسی این کشور به طور کلی سرمایه داری را به عنوان راه درست سازماندهی اقتصاد این کشور رد کردند.
امروز در روسیه بحث در مورد سرمایه داری و کمونیسم پایان یافته و حتی حزب کمونیست فدراسیون روسیه هم مشروعیت مالکیت خصوصی و بازارها را پذیرفته است. همانطور که جمهوری خواهان و دمکراتها در کنگره درمورد انتخاب بهترین راه تنظیم و سامان دادن اقتصاد آمریکا بحث می کنند، در روسیه هم کمونیستها و لیبرالها به بحث در مورد این مساله می پردازند که چه نوع سرمایه داری می تواند در روسیه توسعه یابد. البته آنچه که تاکنون در روسیه شکل گرفته هنوز آن چیزی نیست که بیشتر غربی ها آنرا به عنوان اقتصاد بازار تعریف کرده اند، اما با این وجود مسیر حرکت روسیه مسیر درستی است.
افزون بر این، از زمانی که پوتین رئیس جمهور روسیه شد اصلاحات اقتصادی را سرعت بخشید. اولین اصلاح اقتصادی مهمی که پوتین انجام داد برقراری مالیات بر درآمد ۱۳درصدی شناور بود که خودش سبب افزایش منابع مالی دولت شد. دولت پوتین و دومای طرفدارش قانونی را تصویب کرد که یک سری اصلاحات اساسی شامل قوانین جدید مالكیت زمین (که امکان مالکیت تجاری و مسکونی به افراد می داد)، آیین حقوقی جدید، رژیم نوینی که از شستشوی پول جلوگیری می کرد و قانون جدیدی که سبب آزادسازی نرخ ارز و کاهش مالیات بر سود از ۳۵ درصد به ۲۴ درصد شد را شامل می شد.در زمان پوتین دولت روسیه در بودجه تعادل برقرارکرد و بدهکاری بین المللی این كشور را به طور چشمگیری کاهش داد. در بیشتر سال های دهه ۱۹۹۰مساله مهم همه جلسات مشترك روسیه و آمریکا، میزان وام های درخواستی یلتسین از صندوق بین المللی پول(IMF)بود. در طی دیدار پوتین از کمپ دیوید در سپتامبر ۲۰۰۳ نیز وام های IMF، درخواست کاهش بدهی های روسیه، یا پیشنهاد انواع دیگر کمک های مالی در دستور کار قرار داشت.
هنوز مشخص نیست که آیا این اصلاحات اقتصادی به اقتصاد روسیه کمک کرده یا فاکتورهای دیگری مثل بهبود ارزش روبل در ۱۹۹۸یا رشد قیمت نفت از سال ۱۹۹۹دلایل اصلی رشد اقتصادی روسیه بوده اند. اما اكنون کسی شک ندارد که اقتصاد روسیه در حال رشد است. در سال ۱۹۹۹ رشد تولید ناخالص ملی روسیه به میزان رشد ۲/۳ رسید و در سال ۲۰۰۰ رشد حیرت انگیز ۷/۷ درصدی را تجربه كرد. در سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ هم رشد اقتصادی مثبت بود اما سیر نزولی داشت اگر چه عده ای پیش بینی می کنند که رشد اقتصادی ممکن است دوباره به همان میزان ۷ درصدی برسد. رشد صنعتی روسیه به ۱/۸ درصد در ۱۹۹۹رسید و همچنان با روندی مثبت با بیشترین سود در تولید موادغذایی و منسوجات ادامه پیدا کرد. میزان تورم هم تحت کنترل بود و از حد ۴/۸۴ درصد در سال ۱۹۹۸ به ۵/۳۶ درصد در سال ۱۹۹۹رسید و این در حالی بود که نرخ ارز نسبتا ثابت باقی ماند. درآمد سرانه در دوران پوتین ۳۲درصد رشد داشته و ذخایر ارزی معتبر این كشور در حال حاضر بالغ بر ۶۰ میلیارد دلار می باشد، معامله اوراق بهادار نسبت به سال ۲۰۰۲بیش از ۵۰ درصد رشد داشت و سرمایه گذاری مستقیم خارجی، در نتیجه سرمایه گذاری مشترک زیادی که شرکتهای BP و TNT به ارزش ۷۵/۶ میلیلرد دلار انجام داده اند،اكنون به حدود ۱۲ میلیارد دلار رسیده و انتظار می رود این روند همچنان ادامه داشته باشد.
اما مسایل واقعی هنوز باقی مانده اند. اقتصاد روسیه هنوز خیلی به قیمت های نفت و گاز وابستگی دارد، خیلی از انحصارات اصلاح نشده اند، بخش دولتی هنوز بخش بزرگی از اقتصاد در حال ظهور روسیه می باشد که هیچ نظام بانکی واقعی ای در آن وجود ندارد، فساد همچنان نقش بسیار مهمی را در معاملات تجاری بازی می کند، هنوز در راه انجام اصلاحات ساختاری بنیادین مثل حقوق بازنشستگی و مسکن موانع وسیعی وجود دارد . اما تردیدی نیست که اقتصاد امروز روسیه در مسیر اقتصاد بازاری حرکت می کند.
