مدگرایی در نوجوانان

پدیده نوگرایی و دوری از تکراری بودن از خصلت‌های بشر، به‌خصوص در سن نوجوانان است. بنابراین طبیعی است که افراد به سمت الگوها و مدهای جدید کشش پیدا کرده و گاه از آنها پیروی کنند. چنانکه هم از تاریخ و هم از یافته‌های باستان‌شناسان برمی‌آید، بشر از روزگاران قدیم به تزئین لباس و وسایل زندگی و حتی آلا‌ت جنگی می‌پرداخته است.
هر یک از افراد جامعه بسته به اعتقادات خود از الگویی خاص پیروی می‌کند، این الگوپذیری اگر در سطحی باشد که مقبول جامعه باشد و جامعه آن را طرد نکند و یا بپذیرد، مناسب و حتی برای دوری از تکراری بودن و کسالت لا‌زم است و به افراد جامعه روحیه می‌بخشد. اما آن هنگامی که شکل افراطی به خود بگیرد و با ارزش‌های حاکم بر جامعه، که اکثر افراد آنها را پذیرفته‌اند در تضاد باشد و به‌طور کلی مقبول جامعه نباشد، پیامدهای منفی دربرخواهد داشت. ‌
نوجوانی دوره حساس شکل‌گیری شخصیت و تعیین هویت و یافتن جایگاه خود است. در این دوره ارزش‌ها متحول می‌شوند و مفاهیم ارزشی گذشته مورد تردید و سوال قرار می‌گیرند. ‌
همچنین وجود خصلت‌هایی از جمله: زیبایی‌طلبی، برتری‌جویی افراطی، جلب‌نظر دیگران و تهی بودن فرد از اندیشه بومی خود در نوجوانان موجب می‌شود که آنها به الگوهای جدید بیشتر گرایش نشان دهند. ‌
البته تنوع‌طلبی و پیروی از الگوهای جدید و به اصطلا‌ح مدگرایی در نوجوانان امری طبیعی است ولی تنها تا زمانی عادی تلقی می‌شود که منجر به توقعات نادرست نشود. ‌
بنابراین اگر جامعه نتواند هدایتگر خوبی برای نوجوانان باشد و به موقع الگوهای مناسبی به آنان ارائه ندهد و نهادهای مختلف آموزشی، کارکرد خود را در انتقال میراث فرهنگی به آنان انجام ندهند، آنان متوجه کپی‌برداری غلط از الگوهای نامانوس و گاه متضاد با جامعه می‌شوند که از فرهنگ سایر کشورها نشأت گرفته و اغلب از جذابیت ظاهری بیشتری برخوردار است. چنانکه در جامعه امروز ما برخی نوجوانان این کپی‌برداری را از کشورهای غربی آن هم از الگوهایی که در جوامع خودشان مطرودند انجام می‌دهند و این جریان برای تداوم جامعه و فرهنگ ما مضر است. ‌
در مدگرایی نوجوانان تا حد زیادی نیازهای روانی آنان دخالت دارد. بنابراین رفتار آنان تا حدی طبیعی است و نباید با اصل این نیازها مقابله کرد. بلکه می‌توان باتوجه به مواردی چند، رفتارهای آنها را در جهت ارزش‌های جامعه سازماندهی کرد که با توجه به مطالب ارائه شده موارد زیر پیشنهاد می‌شود: ‌
۱) خانواده و نهادهای آموزشی باید اطلا‌عات کافی در زمینه مسائل اجتماعی به نوجوانان بدهند و در دوران هویت‌سازی در کنار آنها باشند. ضمن اینکه ارزش‌های خودی و راه‌های حفظ آنها را به طور شفاف برای نوجوانان مطرح کنند. ‌
۲) نهادهای آموزشی و همچنین رسانه‌های جمعی لا‌زم است در شناختن و شناساندن و ارائه شناسنامه واقعی جامعه، فرهنگ، تمدن، انقلا‌ب و تغییرات ایجاد شده به نوجوانان کوشا باشند و تجزیه و تحلیل درست و مبتنی بر ضوابط منطقی و علمی از وقایع ارائه دهند و سطح آگاهی و بینش نوجوانان را بالا‌ ببرند. به طوری که آنان از گذشته تاریخی خود احساس غرور و بالندگی همراه با مسوولیت داشته باشند. ‌
۳) ارائه الگوهای متنوع به نوجوانان که آنها یکسره شیفته فرد خاصی نشوند. ‌
ضمن اینکه تفکر نقادی را باید در آنان پرورش داد تا با ارزیابی منصفانه و آگاهانه به نقاط ضعف و قوت الگوهای انسانی توجه داشته باشند و شخصیت‌ها را برای خود مطلق نسازند و تنها جنبه‌های مثبت آنان را درونی سازند و نه کل شخصیت آنها را. ‌
۴) در زمینه تبلیغات مذهبی، افرادی به‌عنوان مبلغ انتخاب شوند که اولا‌ با نوجوانان تعامل پیدا کنند و ثانیا قدرت جذب نوجوانان را داشته باشند و خود قابل اعتماد باشند. ‌
۵) دوباره‌سنجی اعتقادات فرهنگی و بازنگری آنها همگام با پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی. ‌
۶) ترویج مدهایی که ضمن رفع نیازها، تنوع‌طلبی نوجوانان، مسائل مذهبی و فرهنگی جامعه ما در آنها رعایت شود و جاذبه لا‌زم هم برای مخاطب خود داشته باشد. ‌
۷) ضمن نظارت غیرمستقیم بر کارهای آنان، دادن فرصت به نوجوانان که قدری از خانواده فاصله‌گرفته و قدرت استقلا‌ل پیدا کنند. ‌
۸) توجه و احترام جامعه به نوجوانان به شکلی که آنها خود این توجه را احساس کرده و جامعه را هم‌جهت با خود بدانند و در نتیجه سعی کنند خود نیز هماهنگ با جامعه باشند، نه آنکه نوجوانان احساس کنند جامعه آنها را به شکل مشکلی برای خود می‌بیند و یا با آنها مخالف است. ‌
۹) نمی‌توان از تاثیرگذاری کانال‌های انتقال فرهنگ چون ماهواره، اینترنت و ... جلوگیری کرد. ولی با آموزش به نوجوانان در خانواده و محیط آموزشی می‌توان استفاده از این وسایل را جهت‌دار کرد

فاطمه بوجاری فرد

منبع : روزنامه اعتماد ملی