حصر دموکراسی

بی نظیربوتو تلاش می کند با یک رژه ۲۵۶ کیلومتری هواداران خود را برای شرکت در انتخابات پارلمانی ژانویه به تکاپو بیندازد، اما مشرف او را در خانه اش حبس کرده و در کشور هم وضعیت فوق العاده اعلام کرده است.
پاکستان در ماه های اخیر به اندازه کافی آشوب زده بود که بخواهد توجه افکار عمومی جهان را به خود جلب کند. اول وکلا بودند که به خیابان ها ریختند علیه آقای افتخار چودری قاضی القضات پاکستانی که مشرف او را از کار برکنار کرده بود. کار به جایی رسید که چودری به یک قهرمان ملی تبدیل شد. حالا او در خانه خود در بازداشت به سر می برد.
بعد هم که قضیه مسجد سرخ پیش آمد و مبارزه با تندروهای مذهبی که مدارس (حوزه های علمیه) محلی شده اند برای پناه و تعلیم افراطیون مذهبی در پاکستان. قضیه مسجد سرخ با مداخله ارتش و خون و خونریزی تمام شد و بعد هم چند لشکر از سربازان وفادار به مشرف راهی استان وزیرستان در شمال پاکستان شدند تا با تندروها بجنگند. زد و خوردی که هنوز هم کم و بیش ادامه دارد و همانطور هم که انتظار می رفت هنوز کار به جایی نرسیده تا مشرف بتواند ادعا کند پیروزی بر تندروها نزدیک است. اما همه این جنجال ها که یک سرش به کشمکش با قضات و وکلا می رسید و سر دیگرش به مبارزه با تندروها به یک طرف، روز ۱۸ اکتبر یعنی حدود یک ماه پیش روزی بود که خانم بی نظیر بوتو پس از هشت سال خودتبعیدی به پاکستان بازگشت و خبر ورودش مثل انفجاری - به اندازه همان دو بمبی که در بدو ورود زیر پایش منفجر شد و بیشتر از ۱۰۰ نفر را کشت - در رسانه های جهان طنین انداخت.
روز ۱۸ اکتبر می تواند روز مهمی در تاریخ پاکستان باشد؛ روزی که می تواند سرآغاز یکسری تغییر و تحول بنیادی و شکل گرفتن یک سناریوی جدید حکومتی برای پاکستان تلقی بشود که سال های اخیر حکومتی نظامی داشته و غیردموکراتیک.
بازگشت بوتو به پاکستان مملکت را به جنب وجوش انداخته، آن هم چه جور.
حالا مشرف باید حواسش هم به وکلا باشد و تظاهرات هایشان، هم به بمب های انتحاری و فعالیت های طالبان و هم به فعالیت های حزبی خانم بوتو که کشور را روی سرش گذاشته و بنا بر آخرین اطلاعیه های حزبی قصد دارد پرچمدار رژه یی ۲۵۶ کیلومتری باشد که قرار است از لاهور شروع شود و در اسلام آباد تمام. آدم یاد همان رژه های گاندی در جریان استقلال هند می افتد که یکی از مهم ترین هایش رژه نمک بود و با گذر چند شهر به اقیانوس هند می رسید. اما بوتو لااقل تا اینجا که از گفته هایش در چند ماه گذشته برمی آید قصد نداشته مشرف را از کشور بیرون بیندازد اگر چه پس از دستور حکم بازداشتش در خانه از مشرف خواسته استعفا بدهد. هدف اصلی این قیل و قال ها بیشتر از همه تقسیم قدرت است. در واقع هدف دستیابی به معامله یی کلان با مشرف است تا هم او همچنان بخشی از قدرت را در دست داشته باشد و هم پاکستان به کشوری دموکراتیک تر نزدیک شود.
● معامله یی برای آقای مشرف
گفته می شود که مقامات امریکا بدشان نمی آید قدرت در پاکستان بین مشرف و بوتو به شکلی تقسیم بشود که مشرف همچنان سرسختانه با تندروها بجنگد و از طرف دیگر بوتو کشور را به سمت دموکراسی پیش ببرد.
به این ترتیب معامله یی که بیشتر از همه گفته می شود بریتانیا و ایالات پیش روی مشرف گسترده اند نشان می دهد که دو کشور دارند همچنان از مشرف حمایت می کنند اما این حمایت ها محدودتر شده است.
بریتانیا و ایالات متحده امریکا هنوز اعتقاد دارند مشرف می تواند به آنها در رسیدن به اهدافشان که سرکوب طالبان و تندگرایی در پاکستان باشد، کمک کند. اما اگر مشرف در یک چارچوب دموکراتیک عمل نکند نمی توان از او حمایت کرد.