● سیاست خارجی
در دهه گذشته در مسکو اجلاسی برگزار شد که در آن نسبت به جایگاه نگران کننده روسیه در جهان هشدار داده شده بود. در پی آن، کمونیست ها و نیروهای نئو فاشیست با حمایت واقعی نیروهای مردمی خواهان این شدند که روسیه در صدد ایجاد تعادل در برابر قدرت آمریکا باشد. لذا خواستار اتحاد بزرگ با چین و هند برای مقابله با هژمونی آمریکا شدند. اینها همان نیروهایی هستند که به نهادهای غربی مثل ناتو و صندوق بین المللی پول و حتی اتحادیه اروپا بدبین بوده اند. از دید آنان هدف اصلی سیاست خارجی آمریکا تضعیف روسیه است.
این دیدگاه هنوز هم در روسیه وجود دارد اما دیدگاه مسلط در میان نخبه های سیاست خارجی و مطمئنا موضع پوتین و حکومتش هم به شمار نمی رود. هنوز پوتین و تیم سیاست خارجی اش نسبت به نهادهای آمریکایی بدبین و از قدرت هژمونیک آمریکا نگران هستند. با این وجود پوتین از زمانی که فهمید منافع ملی اش از طریق مشارکت، و نه رقابت با غرب تامین می شود، به جای اینکه تلاش کند تا در مقابل این قدرت هژمونیک موازنه ایجاد کند، تصمیم گرفت تا روابط روسیه را با غرب و بویژه آمریکا نزدیک تر کند. پوتین حتی در بعضی از مسایل موجود مثل جنگ با تروریسم، ایالات متحده را متحد روسیه نامیده است. چنانکه پوتین در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۳ گفت که" در میان اولویتهایمان برای همکاری، جنگ با تروریسم در اولویت می باشد. من با این اظهار نظر رئیس جمهور ایالات متحده موافقم که ما در این حوزه تنها به عنوان شرکای استراتژیک عمل نمی کنیم بلکه متحد یكدیگر هستیم. "
با وجود درك پوتین از داشتن منافع استراتژیک مشترک با آمریکا و همچنین احساسات شخصی گرم و آشکارش نسبت به پرزیدنت بوش، این مساله هنوز نتایج مثبت ملموسی در روابط روسیه و ایالات متحده در پی نداشته است. پوتین و حکومتش در طول جنگ با طالبان در افغانستان به آمریکا کمکهای واقعی ارائه دادند. حکومت روسیه اتحاد شمال را آماده و مسلح کرد، اطلاعات را با همتاهای آمریکایی اش تقسیم کرد، عرصه هوایی روسیه را برای ارائه کمک انسان دوستانه باز کرد، و ممانعت زیادی برای ایجاد پایگاههای نظامی آمریکا در آسیای مرکزی به عمل نیاورد. اما بعد از افغانستان، روسیه در جنگ آمریکا با عراق و بازسازی عراق به امریکا کمک زیادی نکرد (کمک محدودی به آمریکا ارائه داد.) یا اینکه، پوتین علی رغم اینکه ادعا کرد در جنگ با تروریسم متحد آمریکاست اما سیاست روسیه را در جهت همکاری با ایران تغییر داد. روسیه می تواند یک نقش محوری را در متوقف کردن دستیابی ایران به سلاح های هسته ای بازی کند اما نه تنها تا به حال گام های جدی در این مسیر برنداشته بلکه برعکس، خودش را متعهد می داند که در تکمیل کردن نیروگاه هسته ای بوشهر به ایران کمک کند.
گرچه هنوز بازخوردهای روابط آمریکا و روسیه به صورت محسوس قابل مشاهده نیستند اما با این وجود جهت گیری کلی سیاست خارجی روسیه بدون تردید همسویی با غرب می باشد. پوتین وقتی که به منافع استراتژیک بلند مدت روسیه در جهان می اندیشد توجه خود را معطوف به غرب می کند نه شرق یا جنوب.● دستور کار بزرگ ناتمام: دمکراسی روسی
از دستور کارهای بزرگ دهه ۱۹۹۰در مورد اصلاحات و سیاست خارجی روسیه تنها یک مورد باقی مانده و آن آینده نظام سیاسی روسیه است. امپراتوری رفته است و هرگز باز نخواهد گشت. اقتصاد روسیه یک اقتصاد بازاری است و هرگز به اقتصاد دستوری برنخواهد گشت. با این وجود، آینده دمکراسی در روسیه بسیار مبهم است. اگر روسیه در ایجاد یک رژیم دمکراتیک ناکام بماندجهت گیری فعلی طرفدار غرب در سیاست خارجی روسیه هم می تواند در طول زمان تغییر کند.
