باز هم مردم

امریکایی ها معمولا پیش بینی کنندگان و برنامه ریزان خوبی نیستند، نه درباره دوستان و نه درباره دشمنانشان. بویژه مورد خاص ایران، از حیث امکان پیش بینی رفتار و تصمیم های آن همواره برای امریکایی ها و دوستان آنها، یک فاجعه اطلاعاتی - تحلیلی بوده است. مهم تر از این، مجموعه طراحی های امریکا علیه ایران از آنجا که همواره از پیش فرض های کاملا غلط و غیر واقعی تغذیه کرده و بر ناشیانه ترین تحلیل ها از محیط سیاست ورزی و تصمیم سازی داخل ایران استوار بوده، هرگز حتی به صورت نسبی توفیقی به دست نیاورده است. اگر به ادبیات ضد ایرانی در امریکا مراجعه کنید -رسمی و غیر رسمی- مجموعه ای از بازنگری های پی در پی تاکتیکی و استراتژیک را می توان یافت که هدف همه آنها اصلاح اشتباهات پیشین و جایگزین کردن آنها با الگوهایی جدیدتر بوده که بالاخره بتواند مسئله ایران را آنگونه که مطلوب امریکاست حل کند. با این حال اکنون پس از حدود ۳ دهه به روشنی می توان دید که امریکایی ها هر روز بیشتر از روز قبل در مقابل مردم ایران ناتوان تر شده اند و راهی که این مردم می روند از راهی که امریکا به آنها توصیه می کند فاصله ای عمیق و معنادار گرفته است.
این نوشته در مجال بسیار اندکی که در اختیار دارد سعی خواهد کرد با الهام از حماسه ای که مردم ایران دیروز آفریدند یکی از ریشه های اصلی اشتباه محاسبه های مکرر امریکا علیه ایران را بکاود و سپس نتیجه بگیرد شکاف عمیق « نظریه-واقعیت» در دستگاه تصمیم گیری استراتژیک امریکا علیه ایران -که مصادیق فراوان دارد و آنچه در اینجا درباره آن بحث می کنیم فقط یکی از مهم ترین آنهاست- علت العلل فراتر رفتن ایران از مرزها و حدود امکانات مهارکننده امریکاست.
حریف اصلی امریکا در ایران کیست؟ ادبیات ضد ایرانی در امریکا، حتی در پیشرفته ترین انواع آن که در سال های اخیر توسط نومحافظه کاران متحد بوش توسعه داده شده، بلافاصله به این سؤال اینگونه پاسخ می دهد: «نظام سیاسی». این پاسخ غلط نیست ولی ناقص است و همین نقص است که باعث می شود نظام جهانی سلطه مواجهه خود با ایران را بر مبانی اساسا ناصحیح استوار کند. امریکایی ها این نکته را که حریف اصلی آنها در ایران، نظام سیاسی خاص آن با محوریت ولی فقیه عادل است کاملا درست فهمیده اند منتها نکته ای که عموما فراموش می کنند -یا ترجیح می دهند فراموش کنند- این است که این نظام سیاسی بخش بزرگی از نیرو و توان خود را از اراده مردمی می گیرد که در یک بازه زمانی تقریبا طولانی به طور میانگین هر سال یک بار آن را تایید کرده اند و وفاداری خود به آرمان هایش را ابراز داشته اند و همین حالا هم بزرگترین پشتیبان آن محسوب می شوند. دشمنان ایران تا امروز با توسل به انواعی از روش ها سعی کرده اند به جنگ این حقیقت بروند اما این حقیقت هر بار خود را به شکلی صریح تر به آنها نمایانده است.
نکته بسیار مهم تر این است که خوب اگر دقیق شویم حجم شکست هایی که امریکا و دوستانش «مستقیما» از مردم ایران خورده اند به هیچ وجه کمتر از شکست هایی نیست که دولت و حکومت ایران بر آنها تحمیل کرده اند. امریکا از ابتدای انقلاب تا امروز همواره پیش از آنکه با حکومت مواجه باشد با مردم ایران رویارو بوده -اگرچه همواره سعی کرده این امر را بپوشاند و خلاف آن را ادعا کند- و قبل ازاینکه از حکومت دینی درایران شکست بخورد از مردم ایران سیلی خورده است به گونه ای که می توان گفت حتی حکومت دینی و نظام ولایت فقیه هم چیزی جز بزرگترین سیلی که نظام سلطه از مردم ایران خورده نیست.