برای همین هم هست که می بینیم چرا ایالات متحده امریکا و بریتانیا هر دو از بازگشت بوتو به پاکستان استقبال کرده و علاوه بر آن سعی دارند این دو نفر را به هم نزدیک کنند.
مقامات امریکایی به غیر از مشرف متحد نزدیک تری در پاکستان برای خود سراغ ندارند؛ کسی که آماده باشد به خواست امریکایی ها با تندروها مبارزه کند.
پاکستان برای واشنگتن بسیار مهم است. چون بسیاری از شر و شورهای تروریستی گفته می شود از همین کراچی و مدارس علمیه استان وزیرستان پاکستان بلند شده که تحت نفوذ طالبان است. بگذریم از اینکه امریکا هم به عنوان یک حامی پر و پا قرص مشرف تا به حال برای مبارزه با تروریسم کلی پول به پاکستان سرازیر کرده است. امریکا بیشتر از همه از این می ترسد - لااقل تا آنجا که تحلیلگران می گویند - که مشرف نتواند اوضاع را کنترل کند و پاکستان بشود کشوری امن برای فعالیت های تروریستی علیه امریکا. بی بی سی دوشنبه نوشت مشرف سرانجام اعلام کرد که انتخابات پارلمانی نهم ژانویه برگزار خواهد شد و با این تصمیم مشرف سرانجام در مقابل خواست بریتانیا و امریکا سر تعظیم فرو آورد اگرچه این تنها بخشی از خواسته های این دو کشور بوده است.
دو کشور غربی همچنین پافشاری می کنند که مشرف باید زندانیان سیاسی را هم آزاد کند و محدودیت های مطبوعاتی را بردارد.
بی بی سی همچنین نوشته یک بازی سیاسی تمام عیار در حال انجام است که طی آن مشرف سخت تحت فشار گذاشته شده و هدف این است شاید در نهایت بشود در آینده پاکستانی را متصور شد که دموکراتیک تر باشد.
در این بازی، یک جورهایی تمام سلاح های سیاسی از پرزورترهایش مثل تلفن مستقیم آقای بوش به مشرف تا کم زورترهایش مثل تهدید به اخراج پاکستان از عضویت در کشورهای مشترک المنافع به کار گرفته شده اند تا مشرف را وادارند جایی را هم برای احزاب مردمی پاکستان مثل حزب مردم متعلق به خانم بوتو باقی بگذارد.
در صورتی که مشرف به وعده خود عمل بکند و انتخابات در نهم ژانویه برگزار بشود ممکن است ترکیب نمایندگان حزب مردم (حزب بوتو) در پارلمان به شکلی بشود که بوتو بتواند نخست وزیر شود. تا آن زمان بوتو دارد دو کار می کند؛ یکی مذاکره با مشرف بر سر تقسیم قدرت که البته گفته می شود این مذاکرات فعلاً متوقف شده است. تا آنجایی که به گفت وگوها میان بوتو و مشرف برمی گردد در آخرین اظهارنظرها بوتو گفته این گفت وگوها راه به جایی نبرده و دیگر دلیلی نمی بیند با مشرف این گفت وگوها را ادامه بدهد.
وقتی از بوتو پرسیده شد که با توقف مذاکرات آیا تغییر در سیاست های حزب داده شده، او گفت؛ «بله، این یک تغییر است، این یک تغییر در سیاست های حزبی ما است.»
کار دیگر بوتو روی سر گذاشتن مملکت و داغ کردن آتش انتخابات بوده است آن هم با چنان جنب و جوشی که تمام تظاهرات خونین ماه های قبل، بمب گذاری های انتحاری و سرکوب تندروها اصلاً دیگر به چشم نمی آید و همه چشم ها دوخته شده به خانم بوتو که یا دارد بعد از جان سالم به در بردن از دو بمب با هوادارانش سخن می گوید یا پشت سیم خاردار پلیس که دور خانه اش در اسلام آباد کشیده اند سخن می گوید که قصد دارد رژه برود، آن هم از لاهور تا اسلام آباد، آن هم در شرایطی که در کشور وضعیت اضطراری اعلام شده. البته اگر پلیس بگذارد که او از خانه اش خارج شود.
همه این سخنرانی ها و ادا و اطوار سیاسی به صورت مستقیم روی خیلی از شبکه های تلویزیونی جهان مثل سی ان ان و بی بی سی در حال پخش شدن است و اگر دنبال این هستید داستانی هیجانی را دنبال کنید که سرانجامش هم اصلاً و ابداً معلوم نیست بهترین کار همین است که بنشینید و ببینید سرنوشت خانم بوتو که هر لحظه ممکن است در انفجاری انتحاری تکه تکه بشود به کجا می انجامد.