روسیه یک حکومت دیکتاتوری نیست. رژیم فعلی روسیه اساسا از حکومت مطلق تک حزبی ای که هفت دهه بر اتحاد شوروی حکومت کرد، متفاوت است. در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ برخی اصلاحات دمکراتیک در روسیه انجام شد. اگر چه مقامات غیر منتخب، اداره امنیت فدرال یا همان KGB سابق به نحو فزاینده ای نقش های مهم حكومتی را طی سالهای اخیر به عهده گرفتند اما همچنان مقامات انتخابی بالاترین سطوح دولت روسیه را در کنترل خود دارند. از نظر رسمی نقش مقامات انتخاب شده بوسیله قانون اساسی که توسط مردم در ۱۹۹۳تصویب شد، مشخص می شود. به طور کلی افراد و احزاب روسی که به قانون اساسی وفادار باشند اجازه دارند تا در انتخابات شرکت کنند، اگر چه به برخی احزاب اجازه داده نشد که در انتخابات پارلمانی ۱۹۹۳ شرکت کنند، برگه رای در اختیار یك گروه گذاشته نشد و برخی گروه ها نیز نامشان از برگه های رای در رقابت های منطقه ای حذف گردید (گروه های چچنی که برچسب تروریست خورده بودند و آخرین رئیس جمهور چچن هم از این حق برخوردار نبود ). نظام سیاسی روسیه، همچنین، بعضی از جنبه های دمکراسی لیبرال را اعمال نمود.مثلا اغلب گروههای فرهنگی، قومی و مذهبی می توانند آشکارا دیدگاه های خود را بیان کنند و برای ارتقاءمنافعشان دست به سازماندهی نیروها بزنند (هرچند که دوباره در اینجا هم گروههای چچنی مستثنی شدند ). به علاوه، اغلب شهروندان در برابر قانون اساسی برابرند و همچنین اغلب افراد می توانند عقایدشان را مطرح نمایند، گردهمایی و تظاهرات برپا كرده و درخواست دادخواهی کنند.
با این وجود، این شائبه وجود دارد كه روسیه در حال حرکت به سمت یک حکومت مطلقه است. رژیم روسیه هرگز همه ضوابط دمکراسی لیبرال را تجربه نکرده است. پوتین بعد از اینکه در بهار ۲۰۰۰ به عنوان رئیس جمهور روسیه انتخاب شد یک نظام سیاسی با نهادهای دمکراتیک ضعیف را به ارث برد که در آن موازنه قوا میان رئیس جمهور و قوه مقننه به نفع رئیس جمهور تغییر کرده بود، حکومت قانون تازه در ابتدای راه بود، و نظام حزبی سیاسی و جامعه مدنی رشد چندانی نداشت. در عوض، اغلب اصلاحات سیاسی پوتین در جهت تقویت قدرت سیاسی اش بدون تضعیف و یا نفض قواعد بازی دمکراتیک به کار رفته است. مشاوران پوتین با اصطلاح "دمکراسی هدایت شده" این دوران گذار را تعریف می کنند.
اما نشانه های رفتار غیر دمکراتیک هم در روسیه پوتین بسیار زیادتراز آن چیزی است که ما دراینجا به صورت خلاصه مطرح می کنیم.
● چچن
سربازان مسلح پوتین به نقض حقوق انسان های بیگناه در سطح وسیعی ادامه می دهند. روسیه ممکن است حق داشته باشد از نیروهای نظامی برای دفاع از مرزهایش استفاده کند اما ابزار و روش های بکار گرفته شده در این جنگ – شکنجه، اعدام های بدون محاکمه، بمباران روستاها، تجاوزبه زنان چچنی و رفتار غیر انسانی با زندانیان جنگی_ را نمی توان وسایل مشروعی دانست. تصمیم پوتین مبنی بر بستن همه اردوگاه های آوارگان در اینگوش(Ingushetiya) به این معنا بود که در حدود ۱۲۰۰۰بی خانمان مجبور بودند که شرایط سختی را در زمستان بگذرانند. بوش در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ۲۰۰۰ اظهار کرد که " ما می خواهیم با دولت روسیه در زمینه تروریسم همکاری کنیم اما این امر زمانی ممکن می شود که مسکو موانع غیر نظامی را از بین ببرد". القاعده تروریست ها را در منطقه حمایت کرد تا آن ها بتوانند حمله به افراد بیگناه روسی را ادامه بدهند. اما نقض آشکار معیارهای بین المللی توسط روسیه چنان خرابی هایی به جای گذاشته که سال ها طول می کشد تا روسیه بتواند به این نبرد غم انگیز پایان دهد. این نوع جنگ نه امنیت روسیه را بیشتر می کند و نه اینکه به روسیه توانایی می دهد تا در نبرد با تروریسم به ایالات متحده کمک کند. بلکه برعکس، این نوع جنگ همواره باعث تعصب بیشتر دشمنان روسیه و آمریکا شده است.
