سراب بهشت

روند پرشتاب توسعه دولت - شهر دبی در دو دهه اخیر و آغاز به كار ده‌ها پروژه شگفت‌آور كه این منطقه را به عنوان بهشت رویایی خاورمیانه تبدیل می‌كند، نگاه جهانیان را به خود معطوف نموده است. در این منطقه بیابانی كه در سایه بلندپروازی‌های حاكمان ثروتمند دبی و با الگوگیری از شهرهایی نظیر لاس‌وگاس، اورلاندو، هنگ‌كنگ، و سنگاپور برای قرن بیست و یكم ساخته شده است، فرهنگ مصرف‌گرایی به شدت تبلیغ می‌گردد. هر چند در فراسوی تبلیغات رنگارنگ این منطقه، واقعیت‌های تلخی نظیر فقدان آزادی بیان، پایمال نمودن حقوق انسانی و اقتصادی كارگران فقیر مهاجر، عدم عضویت این كشور در كنوانسیون‌های كارگری به همراه تجارت شیطانی سكس، آدم‌ربایی ، تخطی از ارزش‌های اسلامی، برده‌داری، خشونت، روسپی‌گری دختران روسی ، ارمنی ، هندی و ایرانی، استفاده برده‌وار از كودكان در مسابقات شترسواری و در نهایت، پولشویی پول‌های كثیف حاصل از فعالیت‌هایی غیرقانونی نظیر قاچاق كالا و مواد مخدر و تجارت انسانی و اسلحه وجود دارد. نویسنده این مقاله با اشاره به بی‌هویت بودن این شهر و دفاع پرهزینه و همه جانبه ارتش امریكا از این منطقه، معتقد است، اگر چه فعالیت‌های خانواده آل مكتوم، رضایت ابرشركت‌های غول‌پیكر و میلیاردرهای غربی و عرب‌تبار را فراهم نموده‌اند، اما این بهشت شیطانی تنها یك كابوس دهشتناك است.
گفتار متن یك فیلم آغاز می‌گردد: هواپیمای جت شما به پایان پرواز خویش نزدیك می‌شود. شما به پنجره كنار صندلی خویش چسبیده‌اید. صحنه زیرپای شما شگفت‌آور است. یك بنای ۲۴ مایل مربعی از جزایری به هم پیوسته كه تقریبا به یك پازل تكمیل شده از جهان شباهت دارد. در میان آب‌های نیلگون و كم عمق میان قاره‌های مختلف، اشكال مربوط به اهرام فروافتاده مصریان و بناهای شگف‌آور رومی‌ها كاملا قابل مشاهده‌اند. كمی‌ دورتر ، سه گروه جزیره بزرگ دیگر كه به شكل یك درخت نخل هستند، از طریق چند جاده به سواحلی مشابه ساحل میامی (امریكا) متصل شده‌اند، كه همگی آنها مملو از هتل‌هایی عظیم، آپارتمان‌هایی مرتفع و لنگرگاه‌های ویژه قایق‌های تفریحی است.
هنگامی كه هواپیمایتان به آرامی به سوی سرزمینی بیابانی حركت می‌نماید، شما شاهد منظره‌ای غیرقابل باور خواهید بود. در كنار جنگلی كرم رنگ از آسمان خراش‌ها (‌كه تقریبا ۱۲ ‌تای آنها بلندتر از ۱۰۰۰ پا یا ۳۰۰ متر می‌باشند)، برج جدید بابل به چشم می‌خورد. برای ساخت این برج كه ارتفاع غیرقابل باوری برابر با نیم مایل دارد، هزینه‌ای معادل ساخت بنای "امپایراستیت"‌ ایالات متحده صرف شده است. پس از فرود نیز شما در فرودگاهی شیك كه دارای صدها فروشگاه است، خواهید بود و قادرید كه در صورت تمایل نسبت به خرید كیف‌های گوكی، ساعت‌های كاریتیر و یا شمش‌های یك كیلوگرمی طلا اقدام كنید.
