مد، هنجار یا ناهنجار

مد هنجار است یا ناهنجار؟ پاسخ به این سوال تبعات خاص خویش را دارد چرا که به محض دریافت پاسخ سوالا ت دیگری نیز در ذهن تداعی می شود که فوائد مد چیست؟ چرا مردم به مد علا قه مندند؟ مضرات مد چیست؟ مد از گروه جوان چه هویتی می سازد؟ آیا صرفا مد ما را پیش می برد؟
این پرسش های اساسی نیاز به پاسخ هایی دارد از روی منطق و دلیل که بتواند ذهن هر جوانی را ارضا کند اگر بخواهیم در چند جمله پاسخ به سوال اول را بدهیم به گفتار روانشناسان رجوع می کنیم که این گونه بیان می کنند: مد الگویی است که بین افراد گروه های مختلف یا اقشار مختلف جامعه به عنوان یک هنجار پذیرفته می شود و از آن به عنوان یک مطلوب مورد استفاده قرار می گیرد. انسان بالطبع خواستار روابط گروهی است و هم افزایی در وجود هر فردی یک غریزه طبیعی.
همچنین امنیت و آرامش در بین اعضای یک گروه امری بدیهی و روشن است و هر فردی سعی در پیوند خویش با گروهی خاص را دارد و آن را آرمان خویش قرار می دهد و تمامی تلاش خود را برای الگوپذیری از رهبر گروه یا اعضای گروه می کند چه گروه سیاسی، مذهبی، اجتماعی و... که مورد تایید بودن آن گروه به شخصیت و تربیت خانوادگی و فطرت شخص بازمی گردد.
در این رابطه تبلیغات و رسانه ها هم سهم به سزایی دارند مد به نوعی تنوع طلبی و پذیرش آن است خواه آن گروه یا شخصیت قوانین و هنجارها را رعایت کرده یا نکرده باشد البته اگر این اشخاص و گروه ها تابع هنجارهای اجتماعی، اخلا قی باشند بالطبع پذیرش آن ها می تواند به جامعه ای دور از هرج و مرج کمک کند، ولی اگر گروه هایی که به عنوان الگوی جوانان پذیرفته می شود از اخلاقیات و هنجارهای اجتماعی دوری کنند و دست به اعمال ضداخلا قی و آرمانی بزنند که مورد تایید فرهنگ و تمدن و آرمان ها و مذهب ما نباشد وضعیتی پیش میآید که جای بسی تاسف است و در گوشه و کنار خیابان ها می توانیم این روزها مشاهده کنیم. البته انسان ها آزادند و می توانند تا جایی که فرمان خداوند به آن ها اجازه می دهد و اجتماع می پذیرند از مد پیروی کنند ولی پیروی از مد که پشت سر آن تفکر و اندیشه باشد و برای آن کار مثبتی صورت گرفته باشد، نه این که پشت سر آن دست هایی در کار باشد تا در پی منافع مادی و انگیزه های ضدآرمانی مد را به وجود آورده باشد تا با پیر وی جوانان از الگو و مد مغز متفکر و اندیشه جوانان که می تواند فرداها را بسازد به تزلزل کشیده شده و در نهایت از بین رود.
مدگرایی با دید حساب شده و منطقی بالذاته بد نیست و کسی با آن مخالفت ندارد. ولی در جامعه ای که جوان آن فرق تنوع طلبی و هرج و مرج را نمی داند باید فرهنگ سازی قوی تری صورت بگیرد.
تنوع طلبی و هرج و مرج دو قطب مخالف است. باید به جوان یاد داد که از مد بهترین استفاده را بنماید که در خور شخصیت و برازنده یک جوان ایرانی مسلمان باشد. ایرانی در قاموس خود دارای فرهنگ و تمدن چندین هزار ساله است و اگر رجعتی به گذشته خود داشته باشد نیازی به الگوپذیری از غرب را ندارد.
فرهنگ ایرانی با فرهنگ غربی اختلا ف ماهوی دارد و اگر جوان بداند که استفاده از امکانات و البسه و رفتار و حتی شیوه کلام نمایانگر شخصیت درونی و بیرونی یک ایرانی با فرهنگ مسلمان است مطمئنا دیگر حاضر نمی شود با آرایش موهای خود به سبک خوانندگان غربی یا پوشیدن لباس هایی که حتی با مارک شیطان پرست که به وفور یافت می شود لطمه ای به تمدنش بزند و فرهنگ خویش را زیر سوال ببرد. البته استقبال و رویکرد به تنوع و آراستگی ظاهری امری است بدیهی و در هیچ قانون و منطق و مذهبی منع نشده بلکه در دین و آیین ما حتی مورد ستایش قرار گرفته و باید برای پذیرش و جامعه شناختی آن رفتار و تفکر مربوط به آن را به صورت هنجار درآورده و هر گونه پوشش و تفکر وارداتی جدید را نپذیریم و اگر در جایی گروهی را که ساختار شکنی می کنند ملا حظه کردیم آن را مد تلقی نکنیم چرا که ساختارشکنی اجتماعی و مذهبی و زیر پا گذاشتن مطلوب ها از نظر اجتماع مد نیست بلکه یک رفتار نابخردانه و ناپسند است و اگر این ساختارشکنی ها که بدون مطالعه و تفکر پدید آمده کم کم به هنجار تبدیل شود برای یک نوجوان ارزش محسوب می شود.