● رسانه
از زمانی که پوتین و دولتش روی کار آمدند بر شبکه های تلویزیونی ملی که در گذشته مستقل بودند، اعمال کنترل کردند و آن ها را ساکت نمودند یا اینکه هیات تحریریه چندین روزنامه یا هفته نامه های ملی را تغییر دادند. اخیرا خانه آزادی ، ازادی مطبوعات روسیه را در رده مطبوعات غیر آزاد Free) Not) قرارداد.. IREXکه دومین ضمیمه سالانه رسانه اش را برای اروپا و اوراسیا منتشر کرد، گزارش داد که روسیه یک پسرفت جدی در زمینه آزادی بیان داشت، توانایی شهروندانش را در داشتن تنوع منابع خبری مستقل محدود کرد و همچنین کیفیت خبرها و اطلاعاتی که شهروندانش دریافت می کنند را تحت کنترل دارد. گزارشگران بدون مرز که اولین ضمیمه مطبوعاتی شان را در مورد میزان آزادی مطبوعات در جهان منتشر کردند روسیه را در بین ۱۳۹ کشور در رتبه ۱۲۱ قرار دادند که یکی از بدترین جایگاه هایی است که در جهان پساکمونیست وجود دارد و حتی ازبکستان و قزاقستان هم در رتبه های بالاتر از آن قرار دارند. وقتی که در دانشگاه کلمبیا از پوتین درمورد سرکوب رسانه های مستقل توسط دولت سوال شد پوتین مغرورانه پاسخ داد که دولتش نمی تواند رسانه های مستقل روسیه را سرکوب کند زیرا روسیه هرگز هیچ رسانه مستقلی نداشت که بخواهد سرکوب شود.
● شورای فدراسیون و مناطق
همچنین پوتین در نظام جدید، شورای فدراسیون روسیه را بالاتر از پارلمان روسیه در امر قانونگذاری قرار داده است. بر اساس تازه ترین فرمان ها اعضای شورای فدراسیون انتخاب شدند. آن ها اعضای انتصابی هستند و ساختاری را می سازند که کمتر مشروعیت دارد و کمتر قدرت رئیس جمهور را بازبینی می کند. پوتین همچنین یک سیاست تهاجمی را برای افزایش میزان نفوذ دولت فدرال در امور دولت های محلی(ایالتی) شروع کرده است. نتایج اقدامات پوتین که از ان به عنوان اصلاحات نامبرده می شود هنوز نامشخص اما جهتگیری‌ آن كاملا مشخص است: کنترل بیشتر مسکو روی واحدهای خرده ملی فدراسیون.
● اقتصاد و جامعه مدنی
درزمان پوتین نفوذ دولت در جامعه روسیه به نحو بارزی افزایش یافته است چون پوتین به جای اذیت و آزار و بازداشت فعالان حقوق بشر، سازمان های جامعه مدنی مورد حمایت دولت را ایجاد کرده که اعضای آن بازیگران مستقلی نیستند بلکه بازیگران تحت نفوذ دولت به شمار می روند. سیاست اخیر کرملین علیه غول نفتی یوکوس نشان می دهد که حتی طبقه تجاری روسیه هم باید تسلیم مقررات مستبدانه دولت طغیانگر( دولتی که در آن به نحو فزاینده ای مقامات سابقKGB بر شهروندان حکومت می کنند و به عبارتی به جای اینکه مردم حاکم باشند مقامات KGBحاکم بر مردم هستند) باشند.
● وارد غرب نشدن
پوتین در صدد است تا تماس غربی ها را با جامعه روسی محدود کند. دولت او گروه های صلح را بیرون کرد و دفتر سازمان امنیت و همکاری اروپا در چچن را نیز تعطیل نمود. پوتین بدون اینکه اطلاعاتی را درمورد نحوه تصمیم گیری در کرملین در دسترس قرار دهد در اظهاراتش در دانشگاه کلمبیا خواستار این شد که محققان آمریکایی برای همیشه شوروی شناسی را فراموش کنند و این در حالی است که اعمال دولت پوتین به نحوی است که به احیا سیاست های گذشته کمک می کند.
● انتخابات
اما بدترین وضعیت ممکن درروسیه مربوط به انتخابات است. کرملین به نحو فاحشی در روند انتخابات دخالت می كند. حذف کردن کاندیداها بدون هیچ دلیلی در انتخابات محلی – از جمله انتخابات چچن که تنها یک کاندیدا برای آن وجود داشت – و محدود كردن جریان اطلاعات در مورد انتخابات پارلمانی ماه دسامبر از جمله اقدامات دولت در این راستاست. این اقدامات جدید پوتین باعث شده تحلیلگرانی که این مبارزات انتخاباتی را تفسیر می کنند، او را نماینده مشروعی ندانند. از زمانی که موسسه نظرسنجی مرکز مطالعاتافکار عمومی روسیه در یک نظرسنجی اعلام کرد که اکثریت قوی شهروندان روسی از دمکراسی حمایت می کنند و بخش رو به افزایشی از مردم از مبارزه نظامی در چچن حمایت نمی کنند و تنها اقلیتی از مردم ترجیح می دهند که در انتخابات پارلمانی پیش رو (انتخاباتی که در ماه دسامبر برگزار شد) به حزب حکومت قبلی رای دهند، پوتین اقداماتی را در جهت محدود کردن استقلال این موسسه نظرسنجی که قدیمی ترین و معتبرترین موسسه نظرسنجی در روسیه می باشد انجام داده است.
البته گناه همه این پسرفتهای دمکراتیک را نمی توان به گردن شخص پوتین گذاشت ولی نكته اینجاست كه آقای رییس جمهور در جهت جلوگیری از این پسرفتها و در واقع پیشرفت دمكراسی هم کاری انجام نداد.