پس از خروج از فرودگاه، راننده هتل با یك خودروی رولزرویس در انتظار شماست. شما می‌توانید هتل ۱۶۰ طبقه "ارمانی" و یا هتلی ۷ ستاره كه مجسمه آزادی در آنجا میگیرد را برگزینید. البته برای كودكانتان هم سرگرمی‌های مفرحی تدارك دیده شده است . هتل زیرآبی كه به شكل‌ یك عروس دریایی ساخته شده، دقیقا ۶۶ پا زیر سطح دریا قرار دارد. در هر یك از ۲۲۰ اتاق این هتل نیز دیوارهایی شیشه‌ای برای مشاهده زیر دریا تعبیه شده است. حتی برای امنیت شما ، راهكارهای لازم جهت حفاظت از شما در برابر زیردریایی‌های تروریست‌ها و حملات موشكی و یا هوایی تدارك دیده شده است. به‌علاوه ،حضور در شهر اینترنتی، شهربازی، سواحل زیبا، پارك ژوراسیك، رستوران‌های تایلندی و یا حضور در بارهایی كه دختران بلوند روسی در كنار پیشخوان آنها با ولعی شدید به شما خیره شده‌اند، می‌تواند خاطرات خوشی را برایتان به ارمغان آورد.
● یك داستان علمی- تخیلی؟
به بهشت خوش آمدید؟ اما شما در كجا قرار دارید؟ و آیا این یك داستان علمی- تخیلی جدید از نویسنده‌ای مشهور است؟ نه اینجا دولت- شهر دبی در خلیج فارس در سال ۲۰۱۰ میلادی است. پس از شانگهای (جمعیت كنونی : ۱۵ میلیون نفر) شهر دبی با جمعیتی معادل ۵/۱ میلیون نفر، بزرگترین شهر ساخته شده دنیا به حساب می‌آید. یك دنیای رویایی در حال شكل‌گیری با فرهنگی مصرف‌گرایانه كه مردم محلی به آن "سبك زندگی برتر" می‌گویند.در این منطقه ده‌ها پروژه اعجاب‌آور دیگر نیز در دست ساخت است . مسولیت این منطقه با شاهزاده‌ای ۵۶ ساله به نام "شیخ‌محمدبن‌راشد آل مكتوم" می‌باشد كه این شهر را به یك الگوی نوین شهرسازی تبدیل كرده است. اگر چه این شهر را امروزه با لاس‌وگاس، اورلاندو، هنك‌كنگ، یا سنگاپور مقایسه می‌كنند، اما این سرزمین بیش از هر چیز معجونی از بزرگی ، بدی و زشتی است.
این شیخ میلیاردر،‌ مجموعه‌ای از بهترین‌ها را نیز برای خویش جمع‌آوری نموده است. در سایه رهبری وی بیابان‌های ساحلی كشور امارات متحده عربی به كانون‌ سرمایه‌گذاری و ساخت و ساز معماران و مهندسان نامدار در احداث شهرك‌هایی تفریحی، و جزایری مصنوعی تبدیل شد كه آخرین گونه سرمایه سالاری شهری را به ارمغان آورده است. هر چند بسیاری از این نشانه‌ها را می‌توان در شهرهایی دیگر نیز پیدا نمود. اما شیخ محمد درصدد آن است كه همه فعالیت‌هایش در "كلاس‌ جهانی "‌بوده و در كتاب ركوردهای دنیا "گینس" انتشار یابد و به همین دلیل نیز، ‌دبی در حال ساخت بزرگترین شهر بازی ،بزرگ‌ترن سوپرماركت، مرتفع‌ترین بنا و اولین هتل زیردریایی می‌باشد.
