ارتباط دوسویه درآموزش وپرورش

نقش آموزش و پرورش در جامعه ما همچون نقش مویرگ‌‌ها و سلسله اعصاب در بدن انسان است و این نقش از آن جهت در جامعه اهمیت دارد که اگر جامعه‌ای بخواهد تغییرات اجتماعی و یا تحول مطلوبی را بوجود آورد به راحتی می‌تواند از طریق نظام آموزشی کارآمد، اثربخش و موثر این تغییرات را اعمال نماید و باز خورد سریع آن را مشاهده کند تا در برنامه‌ریزی‌های بعدی از آن استفاده نمایند.
دستگاه آموزش و پرورش عظیم‌ترین سازمان و تشکیلات جامعه را دارا است و رسالتی بسیار مهم برعهده دارد از جمله فراهم آوردن زمینه‌های شکوفایی و بروز استعدادهای بالقوه دانش‌آموزان، لذا برای پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی مخاطبانش به سخنگویی نیاز دارد که دارای تجربه رسانه‌ای، متخصص، مدیر، مدبر و ... باشد. بنابراین اگر روابط عمومی را یکی از ارکان مهم آموزش و پرورش در امر اطلاع‌رسانی بدانیم، وجود سخنگویی کارآمد؛ اثربخش و آگاه به کار اطلاع‌رسانی و اطلاع‌یابی ضرورتی انکارناپذیر است و آموزش و پرورش برای اثربخش کردن فعالیت‌های آموزشی و پرورشی خود باید از منابع موجود از جمله روابط عمومی به نحو مطلوب و موثر بهره گیرد.
روابط عمومی آموزش و پرورش برای اینکه بتواند موقعیت خود را به مثابه کلیتی در دل کلیت‌های فراتر، ارتقای سطح اطلاع‌رسانی، کارآمدی و اثربخشی خود، آموزش و بهسازی و سازماندهی منابع انسانی با استفاده از نیروهای متخصص و دارای تجربه عملی و علمی کار روابط عمومی و تاثیرپذیری و تاثیرگذاری و ایجاد ارتباط دوسویه و متناسب با معیارهای انسانی و اخلاقی و ... درک کند نیاز به سخنگویی متخصص و با تجربه کاری روابط عمومی دارد.
● روابط عمومی آموزش و پرورش
روابط عمومی آموزش و پرورش در سایه وجود سیاستگذاری مناسب می‌تواند به طور فعال در طرحی و اجرای برنامه‌های آموزشی، پرورشی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آموزش و پرورش مشارکت نماید.
این امر از یک سو به هماهنگی و همگامی در انجام امور و از سوی دیگر به اطلاع‌رسانی دقیق و سریع و همچنین رشد و گسترش ارتباطات میان بخشهای مختلف آموزش و پرورش خواهد انجامید. البته این امر بدون انجام اصلاحات عمیق و ریشه‌دار در ابعاد مختلف نظام روابط عمومی آموزش و پرورش و به خصوص در حیطه مدیریت آن امکان پذیر نخواهد بود.
در این راستا و برای تحقق مطلوب مجموعه اهداف روابط عمومی آموزش و پرورش باید نظامی را برای آن طراحی کنیم که بتواند به خواسته‌های ده‌ها هزار فرهنگی و میلیون‌ها مخاطب خود به راحتی پاسخگو باشد. لذا این روابط عمومی،‌افرادی را با خصوصیات ویژه و منحصر به فرد می‌خواهد که با هم به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم.
روابط عمومی در آموزش و پرورش بر بستر مناسبات آموزشی و پرورشی این وزارتخانه و به خاطر پاسخگویی به نیازهای مخاطبان خود بوجود آمده است. حال سئوال این است روابط عمومی آموزش و پرورش چگونه باید قد بکشد؟ و به حضور مثبت و موثر خود در تحولات جامعه ببالد؟ روابط عمومی آموزش و پرورش قبل از هر چیز، باید خود را بشناسد و نقش خود را در یابد تا بتواند کارآیی‌ها و اثربخشی خودرا ارتقا دهد و به عنصری برای شفاف کردن روابط اجتماعی، جلب اعتماد و باور عمومی - که متاسفانه در طول تاریخ بسیار آسیب دیده است - صداقت و درست‌کاری و روانتر کردن حرکت و چرخش اطلاعات در آموزش و پرورش و جامعه تبدیل شود.‌
ناگفته پیدا است که این رویداد مهم یعنی قرار گرفتن روابط عمومی آموزش و پرورش درمسیر اصلی خود، امکان‌پذیر نخواهد بود مگر آنکه از یک سو مسئولان و دست‌اندرکاران آموزش و پرورش به رسالت و مسئولیت خویش آگاه باشند و از سویی دیگر مدیران عالی آن با داشتن درکی درست از کار اصلی و واقعی روابط عمومی، فرصت و مجالی را برای آن فراهم نمایند که روابط عمومی بتواند فارغ از هرگونه دغدغه ذهنی به وظایف اصلی خود که همانا اطلاع‌رسانی و ایجاد یک ارتباط مبتنی بر احترام متقابل و دوسویه است، بپردازد.
● جایگاه روابط عمومی در آموزش و پرورش