این دمکراسی هدایت شده پیامدهای منفی جدی برای دمکراسی روسیه در پی داشته است. با این وجود، پیامدهای بی ثبات کننده این مبارزه انتخاباتی کمتر آشکار هستند. به خصوص اینکه در جامعه روسیه تقاضایی برای نظم دمکراتیک تر و لیبرال تر وجود ندارد. در حالی که بعضی کانون های جامعه مدنی تلاش می کنند تا در برابر حکومت مستبدی که آرام آرام درحال بوجود آمدن است مقاومت کنند، اکثریت وسیع جامعه روسیه توانایی و علاقمندی کمتری برای مقاومت کردن در برابر اصلاحات غیر لیبرالی پوتین از خود نشان می دهند. این شکل از حکومت می تواند مدت زیادی در روسیه باقی بماند.● رابطه میان دمکراسی روسیه و امنیت ملی آمریکا
درادامه این سوال مطرح می شود که چرا باید مواظب آینده دمکراسی روسیه باشیم؟ و یا اینکه حتی اگر آمریکا بخواهد کمک کند آیا ابزارهای لازم برای این کمک را در اختیار دارد؟ و یا اینکه آیا مردم روسیه می خواهند که آمریکا به آنها کمک کند؟
در کلی ترین تحلیل تردیدی نیست که ایالات متحده منافع استراتژیک و مهمی در ایجاد رژیمهای دمکراتیک در خارج بویژه در کشورهای قدرتمندی مثل روسیه دارد. کشورهای دمکراتیک به همدیگر حمله نمی کنند. یکی از واقعیت های تجربی قرن بیستم این بود که بین نوع رژیم داخلی یک کشور و رفتار بین المللی آن کشور رابطه وجود دارد. امنیت ملی هیچ کشوری بیشتر از امنیت ملی آمریکا از گسترش دمکراسی سود نمی برد. امروزه همه حکومت های دمکراتیک در جهان روابط قوی با ایالات متحده دارد. هیچ حکومت دمکراتیکی دشمن ایالات متحده نیست. همه حکومت های دیکتاتوری در دنیا دشمن ایالات متحده نیستند اما بیشتر دشمنان ایالات متحده دارای حکومتهای دیکتاتوری هستند. با اندکی استثناء، کشورهایی که پناهگاه امنی برای دشمنان غیردولتی ایالات متحده آماده می کنند کشورهایی هستند که دارای رژیمهای مستبد هستند. دمکراسی ها همچنین سیاست های شفاف تری دارند که امکان پیش بینی رفتارهای آنها را بیشتر می سازد و کمتر قادرند که فعالیتهای خصومت آمیزی مثل تولید سلاح های کشتار جمعی برای بازیگران غیردولتی را انجام دهند. بنابراین گسترش آزادی و دمکراسی درجهان جزو منافع امنیت ملی آمریکا می باشد.
درست بودن این بحث درمورد صلح دمکراتیک بوسیله شواهد تجربی قرن بیستم تکمیل می شود. در نیمه اول قرن گذشته امپراتوری ژاپن و آلمان فاشیستی بزرگترین تهدید را برای امنیت ملی آمریکا بوجود آوردند. نابودی این رژیم ها و برقراری دمکراسی در ژاپن و آلمان کمک کرد که این کشورها تبدیل به متحدان آمریکا شوند. در نیمه دوم قرن گذشته کمونیسم شوروی و حامیانش بزرگترین تهدید علیه امنیت ملی امریکا بودند. فروپاشی کمونیسم در اروپای شرقی و سپس در شوروی باعث شد که امنیت ملی آمریکا توسعه یابد. پیدایش دمکراسی در مرکز اروپای شرقی در دهه پیش و اخیرا سقوط دیکتاتورها در اروپای جنوب شرقی به نحو بارزی وضعیت امنیتی اروپا و در نتیجه منافع امنیت ملی آمریکا را بهبود بخشیده است. لذا بدون تردید، زمانی که آزادی و اعمال و عقاید دمکراتیک در درون قلمرو اتحادجماهیر شمروی سابق و سپس روسیه گسترش یابد، برای امنیت ملی آمریکا بیشترین منفعت را در پی خواهد داشت. بنابراین تا زمانی که کمونیست های مرتجع بر آنجا حکومت می کردند اتحاد جماهیر شوروی سابق تهدید جدی برای امنیت آمریکا به شمار می رفت. وقتی که رژیم کمونیستی فرو پاشید و یک حکومت جدید متمایل به دمکراسی در روسیه بوجود آمد، این تهدید تا حد زیادی کاهش یافت.{مترجم: البته این یک دیدگاه افراطی و کاملا یک جانبه است که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا به سخره گرفته می شود. باید توجه داشت امروزه در منطقه خاورمیانه اکثرا حکومت های مستبد دوست آمریکا هستند و بسیاری از دیکتاتورها در جهان با حمایت مستقیم ایالات متحده بر سر کار آمده اند}
تغییر نظام سیاسی روسیه تنها دلیل تغییر در رفتار بین المللی روسیه نبود. روسیه امروز از نظر اقتصادی و نظامی خیلی ضعیفتر از اتحاد شوروی در زمان فروپاشی است. روسیه حتی اگر بخواهد جنبش ضد آمریکایی را در کشورهای جهان سوم حمایت کند و یا اینکه اتحادیه ای برعلیه ناتو تشکیل دهد ابزارهای لازم برای انجام این کار را ندارد. هر چند که در دوران جنگ سرد برابری نظامی تنها دلیل دشمنی آمریکا و شوروی بود اما امروزه توانمندیهای قدرت تنها دلیل برقراری تعادل در برابر غرب نیست. جهت گیری های سیاست خارجی روسیه نسبت به توانمندی های این کشور تغییرات اساسی تری داشته است. یکی از دلایل کاهش تهدید از جانب روسیه برای آمریکا ضعیف شدن کشور روسیه بعد از فروپاشی بود، اما این تنها بخش کوچکی از مساله است. روسیه هنوز هزاران تسلیحات هسته ای دارد که توانایی رسیدن به قلمرو آمریکا را دارند. روی کار آمدن یک رژیم فاشیستی جدید روسیه می تواند این زرادخانه را بار دیگر برای آمریکا تهدید آمیز سازد.