سال ۵۷ را در نظر بیاورید. در آن سال، مردم در پیروی از امام خود و بی آنکه هیچ نوعی از سازمان سیاسی به معنای مدرن آنها را حمایت کند یا اساسا وجود داشته باشد، امریکا را شکست دادند. تشکیل نظام جمهوری اسلامی به رغم همه توطئه های سخت و نرم امریکا و بعد حمایت بی دریغ و جانفشانی ایثارگرانه مردم ایران در دفاع از آن در مقابل هجوم یکی از سگ های دست آموز غرب آن هم در مدتی قریب به یک دهه، شکست بعدی امریکا از مردم ایران بود. پس از جنگ دشمنان ایران امید بستند که تحولات اقتصادی و دگرگون شدن الگوی تولید و مصرف کالا و خدمات که همزمان با دور شدن از فضای سال های جنگ در حال وقوع بود، چارچوب های ارزشی حاکم بر اندیشه و عمل سیاسی مردم ایران را تغییر دهد و به تدریج به آنها بقبولاند که برای «توسعه یافتن» باید از فضای انقلابی و حماسی خارج شوند. تفسیر کاملا نادرست انتخابات دوم خرداد ۷۶ به عنوان «رای علیه نظام»، غربی ها را عمیقا فریب داد. پس از آن وقتی در انتخابات مجلس ششم نیروهای متمایل به امریکا موفق شدند اکثریت مجلس را به دست بگیرند، پرده غفلت و خود فریبی امریکا فوق العاده ضخیم تر شد به گونه ای که برخی از آنها در همان مقطع از عبارت «کار تمام است» برای توصیف وضعیت سیاسی ایران استفاده کردند. این شکل از تحلیل درباره مناسبات دولت-ملت در ایران به تعریف پروژه ای انجامید که می توان آن را «واسطه سازی میان مردم و نظام» نام نهاد. آنچه امریکایی ها در ذهن داشتند این بود حالا که مردم ایران در مسیری که ما می خواهیم قرار گرفته اند باید روند جدایی آنها از ارزش های انقلابی را به وسیله سازمان دادن آنها در قالب هایی که اجازه بازگشت دوباره به اندیشه انقلابی رابه آنها ندهد، تسریع کرد. ایده جامعه مدنی، تفکیک اسلامیت از جمهوریت -به عنوان اسم مستعار جدا شدن مردم از نظام- و حالا شکل پیشرفته تر آن یعنی تشکیل و گسترش سازمان های غیر دولتی از دل چنین طرز تفکری بیرون آمد.
درست همین اثنا و در حالی که غربی ها و دوستانشان در خلسه جدا شدن مردم از انقلاب فرو رفته بودند، دور دوم انتخابات شورا ها از راه رسید و مردم تهران با حذف صد درصدی چهره هایی که تا پیش از آن خود را پیروز بلامنازع صحنه تصور می کردند نشان دادند که نه فقط راه خود را از انقلاب جدا نکرده اند بلکه تحمل چند ساله آنها در مقابل ساختارشکنان چیزی غیر از «صبر به امید اصلاح» نبوده است. امریکایی ها در تفسیر رای مردم تهران در انتخابات شوراها گفتند که مشارکت کم علامت قهر مردم از کلیت نظام سیاسی است. سال بعد در انتخابات مجلس هفتم بیش از ۵۰ درصد مردم ایران در انتخابات مجلس هفتم به صحنه آمدند و البته دوباره نتیجه هیچ شباهتی به آنچه غرب می خواست نداشت. این بار امریکایی ها و دوستانشان در مقابل ضربه غافلگیر کننده ای که از مردم ایران دریافت کرده بودند نغمه جدیدی ساز کردند و از بهانه رد صلاحیت ها آویختند که ما چون نبودیم رای نیاوردیم. دو سال بعد در انتخابات ریاست جمهوری نهم هم مردم آمدند و هم خبری از رد صلاحیت ها نبود اما باز هم مردم ایران با شدت تمام دست رد بر سینه امریکا کوبیدند. پس از روی کار آمدن دولت نهم و در حالی که دیگر همه مجاری بهانه جویی مسدود و بهانه آوردن بسیار دشوار شده بود، عملکرد موفق دولت در ایجاد ارتباط با مردم درد کشیده و محروم جایی برای تداوم پروژه «واسطه سازی میان مردم و نظام» نگذاشت. این پروژه کنار رفت و جای آن را پروژه «مایوس کردن مردم از نظام» با استفاده از راهبرد «فشار از خارج و سیاه نمایی در داخل» گرفت. با این حال مردم در دوران مسئولیت دولت نهم چند بار دیگر امریکا را به مبارزه طلبیدند واز آن سربلند بیرون آمدند. در انتخابات خبرگان چهارم نصیب امریکا جز خشم و انگشت حسرت به دندان گزیدن نبود. دور سوم انتخابات شوراها نوعی دهن کجی آشکار به دشمن خارجی بود که امید داشت فشارهای سیاسی-اقتصادی اش مردم ایران را خسته و از نیروهای سیاسی معتقد به مقاومت و ایستادگی گریزان کرده باشد.
و پس از همه اینها جمعه ۲۴ اسفند فرا رسید. زمانی که مردم ایران تیر خلاص را بر ذهن علیل دشمن توطئه گرشلیک کردند و به امریکا نشان دادند که همچنان در ایران با «مردم» طرف است پیش از آنکه نوبت به «حکومت» برسد و این خود داستان بلندی است .

مهدی محمدی

منبع : روزنامه کیهان