بررسی موقعیت و جایگاه روابط عمومی در آموزش و پرورش در گذشته و شرایط حاکم بر آن و فقدان نگرش علمی و تخصصی به روابط عمومی از سوی مدیران این دستگاه نشانگر آن است که نتوانسته است از مرحله مکانیکی پا فراتر بگذارد و در سیر تاریخی و تکاملی خود هنوز به مرحله فلسفه روابط عمومی نرسیده است، از این رو اگر نگرش مسئولان آموزش و پرورش به آن یک نگرش علمی نباشد، جای تعجب و شگفتی نخواهد بود و از سوی دیگر بی‌اعتقادی به ضرورت تخصص در واحدهای روابط عمومی روی دیگر همین سکه است و امری کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد، زیرا نگرش علمی و احساس نیاز عینی و واقعی به روابط عمومی نباید از روی اغراض سیاسی و ... باشد.
با توجه به کارکرد روابط عمومی‌های آموزش و پرورش می‌توان گفت الگوهای حاکم بر اغلب واحدهای روابط عمومی آموزش و پرورش یکی از سه الگوی زیر است که <گرونیک و هانت> آن را این گونه ارائه کرده‌اند:
۱) الگوی کارگزاران روابط عمومی و تبلیغات مطبوعاتی، یعنی روابط عمومی تبلیغاتی که می‌کوشد با استفاده از همه امکانات موجود توجه رسانه‌ها و مخاطبان را جلب کند.
۲) الگوی اطلاعات همگانی، مشخص کننده روشی در روابط عمومی است که درباره سازمان آنچه که درست است انتشار می‌دهند و داوطلبانه به انتشار اخبار و اطلاعات منفی سازمان مبادرت نمی‌کنند.
هر دوی این الگوها یک سویه هستند و کارگزاران بعضی از روابط عمومی‌ها در ارائه اطلاعات سازمان خود به مخاطبان‌شان از آن پیروی می‌کنند و در صدد کسب اطلاعات از مردم از راه افکار سنجی و پژوهش برنمی‌آیند.
اما آن دسته از واحدهای روابط عمومی که از برنامه‌های ارتباطی دوسویه بهره می گیرند و از طریق پژوهش و افکار سنجی دیدگاه مخاطبان خود را در می‌یابند و براساس آن برنامه‌ریزی می‌کنند و نهایتاً پشتیبانی گروه‌ها و مخاطبان را نسبت به سازمان خود جلب می‌کنند.
بدون آنکه قادر باشند تغییر رفتاری به نفع مخاطبان سازمان ایجاد کنند، زیرا اصولاً بنا به دلایلی که اشاره د از مشروعیت کافی نزد مدیران خود برخوردار نیستند.‌
‌۳) روابط عمومی مردم‌گرا: این نوع روابط عمومی در واقع ماهیت و طبیعت واقعی روابط عمومی را متجلی می‌کند. و از مشخصه‌های آن عبارت است از:
الف ) خدمت به افکار عمومی به جای کنترل و مدیریت آن
ب) تاکید بر گفتمان آزاد و برابر بین گروه‌های اجتماعی مرتبط
پ ) آمادگی برای تغییر رفتارهای سازمان در صورت لزوم و پرهیز از تحمیل باورهای سازمان به مخاطبان
ت ) توجه به رمزگشایی و مرکزگستری به معنی خارج شدن از سازمان و توسعه گستره فعالیت‌های ارتباطی به سمت تمامی گروه‌های مرتبط و بسترسازی برای سهیم شدن آنها در تصمیم‌سازی‌های سازمان
ث ) توجه به منافع عمومی و اهداف مورد قبول جامعه
ج ) تغییر جریان ارتباط سنتی و عمودی از سمت سازمان به سمت گروه‌های اجتماعی به جریان دوسویه گروه - گروه
چ ) کاهش فعالیت‌های تبلیغاتی، انتشاراتی و بعضاً رسانه‌ای به نفع فعالیت‌های مطالعاتی، مشاوره‌ای و تحقیقاتی
ح) اعتقاد به سر سختی و هوشمندی مخاطبان و دادن نقش همسنگ به آنان در فعالیت‌های ارتباطی
خ ) ابقای نقش تسهیل‌گری و مدیریت ارتباطات به جای پرداختن صرف به نقش‌های تکنسین یا تسهیل‌گری ارتباطات
بی‌تردید این نوع روابط عمومی همان روابط عمومی راستین وواقعی است که می‌تواند نقش شایسته‌ای در کاستن فاصله میان سازمان‌ها و گروه‌های اجتماعی یا ملت - دولت ایفا کند و به توسعه همبستگی و همدلی سازمانی و رضایت عموم منجر شود و روابط عمومی در آموزش و پرورش باید بر پایه این نوع از روابط عمومی بنیان‌گذاری شود چرا که هدف روابط عمومی در آموزش و پرورش باید اعتمادسازی و ایجاد یک نوع مقبولیت عمومی در جامعه نسبت به آموزش و پرورش و کارکردهای آن باشد.ایجاد ارتباط دوسویه که هم بتواند تاثیرگذار باشد و هم تاثیر پذیر و فاصله‌ها را از میان بردارد و بتواند شیوه‌ای از ارتباط را طراحی کند که مخاطبان به راحتی به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابند و هم اخبار واطلاعات مثبت و هم منفی را با صداقت و درستی در اختیار آنها قرار دهد و اگر روابط عمومی در آموزش و پرورش بتواند این انتظارات را برآورده کند، بی‌شک می‌توان گفت که دارای پشتوانه‌ای قوی از توده‌های مردم است که به کمک آنها می‌تواند اهداف خود را برآورده کند.‌

باقر امیری ‌- کارشناس علوم ارتباطات اجتماعی‌

منبع : روزنامه اطلاعات