شانس پوتین یا جانشینش برای برگرداندن حکومت مطلقه تمام عیار در روسیه چندان زیاد نیست. هنوز آثار منفی اصلاح دمکراسی حزبی در روسیه بر منافع ملی آمریکا از بین نرفته است که ترس از استقرار دوباره دیکتاتوری روسی بر آن افزوده شده است. فقط چند سال پیش بود که در کوزوو، عملیات نظامی خائنانه روسیه برای اشغال صربرنیتسا نزدیک بود که نیروهای روسیه و ناتو را برای نخستین بار تا آستانه یک نبرد رودررو پیش ببرد. اما در این رویارویی احتمالی، برای روسیه ای که در حال تکمیل کردن دمکراسی کاملا یکپارچه خود از طریق کنترل ارتش توسط نظامیان بود، چنین شکست مفتضحانه خطرناکی نباید اتفاق می افتاد.
چنین به نظر می رسد که امروزه نبرد نیروهای نظامی روسیه در چچن و گرجستان، همکاری انرژی اتمی روسیه با ایران و انجام عملیات در اکراین به منظور جلوگیری از نفوذ امریکا توسط KGBکه همه این اقدامات توسط نیروهای هم سنخ و به قصد تهدید منافع امنیتی ایالات متحده انجام می شود، امری تصادفی نباشد.
اگر سرانجام پوتین یا رهبران دیگر یک دیکتاتوری جدیدی بنا کنند، آن وقت موفقیت های دهه گذشته که در سطور قبل ذکرشد امنیت کمتری خواهد داشت. مهمترین جزء سازنده حکومتهای دیکتاتوری نیروی نظامی است. در روسیه نیروی نظامی مهمترین گروهی است که طرفدار امپراتوری در این کشور است. در دیکتاتوریهای معاصر، سرمایه داری به ندرت پیشرفت کرده است. چین یک استثناست و آنگولا یک قاعده کلی. یکی از پیامدهای برجسته انتقال به دوران پسا کمونیست در خارج از مرزهای روسیه ارتباط میان دمکراسی و رشد اقتصادی است. پژوهش های کنونی درباره اقتصادهای درحال گذار نشان می دهد که یک رسانه مستقل به همراه یک سامانه حزبی قوی برای مبارزه با فساد بسیار کاراتر از یک نیروی پلیس مغرور و متکبر هستند. بهترین نگهبان سیاست بد و حکومت فاسد سیاستمداران حریصی هستند که قصد دارند دوباره از طریق رای گیری وارد قدرت شوند و یا روزنامه نگارانی هستند که قصد دارند با افشا کردن دروغ ها و حیله ها بر سر زبانها بیفتند. با این وجود، زمانی که حرکت از اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی مطرح نباشد حکومت های دیکتاتوری در هدایت کردن رشد اقتصادی بهترین نوع حکومت هستند. در حالی که وظیفه امروز دولت روسیه حرکت از اقتصاد صنعتی به اقتصاد فراصنعتی می باشد. به علاوه وقتی دولت روسیه می تواند اجازه ایجاد شبکه تلویزیونی را ندهد و یا از قدرت خود برای تضعیف قدرت سیاسی و اقتصادی شرکت نفتی یوکوس استفاده کند، می تواند سهام شرکتهای نفتی آمریکایی و سهام سرمایه گذاران را هم توقیف کند. به طور کلی قضیه یوکوس نشان داد که دو مدل اقتصادی بوسیله جناحهای متفاوت دفتر ریاست جمهوری و دولت روسیه در حال پیشرفت می باشد. اصلاح طلبان لیبرال روسی نوعی کاپیتالیسم را در روسیه خواستار هستند که در آن شکاف بین بخش دولتی و رشد بخش خصوصی به نحو فزاینده ای مشخص باشد و در مقابل مخالفان اصلاحات خواستار یک رابطه نزدیکتر میان دولت و واحدهای اقتصادی هستند که در آن دولت جزیی از مالکیت شرکتهای بزرگ نفتی روسیه را برای خود حفظ کرده است. برای گروه اول یوکوس یک نمونه است و گروه دوم مدل روس اویل و گاز پروم را ترجیح می دهند. در بلند مدت، اقتصادهایی که بر مدل اخیر مبتنی هستند (مدل روس اویل و گاز پروم) به اندازه اقتصادهایی که تحت كنترل مالکان خصوصی هستند، باعث افزایش رشد نمی شوند.
