طرحی که هنوز به سامان نرسیده است

دخترکان شادمان حرف می زدند و گاهی ریز ریز می خندیدند. زمانی هم صدایشان جدی می شد و بلند.
- خودم توی اینترنت خوندم شرکت «پنتون» ۱۰ رنگ رو به عنوان «رنگ سال» معرفی کرده؛ رنگ آبی اسنورکل، رنگ فریزیا، سبز دایکوری و...
- نه !اینا رنگهای بهار ۲۰۰۸ بود. خود شرکت پنتون رنگ بین آبی و ارغوانی رو رنگ سال معرفی کرد.
- یعنی بنفش. من از بنفش اصلاً خوشم نمی یاد.
- به منم نمی یاد. اما من کیف و کفشم رو همین رنگ خریدم...
شما از مد و رنگ سال چه می دانید؟ آیا تابع این جریان هستید؟ اصولاً مد خاص چگونه شکل می گیرد و چگونه محو می شود؟
قاسمی، مربی خیاطی در این باره می گوید: عوامل گوناگونی در شکل گیری مد نقش دارند که برخی از آنها مربوط به عوامل بیرونی نظیر، مدلهای دیگر کشورهاست که از طریق فناوریهای ارتباطی یا مسافرت به سایر مناطق دنیا در جامعه رایج می شود.
البته برخی از عوامل ریشه در شرایط درونی جامعه دارد که می توان به تنوع طلبی، زیبا پسندی، جلب توجه بیشتر و... اشاره کرد.
سمیرا- ن دانشجو، نیز بر این باور است که مد، اقبال عمومی افراد جامعه به رنگ و مدل خاصی از پوشاک، وسایل و جواهرات است که در گرایش به آن مسائل فرهنگی و اجتماعی تأثیر به سزایی دارد، چنانکه در جامعه امروز ما گسترش بسیاری از مد و رنگها ناشی از چشم و هم چشمی است نه تنوع طلبی منطقی.
آرش کیان ۲۹ ساله هم می گوید: مد، گرایش مقطعی افراد به وسایل خاص است که با رواج مد تازه از بین می رود و اغلب تحولات در جهان مد را سرمایه داران برای بهره مندی اقتصادی خود ایجاد می کنند.
● مد را ما می سازیم
آمنه واسیلیوا دانش آموخته دانشگاه مد و طراحی لباس ولادی وستک است. او در سال ۲۰۰۴ به دین اسلام مشرف شده و از ایده های جالب توجه او «زن مسلمان خوش لباس» می باشد. او درباره مد معتقد است: مد را ما خودمان به وجود می آوریم، البته اگر نخواهیم به ایده ها و فشارهای طراحان لباس تن دهیم. شما حتماً متوجه شده اید که اگر خانمی لباس زیبایی بر تن خانم دیگر ببیند، حتماً دلش می خواهد خودش هم آن را داشته باشد. مد هم همین طور به وجود می آید. مردم سعی می کنند، متفاوت باشند یا بر عکس شبیه دیگران باشند.
● ابتکار در پوشش
در جامعه ایرانی نیز طراحان لباس برای تنوع بخشی بیشتر پوشاک زنان دست به خلاقیت و هنر آفرینی زده اند. چنانکه شاهدیم طی چند سال اخیر، خانم جنابی طرح چادرملی را رایج کرد، همچنین دکتر فاطمه بهرامی مسؤول واحد هنر جهاد دانشگاهی، از دوخت مانتوهایی با طرح خطوط نستعلیق از اشعار سعدی، حافظ و مولانا خبر داد.
از دیگر برنامه های گسترش مد اسلامی در ایران، برگزاری نمایشگاه های لباس می باشد.
سپیده فروغی، فوق لیسانس تصویرسازی نیز که از سال ۷۶ تا ۸۱ مدیر گروه طراحی پارچه و لباس در دانشگاه الزهرا(س) بوده است درباره فعالیتهای خود در این دوره به گزارشگر ما می گوید: در سال ۸۱ اولین نمایش لباس را در قالب جشنواره طراحی لباس دانشجویی و با حضور ۷۰ نفر از طراحان دانشجو با ارایه ۲۰۰ دست لباس برگزار کردیم که استاد فروزان شاه کوپا با ما همراهی داشتند. همچنین در سال ۸۲ دومین برنامه نمایش لباس با حمایت وزارت کشور در فرهنگسرای نیاوران برپاشد. البته طی سالهای ۸۴ تا ۸۶ نیز نمایشهای زنده حجاب اسلامی با عنوان «زنان سرزمین من» با نظارت استانداری تهران برگزار شد.
در حال حاضر نیز در همین عرصه و به منظور ساماندهی پوشاک، مدیریت مؤسسه دوازدهم را بر عهده دارم.
