ناتو در افغانستان چه می کند؟!

درگیریها بین نیروهای ناتو و گروههای مسلح محلی در بخشهای جنوبی افغانستان بالا گرفته و در این میان همیشه تعداد زیادی از غیرنظامیان جان خود را از دست می دهند. میزان تخریب و رقم بالای تلفات انسانی، این سؤال را مطرح می سازد كه هدف این عملیات چیست، چه اهدافی در افغانستان دنبال می شود و اصولاً ناتو در افغانستان چه می كند؟
حمله نیروهای آمریكایی به افغانستان، پس از وقایع ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی به بهانه مبارزه با تروریسم سازمان القاعده صورت گرفت، اما در همان زمان هم این نكته در محافل نظامی و سیاسی غرب مطرح شد كه در افغانستان هیچ هدف نظامی وجود ندارد و بمباران روستاها و خانه های ساخته شده از خشت و گل، تنها به كشتار غیرنظامیان منجر می شود و بدین ترتیب نه تنها تروریسم از بین نمی رود، بلكه یك حالتهای ناشی از خشم و یأس و انتقامجویی در قبایل و ساكنان شهرها و روستاها باعث می شود هر روز تعداد بیشتری از افراد به صف جنگجویان و گروههای مسلح بپیوندند.
زشتی این عملیات و موج نارضایی عمومی به حدی است كه دولت مركزی حامد كرزای هم لب به انتقاد گشوده و با اعلام اینكه افسران ناتو در این عملیات با دولت افغانستان هماهنگی نمی كنند خود را از پذیرش مسؤولیت این كشتارها كنار می كشد.
بالاخره باید روشن شود كه هدف از این عملیات چیست و آیا اصولاً اهدافی برنامه ریزی شده برای حضور نیروهای ناتو در افغانستان در نظر گرفته شده كه با برآورده شدن آنها دلیلی برای ادامه حضور این نیروها وجود نداشته باشد، یا اینكه این بازی موش و گربه قرار است همچنان ادامه یابد، زیرا احتمالاً حضور این نیروها در افغانستان به راهبردهای منطقه ای و بین المللی مربوط می شود؛ یعنی اینكه خود افغانستان موضوعیت ندارد، و نباید هم داشته باشد. افغانستان، نه نفت دارد و نه موقعیت استراتژیك!
در سالهای پس از فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال كشورهای آسیای مركزی، افغانستان به این دلیل مورد توجه قرار گرفت كه می توانست راهی برای ارتباط با آسیای مركزی و عبور لوله های نفت و گاز باشد تا ایران به عنوان طبیعی ترین پل ارتباطی بین این منطقه و جهان خارج، اهمیت خود را از دست بدهد، اما با تحولات بعدی در منطقه و در سطح بین المللی و با كشیدن لوله از طریق دریای خزر تا سواحل تركیه در مدیترانه، نقش افغانستان در این مورد به بوته فراموشی سپرده شد.
این پرسشها كه كسی پاسخ رسمی و صریح بدان نمی دهد، ما را به این پرسش بزرگتر می رساند كه اصولاً فلسفه وجودی ناتو پس از پایان جنگ سرد چیست؟ در دوران رقابت دو قطب قدرت جهانی یعنی ایالات متحده آمریكا و اتحاد جماهیر شوروی سابق، پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) در برابر خود دشمن یا رقیبی به نام پیمان «ورشو» را داشت. فرض بر این بود كه پس از فروپاشی اتحاد شوروی و محو پیمان ورشو از صحنه رقابت جهانی، ناتو نیز خود به خود منحل شود. اما نه تنها این اتفاق رخ نداد، بلكه غرب كوشید كشورهای بیشتری در اروپای شرقی را به عضویت ناتو درآورد. در این صورت، سؤال این است كه این صف آرایی برای مقابله با كدام دشمن و خنثی كردن كدام تهدید است؟
به این مجموعه از پرسشها هیچ پاسخ رسمی و قانع كننده ای داده نمی شود و پاسخها از دل تحلیلهای مراكز مطالعاتی و اظهارنظرهای غیررسمی بیرون می آیند. هدف بزرگ غرب، گسترش ناتو به شرق برای مهار قدرتهای آسیایی یعنی چین، روسیه، هند و ایران، به عنوان زمینه ای برای بسط امپراتوری جهانی ایالات متحده آمریكا و ایجاد یك دیكتاتوری بین المللی است كه البته با شعارهای دموكراتیك و انسان دوستانه دولت جورج بوش در تضاد است.
اما در افغانستان، ناتو از یك سو سپر بلای نیروهای آمریكایی شده و این واقعیت را همه كشورهای عضو درك كرده اند و درست به همین دلیل است كه با وجود فریادهای مكرر فرماندهان برای اعزام نیروی اضافی به افغانستان، هیچ كشوری حاضر نیست شهروندان و مردم خود را به كام مرگ بفرستد؛ از این رو روی حلقه های ضعیف تر و اعضای جدید مثل لهستان فشار می آورند تا یكهزار سرباز دیگر اعزام نماید. در عین حال، حضور ناتو در افغانستان برای محاصره جمهوری اسلامی ایران و - در آینده نزدیك - برای مهار دیگر قدرتهای آسیایی، برای ایالات متحده آمریكا ضرورتی اجتناب ناپذیر می نماید.
با این حساب، نمی توان برنامه مشخصی شامل اهداف و مسافتهای زمانی را برای ادامه حضور ناتو در افغانستان ترسیم كرد.
اما مسأله اینجاست كه ادامه این وضعیت نه تنها به سود افغانستان نیست، بلكه مغایر روند ایجاد ثبات و توسعه در این كشور نگون بخت است، به طوری كه همه طرحها و برنامه های توسعه ای را كه مستلزم ثبات و آرامش است، عملاً متوقف كرده و در مقابل خطر گسترش تروریسم را بسیار افزایش داده است.
اما گناه ملت مسلمان افغانستان چیست و تا كی باید بهای سیاستهای توسعه طلبانه و ضد اسلامی و ضد انسانی آمریكا را بپردازند.
آیا زمان آن نرسیده است كه جوامع اسلامی با یكپارچگی و انسجام به كمك ملت افغانستان بشتابند و فریاد اعتراض خود را بلند كنند؟

محمدعلی مهتدی

منبع : روزنامه قدس