نهایتا اینکه ایالات متحده باید خواستار ثبات دمکراسی در روسیه باشد زیرا مردم روسیه خواهان دمکراسی هستند. روس ها بارها و بارها گزارش دادند که برای اعمال و عقاید دمکراتیک ارزش قائلند حتی اگر برای حمایت یا ارتقاء این اعمال آمادگی نداشته باشند.● گامهایی در راستای تحقق دمکراسی در روسیه
نبرد برای دمکراسی در روسیه پیروزی یا شکست فراگیر نیروهای داخلی را در پی خواهد داشت. اما در این میان ایالات متحده می تواند برای متمایل شدن موازنه به نفع حامیان آزادی، به این نیروها کمک کند. کنگره آمریکا در اینجا نقش مهمی دارد و می تواند نقش مستقلی را ایفا کند بویژه اینکه دولت بوش با دیگر مسایل دیگر سیاست خارجی درگیر است. درحالی که بعضی مسایل در روابط آمریکا و روسیه باید اساسا توسط قوه مجریه انجام شود، دراین میان ارتقاء دمکراسی از جمله مسایلی است که کنگره آمریکا باید نقش فعالی را در آن بازی کند.
● ادامه حمایت از عمل حامیان آزادی (Freedom Support ACT )
در زمانی که دمکراسی روسیه در حال تحلیل و فرسایش است، از یک طرف برخی مقامات دولت بوش در مورد جدول زمانی بحث می کنند که مطابق آن آمریکا به موفقیت دمکراسی در روسیه کمک کند. از طرف دیگر دولت بوش در ابتدای کار تقاضا کرد سرمایه ای که برای حمایت از FSA در روسیه پرداخت می شد، کاهش یابد. این سرمایه در سال ۲۰۰۳، ۱۴۸ میلیون دلار بود که بوش درخواست کرد این مبلغ به ۷۳ میلیون دلار کاهش یابد. این دو مساله پارادوکس سیاست آمریکا را نسبت به دمکراسی روسیه نشان می دهد. مشکل دمکراسی سازی در روسیه تنها ناکامل بودن آن نیست بلکه در حال دشوارتر شدن هم هست. زمان فعلی زمان توجه به برنامه های تدریجی نیست. اگر ایالات متحده قبل از اینکه ریشه های دمکراسی در روسیه بوجود بیاید، بخواهد نسبت به فعالیتهای دمکراتیک در این کشور بی تفاوت بماند، سئوال این است كه پس چه عاملی رهبران دمکراسی آمریکا یی را به عراق و افغانستان فرستاد؟ رهبران کنگره با اضافه کردن بودجه در زمینه دمکراسی در روسیه رهبری واقعی خویش را ثابت کردند. این ارقام بالا تا زمانی که روسیه پیشرفت واقعی در زمینه نهادهای دمکراتیک یکپارچه از خود نشان نداده باید حفظ شود. صحبت کردن در مورد کاهش بودجه دمکراسی در روسیه در کوتاه مدت خطرناک است. برای ارتقاء دمکراسی در روسیه هیچ چیزی برای ایالات متحده با ارزش تر از روس های مقیم ایالات متحده نیست. هر چه تعداد روسی ها در ایالات متحده بیشتر شود بهتر است.
● برآورد کمک به دمکراسی
کنگره باید برآورد جامعی از کمک دمکراسی به روسیه در طول دهه گذشته را انجام دهد و این كار باید بوسیله کمیسیونی از تحلیلگران، محققان مستقل دو حزب و سیاستمداران سابق انجام گیرد. ما نیاز داریم بدانیم که برای بهبود برنامه ها در روسیه و همچنین برای پیشنهاد فهرستی از بهترین اقدامات برای برنامه دمکراسی جدید در عراق و افغانستان، چه کارهایی باید انجام شود و چه کارهایی نباید انجام شود. اکنون دانش موجود در این زمینه چه در عرصه دولتی و چه درعرصه دانشگاهی بسیار اندک می باشد.
دولت بوش باید سیاستش در مورد دمکراسی روسیه را مشخص کند. در دو سال گذشته مقامات دولت بوش اظهارات متناقضی پیرامون شدت نگرانی شان درباره سیر نزولی دمکراسی در روسیه بیان کرده اند. از جمله این ها اظهاراتی است که توسط ورشبو سفیر آمریکا در مسکو و استفان پی فر معاون وزیر خارجه در مورد اوضاع داخلی روسیه مطرح شد که در برگیرنده نگرانی واقعی آمریکا نسبت به اوضاع داخلی روسیه نمی باشد. پرزیدنت بوش نظر مخالفی دارد. برای مثال با توجه به مدارک مسلمی که راجع به تضعیف دمکراسی در روسیه طی سه سال گذشته بدست آمده بازهم، پرزیدنت بوش در کنفرانس مطبوعاتی اش در کمپ دیوید در مورد اهداف پوتین گفت که: " من به نظر پرزیدنت پوتین در مورد روسیه احترام می گذارم، کشوری که در درون مرزهایش صلح برقرار است، و رابطه اش با همسایگان و با جهان نیز صلح آمیز می باشد. کشوری که دمکراسی و آزادی و حکومت قانون در آن پیشرفت کرده است. " فهم اینکه چرا و بر چه اساسی پرزیدنت بوش چنین حرفهایی در مورد دید پوتین نسبت به روسیه مطرح کرده است مشکل می باشد. مقامات مسئول دولت بوش در امور روسیه هرگز به بحث در این مورد که پوتین می خواهد نظام سیاسی در روسیه بسازد که در آن دمکراسی و آزادی و حکومت قانون رشد یافته باشد، نپرداختند.