● ساماندهی مد و لباس تا امروز
علاوه بر صاحبنظران هنری، نهادهای دولتی و مسؤولان قانونگذاری هم بر مقوله ساماندهی مد و لباس تأکید دارند، به گونه ای که مقام معظم رهبری نیز در سال ۱۳۶۴ بر مطالعه در زمینه طراحی لباس ملی تأکید داشتند.
در راستای همین توجه بعد از گذشت چند سال از جنگ تحمیلی مقوله ساماندهی پوشش در قالب طرح توسعه عفاف از سوی شورای فرهنگی اجتماعی زنان مورد پژوهش قرار گرفت و سپس در اواسط سال ۱۳۷۳ در قالب یک طرح تحقیقاتی، توسط کمیته «حقوق و خانواده» در همین شورا تدوین و پس از برگزاری نشست های گوناگون این طرح در سوم دی ماه همان سال توسط شورای فرهنگی- اجتماعی زنان به تصویب رسید، اما با فراز و فرودهای متعددی رو به رو شد، چنانکه طرح مزبور همزمان با دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی در قالب یک و نیم صفحه و با عنوان «طرح اصول مبانی و روشهای گسترش عفاف» با ۱۶ بند در تاریخ چهاردهم بهمن ماه سال ۷۶ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.
اما داستان این طرح ختم به خیر نشد، زیرا دوباره در چرخه اداری و برنامه ریزی گرفتار آمد و سرانجام پس از چند سال طرح یاد شده، در ۴۷ بند در سال ۸۴ به تصویب نهایی شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. بدین ترتیب، شورای فرهنگ عمومی با استفاده از طرح مزبور، راهبردها و راهکارهای گسترش عفاف و حجاب را در سوم دی ماه ۸۴ تصویب کرد. البته گرچه این طرح به ۲۱ سازمان فرهنگی، آموزشی، قضایی و انتظامی جهت اجرا ابلاغ شد، اما با نگاهی به وضعیت پوشش در جامعه، تأثیر آن را نمی توان دید.
این در حالی است که به موازات بررسی و تصویب طرح یاد شده، طرح «ساماندهی مد و لباس» در دور هفتم مجلس شورای اسلامی مطرح گردید و سرانجام در تاریخ بیست و چهارم اردیبهشت ۸۵ کلیات این طرح به تصویب رسید. اما باید دید نتیجه طرح مزبور چه بوده است؟
جواد آرین منش، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در گفتگویی با خبرنگار ما در این باره می گوید: طرح مزبور پس از تصویب در مجلس هفتم به شورای نگهبان رفت و در آنجا نیز تصویب شد. سپس برای اجرا به دولت ارائه شد. البته، بنابر مراحل قانونی طرح ساماندهی مد و لباس زمانی قانونی می شود که از سوی دولت به وزارتخانه ها و سازمانها ابلاغ شود.
دو جشنواره لباس در راه است
از نهادهای مؤثر در مقوله ساماندهی مد و لباس، وزارت ارشاد است. اما باید دید، این وزارتخانه در اجرای طرح یاد شده، چه تلاشهایی کرده است؟
حسینی زاده، دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با اشاره به اینکه، منتظر ابلاغ آیین نامه اجرایی از سوی دولت هستیم، اظهار می کند: از سوی این وزارتخانه برنامه های گوناگونی در حال اجراست که اصلی ترین آنها، سیاستگذاری و تدوین برنامه های اجرایی می باشد، به گونه ای که هم اکنون، در حال پرداختن به مسأله صدور مجوز برای دو جشنواره می باشیم.
● برنامه های زنانه برای ساماندهی لباس
بی شک، یکی از متولیان مؤثر در امر ساماندهی مد و لباس، مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری است، زیرا از یک سو مرتبط با دستگاه های اجرایی می باشد و از طرف دیگر، نهاد مرتبط با مسائل بانوان است. اینگونه باید پرسید، مرکز یاد شده چه برنامه ای برای طرح ساماندهی مد و لباس دارد؟
سجادی معاون آموزشی و پژوهشی در پاسخ می گوید: طرح ساماندهی مد و لباس قبل از آنکه بدین صورت مطرح شود هر کس پیشنهاد برگزاری نمایشگاه لباس را داشت می توانست آن را بر پا کند. این در حالی بود که مدهای ارائه شده گاهی اوقات مطلوب نبود. از همین رو، نهادها به ساماندهی مد و لباس پرداختند بدین ترتیب، کارگروهی در همین مقوله ایجاد شد که در آن آیین نامه اجرایی ساماندهی تدوین شده و هر هفته نیز جلسات آن برگزار می شود.
وی ادامه می دهد: در راستای ساماندهی مد و لباس دستگاه ها و سازمانها، پیشنهادهای خود را برای بررسی به این کارگروه ارائه می کنند و کارگروه مزبور بر عملکرد دستگاه ها نظارت خواهد داشت.
مرکز امور زنان و خانواده نیز از اعضای این کارگروه است و در برگزاری قانونمند نمایشگاه های لباس نقش مؤثری دارد.