البته جنون خود بزرگ‌بینی شیخ محمد، ‌در دعوت چند معمار مشهور امریكایی جهت همكاری ،‌كاملا غیرعقلایی است. آنان اعلام نموده‌اند دانش خود را از شهر لاس‌وگاس اخذ كرده و می‌خواهند این شهر را به بهشت لوكس مصرف‌گرایی در منطقه خاورمیانه و جنوب آسیا تبدیل نمایند. منطقه‌ای كه هم اینك در آن، حدود ۶/۱ میلیارد نفر زندگی می‌كند. از این دیدگاه منظر كاریكاتوروار این شهر ا‌ز آینده تنها یك بازاریابی زیركانه است.
جرج‌كاتدریتیس، یكی از معماران صاحب‌نام می‌گوید: «شاید شهر دبی به عنوان یك نمونه از دنیای قرن بیست‌ویكم باشد‌،‌ اما واحه‌های مصنوعی و نمادین آن، تنها شهرهایی منفك از یكدیگر كه در میان زمین و دریا برپا شده‌اند». به علاوه شهر دبی می‌تواند برای تامین هزینه‌های توسعه خویش از درآمد نفت نیز بهره گیرد. هر زمان كه شما برای پر كردن باك خودرویتان ۴۰ دلار می‌پردازید شما به تحقق رویاهای شیخ محمد كمك كرده‌اید.
در حالی كه دبی آخرین ذخایر نفت خویش را به دنیا عرضه می‌كند، این شهر درحال تبدیل به "شهر شبكه‌ها" نیز می‌باشد. درآمدهای نفتی این شهر به سرمایه‌گذاری در خاك آن تبدیل می گردد.(البته باید بدانید كه معمولا در دبی، پروژه‌های عظیم با حجم شن جابجا شده در آن، محاسبه می گردند، مثلا در پروژه ساحلی "دنیا" یك میلیارد فوت مربع، شن و خاك، جابجا گردیده است.)
البته پیدایش القاعده و آغاز جنگ تروریسم، توانسته است تاحدودی درخشش این موج را كم‌رنگ نماید.اما از ۱۱ سپتامبر تاكنون، بسیاری از سرمایه‌گذاران خاورمیانه‌ای تبار به دلیل ترس از لوایح قانونی احتمالی و یا تحریم‌های اقتصادی ، به سوی كشورهای خود رهسپار گردیده‌اند.
بر اساس آمار یك موسسه معتبر تحقیقاتی، در سال‌های اخیر یك سوم از پرتفولیوی‌ یك هزار میلیارد دلاری سرمایه‌داران عربستان سعودی، به كشورهای عربی بازگردانده شده است. در این میان تنها در سال گذشته، سرمایه‌داران عربستانی، حداقل ۷ میلیارد دلار در قلعه‌های شنی دبی سرمایه‌گذاری نموده‌اند.
آبراه دیگری از درآمدهای نفتی، به یكی از همسایگان دبی یعنی ابوظبی تعلق دارد.این دو امیرنشین كه بر كشور امارت متحده عربی سلطه دارند، در سال ۱۹۷۱ میلادی و در جهت مقابله با گسترش تهدیدات اندیشه‌های ماركسیستی در عمان و بعدها رشد حكومت اسلام‌گرایان در ایران تشكیل گردیدند.
امروزه، امنیت شهر دبی به وسیله رزم‌ناوهای هسته‌ای آمریكایی تضمین شده است كه معمولا در بندر جبل علی‌ لنگر می‌اندازند. لذا این دولت - شهر به گونه‌ای تهاجمی، خود را به عنوان یك "منطقه‌سبز" در منطقه‌ای خطرناك و پرالتهاب مطرح نموده است.