از آن جایی که ارزش ها لا یتغیر هستند برای نوجوان نوعی تضاد به وجود میآید و چون بدون تفکر دست به کاری زده دچار تزلزل شخصیتی می شود. هنوز هم با گذشت سال های دور ارزش معنویات و محجوبیت از بین نرفته و اکثریت افراد جامعه برای آداب و رسوم و افراد خاص ارزش ویژه ای قائل هستند، چون اعتقاد به مطلوب در خون هر ایرانی مسلمان است ولی متاسفانه با ورود رسانه های اطلا عاتی که در دسترس همگان است و قبلا برای ورود آن فرهنگ سازی و زمینه سازی نشده هنجارها رو به نابودی می رود و از بین رفتن حدود و حریم در جامعه باعث فساد اخلا قی و رواج بی بند و باری گشته و در نتیجه امنیت اجتماعی مختل شده و آرامش اخلا قی از بین می رود.
البته تذکر این مطالب خدای ناخواسته به این معنی نیست که با تکنولوژی و پیشرفت مخالف هستیم بلکه حقایق موجود در جامعه و آمارها مانند داغی بر پیشانی ها نمایان است و لا زم به ذکر نیست.
با دیدن تصاویر و تبلیغات در رسانه های اطلا عاتی اعم از ماهواره و اینترنت جوان به خود اجازه ورود به این تصاویر را به ذهن خود می دهد و با سرمایه گذاری احساسی برای پذیرش آن مد مورد تبلیغ آسیب پذیر می شود، اگر به صرف این که فلا ن مدل مو شده یا فلا ن لباس در بورس است حتی به نوشته روی آن توجه نکنیم و کورکورانه و بدون مطالعه از آن استفاده کنیم غلط است.
از آن جایی که دنیا هر روز و هر ثانیه در حال تحول است و بهره گیری از صنایع تکنولوژی پوشاک و... نیاز به تنوع دارد تا بتواند نیاز روحی جوان را نیز برآورده کند پس باید در پی آن باشیم که نوعآوری متفکرانه داشته باشیم تا بتوانیم قدم اول پیشرفت را برداریم. ولی اگر کورکورانه تقلید کنیم باز هم به مانند قبل سقوط خواهیم کرد چرا حالا ما نباید کاری کنیم تا آن ها از لباس ما و شکل ظاهری ما به عنوان الگو و مد استفاده کنند و به گونه ای نباشیم که با ورود مهمان خارجی به سطح خیابان های شهر انگشت به دهان گیرد و متعجب علت این همه ناهمگونی را از ما بپرسد.
در کشورهای اروپایی و آمریکایی اشخاصی که از جایگاه اجتماعی بالا برخوردار هستند در نوع پوشش خود دقت لا زم را به عمل میآورد و برای ورود به محل کار یا دانشگاه مرزبندی خاصی وجود دارد مثلا در بعضی از کشورها ورود دانشجو با تی شرت و شلوار جین ممنوع است و در واقع ایشان از فرهنگ ساده پوشی و ساده زیستی بیشتر از ما استفاده می کنند اگر به ارقام و آمار استفاد لوازم آرایشی سری بزنید متوجه می شوید که ایران پس از عربستان بالاترین رکورد را کسب کرده چرا که مقوله مدپرستی و زیبایی در کشور ما از رونق زیادی برخوردار است و کاهش سن مصرف کنندگان این لوازم به سرعت رو به افزایش است و متوسل شدن به ابزار و آلا ت و حتی جراحی هایی که به منظور زیباسازی مورد استفاده قرار می گیرد نیز شگفت انگیز است باید متذکر شوم که در ایران در پی ترویج غلط مد و مدپرستی سالا نه یک میلیارد دلا ر لوازم آرایشی مصرف می شود اروپاییان و زنان آمریکایی آرایش را به زمانی موکول می کنند که زیبایی های خدادادی کم کم رو به ضعف است ولی در کشور ما متاسفانه دختران و به تازگی پسران از زمانی که به مرحله بلوغ می رسند از این آلا ت و ادوات استفاده می کنند و در واقع آزادی را از نوع افسار گسیخته اش می پسندند نه آزادی سامان یافته.
اگر خانواده ها و در نهایت جامعه نیاز جوان را بشناسند و علت رویکرد جوان را به سوی فرهنگ غلط و مدگرایی غربی دریابند و پدیده را از ریشه جست و جو کنند و با برقراری ارتباط صحیح و القای الگوهای مناسب اجتماعی و مذهبی به ریشه یابی و درمان آن بپردازند نه با زور و استبداد چرا که جوان آزادی طلب است و بنا به اقتضای سن از دستور و فرمان بیزار.

نویسنده : زهرا غفاری

منبع : روزنامه مردم سالاری