وی در ادامه اضافه می کند: از پیشنهادهای من در مقوله رواج پوشاک مناسب در جامعه، اعلام فراخوان به طراحان لباس بود تا آنان طرحهای خود را به دبیرخانه کارگروه ساماندهی مد و لباس ارائه کنند، زیرا هرچه فضای مناسب برای این الگوها فراهم شود بانوان بهتر می توانند از طرحهای مزبور بهره مند شوند. به هر روی از ویژگیهای مطلوب نمایشگاه ها، عرضه ارزان قیمت و کالاهای متنوع و متناسب است.
فرحناز قند فروش، مشاور استاندار تهران که اکنون در حال برنامه ریزی برای برگزاری جشنواره لباس نوجوان می باشد نیز درباره ساماندهی مد و لباس می گوید: از آنجا که در مقوله پوشش دختران سنین ۹ تا ۱۷ سال با کاستی هایی روبه رو بودیم در جشنواره لباس سال جاری که ۲۵ تیر ماه برگزار می شود به این امر توجه شد. خوشبختانه تاکنون دو هزار طرح لباس به دبیرخانه ارسال شده است. همچنین علاوه بر طراحان داخلی، از ۲۰ کشور دیگر نیز برای حضور در این جشنواره اعلام آمادگی شده است.
● هنر همسو با کار آمدی
با آنچه که گذشت، نمی توان این پرسش را بی جواب گذاشت که آیا این نمایشگاه ها و برنامه ها برای ساماندهی پوشش مناسب است؟
پروانه قاسمیان دستجردی، مدیر گروه رشته طراحی لباس و چاپ پارچه دانشگاه علم و فرهنگ، با تأکید بر اینکه، طی سالهای اخیر به مقوله مد و لباس توجه بیشتری شده و حرکتهای نوینی نیز صورت گرفته، می گوید: به اعتقاد من در ساماندهی لباس سه عامل مهم نقش دارند، طراحان لباس، اصناف و تولیدی ها، مسؤولان ودولت که همگی در کنار هم می توانند در این زمینه تحولات مناسبی را ایجاد کنند. بدین ترتیب، طراحان در بخش خلاقیت، اصناف در بخش اجرای کار و مسؤولان در زمینه حمایت می توانند نقش آفرین باشند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه در ادامه، وضعیت نمایشگاه های لباس را مورد ارزیابی قرار داده و می افزاید: اگر در این فضاها، همزمان به جنبه هنری و کاربردی توجه شود می تواند نتیجه سودمندی را در پی داشته باشد.
مسأله دیگر، گسترش این گونه نمایشگاه هاست که حتی می توان از رسانه ها نیز در این مورد بهره مند شد تا نتایج مطلوب حاصل شود، به طوری که اگر نشریات هر هفته چند طرح مناسب را از طراحان به چاپ برسانند به طور حتم می توان ضمن آموزش جامعه، در امر ساماندهی مد و لباس سریعتر موفق شد.
قاسمیان همچنین بر حمایت از طراحان لباس تأکید کرده و می گوید: این قشر از نظر اجتماعی به تبلیغ، ایجاد زمینه مناسب فعالیت و حمایتهای مالی نیاز دارد تا به صورت حرفه ای فعالیت مؤثر داشته باشند.
فروغی، کارشناس طراحی لباس نیز با اشاره به اینکه، بازار فعلی مد و لباس در کشورمان تحت تأثیر پوشاک ترک و چین است، اظهار می دارد: در صورت حمایت از طراحان لباس داخلی می توان از ورود پوشاک سایر کشورها جلوگیری کرد. این در حالی است که فضای فعالیت برای طراحان داخلی چندان وسیع نیست و معمولاً حمایت لازم از این افراد نمی شود.
وی نیز به برنامه های مربوط به ساماندهی مد و لباس اشاره کرده، می افزاید: به اعتقاد من، اینها راهی است برای رسیدن به شرایط مطلوب. البته اگر این گونه برنامه ها درست و زیربنایی باشد.
فروغی، مدیر مؤسسه دوازده برگزاری نمایشگاه های لباس را مثبت دانسته و می گوید: در صورت مدیریت صحیح و وجود افراد کارشناس و متخصص طراح لباس در این نمایشگاه ها می توان بهترین طرحها را ارائه کرد.
قاسمی که خود در زمینه طراحی لباس فعالیت دارد معتقد است: در صورتی این گونه برنامه ها موفق خواهند بود که برنامه ریزی شده، مستمر و گسترده اجرا گردد و به چند شهر و مکان محدود نشود.
همچنین، خلق این طرحها دچار افراط و تفریط نشود، به طوری که طرحهای مدرن و سنتی در کنار هم شرایط بروز و ظهور را بیابند. بدین ترتیب که با قدرت خلاقیت هنرمند با پشتوانه فرهنگ بومی خود لباس زیبا و امروزی را ارائه کند تا جوابگوی نیاز همه اقشار و افراد جامعه باشد.

محبوبه علی پور

منبع : روزنامه قدس