در این میان تعداد فزاینده‌ای از كارشناسان هشدار می‌دهندكه عصر نفت ارزان سپری گردیده و خاندان ال‌مكتوم، می‌تواند با اتكا بر منابع مالی هنگفت به زندگی نفتی، در یك بندر با ثبات و دوستانه، اتكا كند. هنگامی كه دیگران از پایداری موج كنونی سوال می‌كنند، مدیران دبی اشاره می كنند كه آرمانشهر آنان، بر مبنای دارایی و نه بدهی پایه‌گذای شده است.
از زمانی كه در سال ۲۰۰۳ میلادی، حاكمان دبی تصمیم گرفتند تا به افراد خارجی اجازه مالكیت زمین را اعطا نمایند، تاكنون ثروتمندان اروپایی و آسیایی به رشد حباب‌وار این شهر كمك نموده‌اند. هم اینك جزایر ساخته شده در طرح ساحلی «دنیا»، به افرادی نظیر گراندكایمن و یا تروپز واگذار شده است. به علاوه اعضای خانواده‌ سلطنتی بریتانیا نیز به شكل‌گیری رویاهای شیخ محمد كمك نموده‌اند. همچنین دیوید بكهام با خرید یك ساحل در این پروژه در كنار رود استیوارد كه جزیره انگلستان را در پروژه دنیا خریداری نموده، ‌از دیگر افراد سرشناس اروپایی حاضر در این دولت - شهر هستند.
● یك اكثریت قراردادی و غیرقابل مشاهده
البته ویژگی‌های اتوپیاپی دبی كه باید مورد توجه قرار گیرد، یك سراب نیست. حتی بیش از سنگاپور یا تایوان، این دولت-شهر واقعا مظهری از ارزش‌های نئولیبرال دردنیای امروز ماست. از یك سو، این منطقه سرمایه‌گذاران را با یك ساختار ساده و راحت و غربی و با در نظر گرفتن حقوق مالكیت نظیر به رسمیت شناختن مالكیت خصوصی پذیرا می‌باشد كه در منطقه بی‌همتاست. البته در این كشور با تساهل در مورد مسایلی نظیر مشروبات الكلی، مواد مخدر شادی‌آفرین، پوشیدن مایوهای دوتكه توسط بانوان و سایر مفاسد اخلاقی ، عملا از مرزهای تعالیم اسلامی تجاوز گردیده است. (البته در هنگام صحبت از آزادی و بازبودن فضای این دولت- شهر، باید به این حقیقت اشاره نمود كه حاكمان دبی اجازه شكل‌گیری هیچ اتحادیه شغلی و یا انتشار نظرات انتقادی شهروندان‌شان را كه معمولا در سایر مناطق دنیا بااستقبال روبرو می‌گردد ،به هیچ كس نمی‌دهند).
از سوی دیگر دبی به همراه سایر همسایگان خود، در مورد مسایل شغلی و كاری، به وضعیتی بی‌نظیر دست یافته است. اتحادیه‌های تجاری، اعتصابات و دعوت به اعتراض در دبی، كاری غیرقانونی به شمار می‌رود و ۹۹ درصد نیروی كاری بخش خصوصی را افراد غیرشهروندی تشكیل می‌دهند كه به سادگی قابل اخراج از این دولت - شهر هستند. در نتیجه متفكران امریكایی شاغل به كار در موسسات پژوهش‌های تجاری و بازرگانی این كشور، باید با شنیدن این وضعیت آب از دهانشان جاری گردد.
البته در راس هرم اجتماعی دبی، خاندان آل مكتوم و اطرافیانشان قرار دارند كه بسیاری از زمین‌های ارزشمند این منطقه را تصاحب نموده‌اند. به علاوه ۱۵ درصد از جمعیت بومی آن، كه با دشداشه‌های بلند سفید كاملا قابل شناسایی می‌باشند. در سایه نقل و انتقال سرمایه، آموزش رایگان و مشاغل دولتی نتوانسته‌اند یك طبقه اجتماعی مرفه را با استفاده از یارانه‌های دولتی تشكیل دهند. یك طبقه پایین‌تر از افراد مهاجر بریتانیایی و اروپایی را لبنانی‌ها و مدیران هندی تشكیل می‌دهند، كه با جمعیتی معادل ۱۵۰۰۰۰ نفر، تا حد ممكن از دستگاه‌های تهویه هوا و دو ماه خروج از این كشور در فصل تابستان بهره می‌گیرند.