گفتگوی شاد پرزیدنت بوش در روسیه اقتدار و اعتبار او را به سطح مقامات پایین تر تنزل می دهد با این تفاوت که پیام انتقادی بیشتری در این مورد وجود دارد. دولت بوش برای اینکه کارا و معتبر باقی بماند باید نظر واحدی در مورد مساله روسیه داشته باشد.
۱) صادقانه صحبت کردن در مورد تحلیل و فرسایش دمکراسی در روسیه:
کندولیزا رایس مشاور امنیت ملی بوش در ماه سپتامبر در مورد پیامدهای زیانبار صادقانه صحبت نکردن در مورد مسایل داخلی روسیه نوشت که ایالات متحده نباید به خاطر کمک به روسیه سرزنش شود بلکه همانطور که گریگوری یاولینسکی اصلاح طلب روسی گفته است باید حقیقت را در مورد آنچه که در درون روسیه در حال رخ دادن می باشد بیان کند. او سپس به گفتگوی شادی که دولت کلینتون به کاربرد اعتراض شدیدی کرد. پیام رایس امروزه واقعی تر می باشد. یاولینسکی هنوز هم خواستار این است که مقامات آمریکا حقیقت را درمورد روسیه بیان کنند. از یک طرف ایجاد دمکراسی چند دهه زمان می برد و از طرف دیگر اعتراض افکار عمومی به مشکلاتی که در این راه بوجود می آید باعث می شود اصلاح طلبانی که در این راه گام بر می دارند با مشکلات متعددی مواجه شوند. لذا از آنجا که دولت بوش تصمیم گرفته در زمان حاضر روی این مسائل تمرکز نکند، کنگره باید حمایت ویژه ای ازاین مساله به عمل آورد.
۲) داشتن همبستگی با فعالان حقوق بشر روسیه:
در گفتن واقعیتها، مقامات آمریکا و بویژه اعضای کنگره باید مشخص سازند که آنها در نبرد برای دمکراسی در درون روسیه از کدام طرف حمایت می کنند. فعالان حقوق بشر روسیه مهمترین بی اعتنایی به اهداف و اعمال آنها را عدم توجه آمریکا نسبت به این قضیه می دانند. کنگره باید هدایت این افراد را برعهده گیرد، موفقیتهایشان را به رسمیت بشناسد و تریبونی را دراختیار آنها قراردهد تا به مردم آمریکا توضیح دهند که وضعیت واقعی دمکراسی و حقوق بشر در روسیه امروز چگونه است.
۳) افزایش بودجه برای امر آموزش در روسیه و آمریکا:
آموزش، متحد دمکراسی و دمکراسی، متحد ایالات متحده است. ایالات متحده باید منابع بیشتری را به آموزش رده های بالاتر دردرون روسیه و افزایش آموزش محققین روسی در درون ایالات متحده اختصاص دهد. باید تاکید ویژه ای بر جایگاه مدارس سیاست عمومی شود. کمک مالی در جهت دسترسی به اینترنت و بهبود مطالعه زبان انگلیسی در روسیه دو ابزار فوق العاده مهمی هستند که می توانند در ارتقاء دمکراسی در روسیه و ادغام جامعه روسیه در درون جوامع غربی موثر واقع شود.
این برنامه ها زمانی موثر واقع می شوند که گرفتن روادید برای مردم روسیه جهت مسافرت به ایالات متحده ساده تر شود. اگر یک دانشجوی روسی از کنگره آمریکا برای مطالعه درایالات متحده بورسیه تحصیلی بگیرد ولی بعدا نتواند روادید ورود به آمریکا را دریافت کند، این وضعیت کاملا نامعقول و ناپسندی است. کنگره باید کمسیون نظارتی را ایجاد کند که این موارد كمتر اتفاق بیفتد.
● ‌نتیجه گیری:
درآگوست سال گذشته رایس عنوان کرد که: "مردم خاورمیانه هم حق دارند آزاد باشند. ما یک فرصت – و یک التزام –داریم که به آنها کمک کنیم تا این خواسته شان به واقعیت تبدیل شود. " همچنین مردم روسیه هم می خواهند آزاد باشند. پس لازم است که ما به آنها هم کمک کنیم. این تنها وظیفه مردم روسیه نیست بلکه وظیفه مردم آمریکا نیز هست زیرا دمکراسی روسیه تنها به منافع اقتصادی وسیاسی شهروندان روسی کمک نمی کند بلکه به منافع امنیت ملی مردم آمریکا هم کمک می کند.

نویسنده: مایکل مک فول

منبع : باشگاه اندیشه