ذوق‌زدگی‌های کاذب

اتفاقات قابل‌توجه طی روزهای اخیر به‌ویژه در مناسبات ایران و آمریکا، مقتضیات خاصی را فراهم ساخته است که باید بازخوانی هوشمندانه‌ای از تحولا‌ت جهانی و ارزیابی از تغییر سیستم بین‌المللی داشته باشیم و با ارزیابی مفهومی و نظری، واکنش مناسبی به یک‌سری مسائل روز به دست آوریم. واقعیت امر این است که تزلزل جدی در مبانی سیستم بین‌المللی و بروز دوگانگی‌ها و چندگانگی‌ها بسیار ملموس است. درون سیستم بین‌المللی یک هرج‌ومرج جدی در بعد ساختار نرم‌افزار و فیزیکی آن وجود دارد.
امروز بخش نرم‌افزاری سیستم جهانی فاقد پارادایم منظم فکری است.
قدرت‌ها با زبان و لحن استراتژیک و محتوای غیراستراتژیک سخن می‌گویند و این امر یکی از ویژگی‌های مکتب نیویورک است که نئوکان‌های مستقر در واشنگتن از نمایندگان این تفکر هستند.
آمریکا در پی یک سیاست جدید نیست و رفتار تاکتیکی خود را به گونه‌ای به بازار سیاست تحمیل می‌کند تا حریف و رقیب را ارزیابی نماید.
در رفتار و عمل دولت فعلی آمریکا در رابطه با مسائل ایران موضوعی که حداقل آنها را تامین کند وجود ندارد. برعکس آمریکایی‌ها در پی ایجاد یک نوع ایران‌هراسی در منطقه و متعاقب آن تحمیل اسلا‌م‌هراسی هستند. ایران را قدرت و دشمن منطقه می‌دانند و اهداف استراتژیک خود را اینگونه می‌بینند و با مسائل منطقه خاورمیانه و حل معضل خاورمیانه به عنوان مقدمه‌ای برای محور حل مسائل جهانی و در نهایت ایجاد یک پارادایم جدید برخورد می‌نمایند. آمریکا به دنبال ایجاد محور برای سامان دادن به یک سیستم بین‌المللی است و واقعیت ایران و مهار ایران را در ورود به یک آزمایشگاه، پارادایم جدید جهانی می‌داند.
چرا آمریکا به دنبال پارادایم جدید جهانی است؟ امروز قطب‌های قدرت در ایالا‌ت متحده، امنیت آمریکا را امنیت سیستم بین‌المللی و امنیت جهانی می‌پندارند. آمریکای نئوکان‌ها با آمریکای دموکرات‌ها و لیبرال‌ها کاملا‌ متفاوت است و نئوکان‌ها نسبت به هژمونی ایالا‌ت متحده به گونه‌ای دیگر می‌اندیشند.
این است که باید بسیار هوشمندانه درک کنیم که سیاست کلا‌ن آمریکا در قبال ایران یعنی سیاست مهار یا همان ‌ containment تغییر پیدا نکرده است.
آنها در پی مهار و تعامل محدود و گزینشی در قبال ایران هستند اگرچه ساختار بوروکراتیک آمریکا در قبال ایران در زمینه روش و رفتار خود تنظیم شده است. اگر بپذیریم که سیاست کلا‌ن مهار تغییر نکرده است یک پرسش جدی به وجود می‌آید؛ اینکه چرا آمریکا به حضور در مذاکرات قانع شده است؟
۱) چرخش بوروکراتیک و زیر فشار قرار گرفتن نئوکان‌ها
۲) از طریق مسائل هسته‌ای وارد بحث‌های دیگر با ایران شوند
۳) تحلیل از فشارها و تحریم‌ها علیه ایران و مؤثر بودن آن
با این فرض نمی‌توان اینگونه تحلیل کرد که روابط و مناسبات ایران و آمریکا در حال تکامل است بلکه نئوکان‌ها همواره با دیدگاه ایدئولوژیک به مساله ایران می‌نگرند. امروز آمریکا به افکار عمومی خود و جامعه جهانی نیاز دارد. خوب است به مواضع همین آقای برنز در مجلس نمایندگان آمریکا که در تاریخ ۹ جولا‌ی ۲۰۰۸ به بیان سیاست دولت ایالا‌ت متحده در قبال ایران پرداخته است، بپردازیم. او به صورت مفصل در چهار بند مشکلا‌ت آمریکا با ایران را در بستر چالش‌های جهانی مطرح کرده و رفتار ایران در قبال لبنان، فلسطین، افغانستان و عراق را نقد کرده و به موضوع مساله هسته‌ای ایران و حقوق بشر پرداخته است. برنز معتقد است که تحریم‌ها درقبال ایران مؤثر بوده و به استمرار فشارها تاکید داشته است. ‌
از سخنان برنز می‌توان اینگونه برداشت کرد که ماجرای بازگشایی دفتر حفاظت منافع یک جنگ روانی بیش نیست. واقعیت این است که طی ۳۰ سال گذشته دولت ایالا‌ت متحده چه در دوران جمهوریخواهان و چه در دوران دموکرات‌ها خواهان فعال شدن دفتر حفاظت منافع واشنگتن در تهران بوده‌است. درخواست‌های کتبی دولت واشنگتن در بایگانی وزارت خارجه ایران موجود است اما باید نسبت به اهداف این جنگ روانی و درخواست هوشیار بود.
راقم این سطور باور دارد ماجرای حل و فصل مناسبات ایران و واشنگتن باید بر اساس عزت و حکمت و مصلحت باشد و در یک بستر جدی مورد بررسی قرار گیرد نه اینکه شتاب‌زده و سطحی درمقابل این شایعه درخواست‌شده واکنش نشان دهد. بزرگ جلوه دادن حضور نماینده آمریکا و یا ماجرای دفتر حفاظت منافع یک ذوق‌زدگی کاذب است. ما به بازی هوشمندانه در دیپلماسی به‌ویژه در ارتباط با آمریکا نیاز داریم.
تغییر ساختار در سیستم بین‌المللی یک واقعیت است. ما باید نسبت به نقش آمریکا و بازیگران دیگر بین‌المللی و اصلا‌ مفهوم قدرت بازتعریف مجدد داشته باشیم. عدم ارزیابی از تغییرات جدید بین‌المللی ما را در یک پیچ خطرناک دیگر تاریخ قرار می‌دهد. گفتمان امروز ایران باید دارای یک انضباط در بیان و لحن نسبت به همه مسائل همه‌جانبه و استراتژیک باشد.

سیدمحمدصادق خرازی

منبع : روزنامه اعتماد ملی