● رژه یی به شوری رژه نمک
اما اگر بخواهید قصه را از امروز دنبال کنید باید ببینید سرانجام رژه لاهور-اسلام آباد به کجا خواهد انجامید. بنا بر آخرین اخبار سه شنبه شبکه خبری بی بی سی نوشت پلیس اطراف خانه بوتو را در لاهور محاصره کرده و خانم بوتو هم اکنون در بازداشت خانگی به سر می برد.
صدها پلیس و گارد امنیتی اجازه نمی دهند که او از خانه خود خارج بشود. او باید بنا بر حکمی که دولت صادر کرده هفت روز خانه نشین بماند. همچنین روزنامه نیویورک تایمز سه شنبه نوشت پلیس صدها نفر از هواداران او را دستگیر کرده است.
بوتو برای همراه کردن مردم در انتخابات آینده که قرار است یک ماه دیگر برگزار بشود به برگزاری چنین راهپیمایی هایی احتیاج دارد. اما اعلام وضعیت اضطراری که دلیل اصلی آن به گفته ناظران سیاسی کنترل وکلا بوده مانع از این می شود که بوتو بتواند فعالیت های حزبی خود را آزادانه پی بگیرد.
برخی می گویند حبس او در خانه در واقع مثل این است که او رسماً به زندان افتاده باشد.
پلیس تاکنون بیش از ۳۰ نفر از هواداران او را که در اطراف خانه بوتو تظاهرات کرده بودند، دستگیر کرده است. این دومین بار است که خانم بوتو از زمانی که دوباره به پاکستان بازگشته در خانه خود حبس می شود. روز نهم نوامبر هم خانم بوتو به رغم تلاش هایش نتوانست از خانه خود خارج شود.
در نشست کشورهای مشترک المنافع که در لندن برگزار شد به پاکستان ۱۰ روز فرصت داده شده تا وضعیت اضطراری را لغو کند. مشرف هم اکنون تحت فشارهای جهانی است. مخالفان مشرف را محکوم می کنند که او با چنگ و دندان تلاش می کند به قدرت بچسبد. امریکا و بریتانیا هم نگرانی خود را نسبت به وضعیت پاکستان اعلام کرده اند. این دو کشور اعلام کرده اند که تمایل دارند پاکستان شاهد برگزاری یک انتخابات آزاد و مطابق استانداردهای بین المللی باشد.
برای اینکه خانم بوتو بتواند دوباره نخست وزیر بشود یک مشکل دیگر هم باید حل بشود؛ قوانین فعلی پاکستان اجازه نمی دهند که یک فرد بتواند بیش از دو بار نخست وزیر بشود.
خانم بوتو و همین طور آقای نوازشریف نخست وزیر سابق پاکستان که هم اکنون در خارج از کشور به سر می برد هر کدام تا به حال دوبار نخست وزیر پاکستان شده اند. آقای شریف اوایل شهریور تلاش کرد به پاکستان بازگردد اما پس از فرود در فرودگاه اجازه ورود نگرفت و مجبور شد دوباره پاکستان را ترک کرده و به عربستان سعودی برود.
اگر همه این بازی های سیاسی در پاکستان ختم به خیر بشود و نتایج به دست آمده مطابق آن چیزی باشد که کشورهایی مثل ایالات متحده امریکا و بریتانیا خواستار آن هستند در روزهایی که می آید پاکستانی خواهیم داشت که دادگاه عالی آن دوباره آقای مشرف را رئیس جمهور رسمی کشور بداند.
بر کرسی ریاست چنین دادگاهی حتی المقدور نباید آقای افتخار چودری تکیه بدهد که دشمن سرسخت مشرف است.البته اگر مشرف هم حاضر بشود فرماندهی کل قوا را کنار بگذارد و فقط به همان ریاست جمهوری بچسبد ممکن است دادگاه عالی پاکستان هم قدری راه بیاید و رئیس جمهور ماندن مشرف را بپذیرد.
همه اینها در شرایطی است که هنوز وضعیت اضطراری در پاکستان حکمفرما است و کمتر از دو ماه به برگزاری انتخابات پارلمانی مانده که قولش را مشرف داده است اما ممکن است زیر آن بزند. هنوز معلوم نیست قضیه دادگاه عالی و تظاهرات وکلا به کجا بینجامد، حزب مردم هم هنوز در انتخابات پیروز نشده و خانم بوتو هم فعلاً راهی ندارد جز اینکه از خانه خود فعالیت های حزبش را رهبری کند. بگذریم از اینکه تندروها و هواداران طالبان در کمین هستند و انفجارهای انتحاری همچنان در گوشه و کنار پاکستان جریان دارد.

برمک بهره مند

منبع : روزنامه اعتماد