اسراف؛ تهدیدکننده مصرف

مصرف تقریباً بزرگترین جزء تولید ناخالص ملی هر کشور به شمار می رود که قسمت زیادی از آن به وسیله خانوارها صورت گرفته و قسمتی نیز به وسیله دولت، به تناسب حجم و اندازه دولت انجام می شود.
مفهوم مصرف همواره با مفاهیمی مثل اسراف، نیاز و کمبود و صرفه جویی همراه است. باید توجه داشت که هر نیازی به مصرف نمی گراید و همچنین هر مصرفی نیز فقط به اندازه نیاز نیست. ممکن است برخی مصارف بیشتر از نیاز و یا برعکس کمتر از نیاز باشد. این مسأله در سطح کلان برای اقتصاد یک کشور آثار و تبعات مثبت و منفی به همراه دارد. در کشورهایی مثل ایران که تولید ملی جوابگوی تقاضا نبوده و اقتصاد با مازاد تقاضا همراه است و از طرف دیگر در معرض تهدید تحریم های سیاسی و اقتصادی قرار دارد، باید بنابر مصلحت و حفظ منافع ملی به صرفه جویی و مصرف بهینه پرداخت.
در خطبه های عید سعید فطر امسال، مقام معظم رهبری اسراف و مصرف گرایی را یک عیب بزرگ دانستند. در همین رابطه نظر چندتن از صاحبنظران اقتصادی را در خصوص دلایل مصرف زیاد در کشور جویا شدیم که از نظر گرامی تان می گذرد.
بهنام ملکی کارشناس اقتصادی یکی از مشکلات اقتصادی - اجتماعی کشور را اسراف دانست و گفت: بعضی از مصارف جنبه اسراف پیدا کرده است در صورتی که چنین جلوه نمی کند. مثلاً استفاده از خودروی شخصی که استفاده بیش از حد از آن، هم حق جامعه را ضایع می کند و هم در آینده به الگوی مصرف نامناسبی برای فرزندان تبدیل خواهد شد. صرفه جویی و مصرف باید متناسب با توانمندی های اقتصادی جامعه نیز باشد. مثلاً فصل پائیز اگر به جای مصرف موز و آناناس به مصرف انگور بپردازیم بسیار مناسب تر است چرا که موجب رونق باغداری و تشویق کشاورزان می شود.وی گفت: معتقدم در الگوی اقتصاد اسلامی مصلحت جامعه لحاظ شده و اصل استفاده بهینه پذیرفته شده، اما متأسفانه اکنون الگوی مصرف غربی تا حدی در جامعه نهادینه شده است.
ملکی اظهار داشت: منافع ملی کشور ایجاب می کند که در تهران ۴ میلیون خودرو تردد نکنند، چرا که این مسأله عواقب و آثار زیانباری در اقتصاد می تواند داشته باشد. محمد واعظ کارشناس اقتصادی نیز در این رابطه گفت: نظریه های تقاضا محور و نظریه های عرضه محور باید مکمل هم باشند و نه متضاد. تفسیر مکمل ایجاب می کند که در تولید و عرضه کالاهایی که زمینه های افزایش عرضه دارند باید تسهیلاتی در زمینه افزایش تولید و عرضه ارائه شود. در مورد کالاهایی هم که کشور در تأمین آنها با کمبود مواجه است باید ذهن جامعه را به صرفه جویی معطوف کرد. البته این مسأله نباید از طریق ساز و کار قیمت باشد چرا که سازوکار قیمت موجب فشار بر طبقات و دهک های پائین درآمدی خواهد شد.
میرجلیلی دیگر کارشناس اقتصادی هم ضمن بیان دلایل ازدیاد مصرف گفت: در اقتصاد ایران الزام به صرفه جویی ناشی از کمبود عرضه در مقابل تقاضا است. یعنی تولید کفاف تقاضا را نمی دهد. مصرف زدگی و مصرف گرایی در اغلب کشورها مذموم است و این مفهوم شامل آن بخش از کالاهایی است که بیش از نیاز تقاضا و مصرف می شود. مثلاً در بسیاری از کشورها روشن گذاشتن یک لامپ اضافی بسیار مذموم است در صورتی که بیش از ۲۰ ساعت با رایانه کار انجام می شود.وی گفت: در کشور ما تقاضا بیش از تولید ملی است و اگر مصرف را بهینه کنیم قطعاً تقاضا پائین تر خواهد آمد و این امر منجر به کاهش تورم خواهد شد.
میرجلیلی خاطرنشان کرد: توجه به دلایل زیاده روی در مصرف بسیار مهم است مثلاً بخش زیادی از مصرف بالای بنزین به تکنولوژی مورد استفاده در صنایع خودروسازی ما برمی گردد. در کشور ما خودروهایی با مصرف ۱۵ لیتر بنزین در صد کیلومتر تولید شده اند. در صورتی که در همین هدف صرفه جویی موجب شد در دیگر کشورها خودروهایی با مصرف بسیار کمتر تولید شود.وی افزود: از دیگر مسائلی که موجب افزایش مصرف شده است، مسائل زیربنایی است. مثلاً ضعف سیستم حمل و نقل عمومی عامل مهمی در افزایش مصرف سوخت است و تا زمانی که این ضعف برطرف نشود نمی توان انتظار داشت که مصرف بنزین کاهش یابد.
میرجلیلی خاطرنشان کرد: در مصرف کالاهایی مثل دارو نیز باید به دلایل ازدیاد مصرف توجه کرد. نخستین دلیل، زمینه های فرهنگی مسأله است که افراد فکر می کنند اگر دارو زیاد مصرف کنند زودتر بهبود می یابند که این ذهنیت باید با تبلیغ و فرهنگ سازی در رسانه ها اصلاح شود.علاوه بر این تعدادی از داروها دارای تکنولوژی ساخت با فرمول های قدیمی هستند. در نتیجه باید مقدار زیادی مصرف شود تا اثربخش باشد که برای کاهش مصرف و جلوگیری از اسراف، توجه به دلایل افزایش مصرف بسیار مهم است.

منبع : روزنامه ایران