تروریسم

▪ نویسنده: علیرضا طیب
▪ نشر: نی
تروریسم در طول تاریخ همواره وجود داشته است. تروریسم در واقع وسیله‌ای بوده برای ابراز وجود ضعیف در برابر قوی و نادار در برابر دارا، به قول داستایوفسکی «هیچ چیز آسان‌‌تر از انتقاد و تخطئه فرد شرور، و هیچ چیز دشوارتر از درک و فهم او نیست.»
امروزه تروریسم در خانه‌های ما حضور یافته است. هر روز در تلویزیون اخبار رنگارنگی از انفجارها در میادین شهرها، اتوبوس‌ها و ساختمان‌های دولتی می‌شنویم که دیگر این موضوع را به امری عادی برایمان بدل کرده است. تروریزم حتی نحوه گذران زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
روزنامه‌ها و رادیو و تلویزیون لحظه لحظه ما را زیر رگبار جزئیات تندو التهاب آور اخبار حوادث چشمگیر تروریستی از چهار گوشه جهان گرفته‌اند. به قول نویسنده کتاب: «تروریسم از راه صفحه تلویزیون به اتاق نشیمن خانه ما می‌آید، در روزنامه‌ها و مجلا‌ت بر ما یورش می‌برد گاه به شکلی مستقیم‌تر زندگی ما را لمس می‌کند.»قربانیان تروریزم عموما تاثیری در ایجاد شرایط منجر به بروز آن نداشته‌اند. این قربانیان دو گونه‌اند:
۱) کسانی که مستقیما جان خود را می‌بازند و یا جراحتی جبران‌ناپذیر بر بدنم خویش می‌یابند.
۲)‌ کسانی که به واسطه جو عمومی‌ترور، دچار ناامنی می‌شوند. تروریست‌ها تبدیل به شبکه‌ای جهانی شده‌اند و از مرزها فراتر رفته‌اند; چرا که گروه‌های ترور در کشورهای مختلف با یکدیگر به تبادل پول، اسلحه و تاکتیک می‌پردازند و قادرند با کمترین هزینه، ضررهای جبران‌ناپذیری را به پیکره نظام جهانی وارد آورند. از سوی دیگر برخلا‌ف تروریست‌ها که موفق شده‌اند خود را با روند جهانی شدن همگام کنند، تلا‌ش‌های ضدتروریستی عموما در سطح منطقه‌ای و ملی باقی مانده‌اند; لذا تروریست‌ها حتی در صورت گرفتار شدن نیز می‌توانند از رفته‌های موجود در نظامک همکاری بین‌المللی که برای تعقیب و مجازاتشان برپا شده است، بهره جویند و بگریزند.
تروریسم مانند اینترنت یکی از واژه‌هایی است که در زبان خاص و عام تداول دارد; اما برخلا‌ف آن دارای سویه‌ای اسطوره‌ای است که ابهامات زیادی را بر آن حمل می‌کند. تروریسم در نظر افرادی که مستقیما با آن سروکار دارند و هر روز در شهر یا کشورشان شاهد انفجارهای مهیب بوده و احتمالا‌ منتظر خبر از دست دادن یکی از خویشاوندان یا دوستانشان می‌باشند، بسیار متفاوت است با دیدگاه افرادی که از محل وقوع حوادث تروریستی دور بوده‌اند.
در نظر گروه اول، این واژه، براگیزاننده خشم است و در نظر گروه دوم برانگیزاننده شیفتگی و از آنها که حل مسئله اروریزم مستلزم واکنش درست دولت‌ها و ملت‌ها نسبت به آن است و هیچ واکنشی نمی‌تواند دارای آبشخور صحیحی باشد،مگر آنکه از شناخت درستی نشات گرفته باشد، لذا حل مسئله تروریزم در گرو شناخت صحیح آن است.
«بررسی کنندگان تروریسم دراین زمینه که چگونه بینش‌نافذتری درباره این پدیده کسب کنند، توصیه‌های گوناگونی از فلا‌سفه، متالهان، روانشناسان، حقوق‌دانان و حتی اقتصاد‌دانان دریافت کرده‌اند. کتاب فوق گردآمده‌ای است از چندین مقاله به قلم تنی چند از اندیشمندان سرشناس حوزه‌های تاریخ، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، اقتصاد و حقوق بین‌الملل که هر یک از زاویه‌ای خاص به پدیده چندوجهی و پیچیده تروریسم پرداخته‌اند.»فصل اول این کتاب به بررسی تاریخی تروریسم در ایران و جهان می‌پردازد و مهمترین جنبش‌های تروریستی تاریخ کشورمان و پنج قاره را به اجمال معرفی می‌کند.در فصل دوم جیمز در دریان به بازسازی دانش ما درباره تروریسم و ضد تروریسم و نقد رویه‌های جاری آنها اهتمام می‌ورزد.
او خبر از وقوع نوعی گفتمان نشانه شناختی خبر می‌دهد که در آن قدرت‌ها خشونتگر معانی شورشی را به استخدام خود درمی‌آورند و مرزهای مشروعیت را بازنویسی می‌کنند. این امر مستلزم آن است که ما با محرومان سیاسی به همدلی پرداخته، شکل‌های ممکن همزیستی با آنان را بیاموزیم; ضمن آنکه تشویق به اقدامی‌دست‌جمعی بر ضد گروه دوم شویم.
در فصل سوم ژاک بورینه با ارائه راه‌حلی هزینه فایده‌ای سعی بر آن وارد نشان دهد که تروریسم نوعی اخاذی سیاسی است و هدف اصلی سیاست‌ها برای ریشه‌کنی آن باید ایجاد گونه‌ای تغییر در ساختار سودها و هزینه‌ها باشد که بازگشت به رفتار قانونی را در چشم همه عاملا‌ن تروریسم راه‌حلی بهینه جلوه دهد زیرا تروریست‌ها هم مانند کنشگران می‌کوشند با تحمل کمترین هزینه ممکن به اهداف خود دست یابند.

امین فیروزگر‌

منبع : روزنامه حیات نو