به هر حال كارگران قراردادی جنوب آسیا كه از لحاظ حقوقی با یك كارفرمای واحد و كنترل‌های اجتماعی استبدادی روبرو هستند، بخش زیادی از جمعیت دبی را تشكیل می‌دهند. این ساكنان دولت- شهر دبی را كه افرادی فیلیپینی ، سریلانكایی و یا خدمتكارانی هندی تبار تشكیل داده‌اند. بار اصلی موج عمران و شهرسازی كشور امارات را بر دوش گرفته‌اند. این لشگر كارگران هندی و پاكستانی فقیر، با كار طاقت‌فرسای ۱۲ ساعته در طول شبانه روز و ۵/۶ روز كار در طول هفته ، باید با گرمای طاقت‌فرسای این كشور بیابانی نیز مقابله كنند.
دبی نیز نظیر دیگر همسایگانش، از پذیرش قوانین سازمان جهانی كار (ILO) شانه خالی كرده است و تاكنون نیز آنها از پیوستن به كنوانسیون بین‌المللی حقوق كارگران مهاجر امتناع نموده‌اند. سازمان دیده‌بان حقوق بشر هم در گزارش سال ۲۰۰۳ میلادی خود ،‌با متهم نمودن دولت امارات به ایجاد شرایط سخت و غیرعادلانه برای كارگران خارجی ، خواهان تغییر این وضعیت گردید.بدین‌ترتیب همان طور كه روزنامه "ایندیپندنت"‌ اخیرا تاكید نموده‌است ، شرایط كنونی نیروی كار دبی، یادآور دوران استعمارگری نیروهای كار در سال‌های سلطه نیروهای انگلیسی حاكم بر این كشور است.
نویسنده این مطلب می‌افزاید: «امروزه كارگران آسیایی در این كشور مجبورند قراردادهایی برده‌وار را برای سال‌های متمادی امضا نمایند تا امكان حضور در این كشور را بیابند، لذا در فرودگاه امارات و همراه با كنترل گذرنامه‌های این كارگران مهاجر توسط مسولان كنترل مسافران ، عملا حقوق این افراد از بین می‌رود.»
همچنین علاوه بر این سوءاستفاده‌های هولناك، با برده‌های دبی اصولا به گونه‌ای رفتار می شود كه وضعیت آنان درجامعه پنهان بماند. در اردگاه‌های تیره و تار و نامناسب این كارگران فقیر كه در مكان‌هایی دور افتاده واقع شده است. در هر اتاق، شش، هشت و یا دوازده نفر زندگی می‌كند. البته مطمئنا این مناطق جزء تصویری لوكس كه از این شهر به توریست‌ها ارایه می‌شود و در آن نشانی از فقر و زاغه‌نشینی به چشم نمی‌خورد نیست، در دیدار اخیر وزیر كار امارات متحده عربی متحده از یكی این اردوگاه‌ها،‌وی اعلام نمود كه با مشاهده وضعیت اسفبار كارگران خارجی ساكن در این مناطق شوكه شده است. چرا كه به گفته وی، شرایط زندگی این افراد را كه در كمپ‌های مشخص شده از سوی پیمانكاران ساخت و سازهای عمرانی امارات زندگی می‌كنند، غیرقابل تحمل و بسیار ناراحت‌كننده می‌باشد. حتی در زمانی كه تعدادی از این كارگران درصدد تشكیل یك اتحادیه كارگری برآمدند تا برای دریافت حقوق بشر و بهبود شرایط زندگی‌شان تلاش نماید. كلیه این افراد ناراضی، دستگیر و روانه زندان گردیدند.
به هر حال این بهشت علاوه بر این كمپ‌های اسفبار كارگران، زوایای تاریك‌تری نیز دارد دخترانی روسی‌تبار كه در كنار بارهای هتل‌های شیك به انتظار مشتریان خویش ایستاده‌اند، در كنار تجارت شیطانی سكس و اعمالی نظیر آدم‌ربایی برده‌داری و خشونت‌های سادیسم‌وار، همگی آن سوی تصویر شیك و لوكس و درخشانی است كه از دولت - شهر دبی به مردم دنیا نشان داده می شود.
البته در هیچ یك از راهنماهای توریستی شهر دبی به این نكته اشاره نگردیده است، اما بسیاری ، این منطقه را "بانكوك‌ خاورمیانه"‌می‌خوانند. چرا كه در آن هزاران روسی، ارمنی، هندی و ایرانی به وسیله گروه‌های مختلف خلافكار فراملی به تجارت سكس مشغولند . هر چند باید به همه این اعمال ، فعالیت‌هایی نظیر پول‌شویی پول‌های كثیف حاصل از فعالیت‌های قاچاق كالا و انسان و سلاح و مواد مخدر را نیز بیافزاییم. البته شیخ محمد و رژیم ساخته شده مدرن وی، هر گونه ارتباط خود با این صنعت كثیف رد می‌نمایند، اگر چه بسیاری از افراد معتقدند كه برای برای پر نگاه داشتن این هتل‌های پنج ستاره از تجار و بازرگانان اروپایی و عرب‌تبار، پذیرش چنین وضعیتی، ضروری است.
مسابقه شتردوانی یكی از ویژگی‌های بارز دبی به شمار می‌رود كه در ماه ژوئن ۲۰۰۴ میلادی، سازمان بین‌المللی مبارزه با برده‌داری با انتشار عكس‌هایی، استفاده از كودكان زیر هفت سال را در این مسابقات به عنوان سوار كار این شترها افشا نمود. همزمان یكی از موسسات ورزشی بین‌المللی گزارش كرد كه این سواركاران كه بعضا كمتر از ۳ سال سن دارند، ربوده شده و یا از طریق تجار برده، خریداری می‌گردند، مورد آزار قرار می‌گیرند. گرسنه نگاه داشته می‌شوند، كتك می‌خورند و موردتجاوز جنسی هم قرار می‌گیرند.
اخیرا روزنامه "لكسینگتون هرالد تریبون" ‌كه در ایالات كنتاكی منتشر می‌گردد و شیخ محمد در این منطقه دو مزرعه پرورش اسب‌های اصیل دارد.مصاحبه‌ای را با یكی از مربیان اسب‌های شاهزاده دبی منتشر نموده است . وی اعلام نموده شخصا كودكانی چهارساله را مشاهده نمود كه در مسابقات شتردوانی به عنوان سوار كار مورد استفاده قرار می گرفته‌اند. مربیان شتردوانی ادعا می كند كه جیغ‌ها و گریه‌های كودكان باعث می‌گردد كه این حیوانات سریع‌تر بدوند.
شیخ محمد كه خود را پیامبر مدرنیته می‌ خواند، تمایل دارد كه گردشگران دیدار كننده از كشورش را با بهره‌گیری از ضرب‌المثل‌های هوشمندانه و كلمات قصار پرطمقراق تحت تاثیر قرار دهد. یكی از این مثال‌ها این است كه "هر كسی كه برای تغییر آینده تلاش نمی‌كند همواره در اسارت گذشته باقی خواهد ماند".
اما آینده‌ای كه هم اینك در دبی درحال ساخته شدن است و با تحسین میلیاردها و ابرشركت‌های فراملی سراسر دنیا روبرو گردیده است چیزی بیش از یك كابوس دهشتناك نیست.

منبع : سایت الف