سکوت طولانی خودپردازها در برابر اعتراض مردم!

در اواخر دهه ۶۰ بانک های کشور به اتوماسیون عملیات بانکی و رایانه ای کردن ارتباطات خود توجه ویژه ای نشان دادند. طرح جامع اتوماسیون بانکی نیز به عنوان یک الگو مورد بررسی قرار گرفت.
حرکت به سوی بانکداری الکترونیکی در اوایل دهه ۷۰ آغاز و پس از آن کارت های اعتباری، خودپردازها، سیستم های گویا، استفاده از تلفن، اس. ام.اس و ایمیل وارد خدمات نوین بانکی شد.
سیستم شتاب یا شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی نیز در سال ۸۱ ایجاد شد و مرحوم نوربخش رئیس وقت بانک مرکزی نیز مجموعه مقررات حاکم بر آن را به تصویب رساند. شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خودپرداز سه بانک صادرات، کشاورزی و توسعه صادرات آغاز به کار کرد و پس از آن دیگر بانک های دولتی و خصوصی نیز به این شبکه پیوستند.
طرح سیبا، سپهر، مهر، جام یا بانکداری ۲۴ ساعته یکی پس از دیگری با پیوستن به شبکه پرداخت یکپارچه، یک نظام هماهنگ برای پرداخت های خود به وجود آوردند. در کل می توان گفت اولین فعالیت در زمینه بانکداری الکترونیکی در کشور با صدور کارت و نصب دستگاه های خودپرداز (ATM) آغاز شد، بعد از آن خدمات الکترونیکی بانک ها از راه های دیگر نظیر نصب پایانه های فروش (POS)، پرداخت قبوض تلفنی، اینترنتی، تلفن همراه و ایمیل های بانکی نیز به مشتریان ارائه شد.
به گفته کارشناسان تمامی اقدام های انجام شده یا در دست بررسی، نواقص متعدد مربوط به خود را دارند. دستگاه های خودپرداز و کارت های اعتباری که به عنوان اولین گام سیستم بانکی کشور ما در زمینه بانکداری الکترونیکی قلمداد می شوند، گره های زیادی از کار مردم نگشوده اند. به عبارت دیگر دستگاه های ATM مطابق نیازهای امروز طراحی نشده اند. البته این دستگاه ها در هر ساعت از شبانه روز خارج از سرویس هستند.
● مردم بی اعتماد به خدمات اینترنتی و تلفنی بانک ها
خرابی دستگاه های خودپرداز برخی اوقات موجب می شود یک فرد برای دریافت مقداری پول نقد به بیش از چند دستگاه خودپرداز مراجعه کند. در آن صورت هم احتمالاً باید در صف طویلی که پشت دستگاه ایجاد شده منتظر نوبت بایستد. پرداخت حقوق ماهانه برخی کارمندان و بازنشستگان از طریق دستگاه های خودپرداز برای آنها به جای راحتی بیشتر، مشکل ایجاد کرده است. استفاده از کارت های اعتباری در پایانه های فروش بسیار محدود است و بیشتر افراد بعد از برداشت پول نقد از دستگاه خودپرداز به خرید می روند. گسترش نیافتن استفاده از دستگاه های کارت خوان در فروشگاه ها به طور عملی هدف صدور کارت های اعتباری را زیر سؤال برده است.
در این بین استفاده از خدمات اینترنتی به علت سرعت کم و قطع های مکرر فقط ظاهری و سطحی مانده است و مشکلات موجود در این راه موجب ایجاد بی اعتمادی در بین مردم شده است. در واقع خدمات اینترنتی به خدماتی گفته می شود که بر بستر اینترنت ارائه می شود و هدف آن انجام سریع معاملات و بی نیازی به حضور فیزیکی در محل بانک است و این درحالی است که بیشتر مردم ترجیح می دهند برای انجام عملیات بانکی مستقیم و حضوری به بانک مراجعه کنند چون به خدمات اینترنتی و تلفنی اطمینان ندارند.
● بانک های خصوصی پیشروتر از بانک های دولتی
حمید سرافراز، کارشناس ارشد بانکداری می گوید: «رویکرد کند بانک های دولتی نشان می دهد میزان توسعه بانکداری اینترنتی میان این دسته از بانک ها یکسان نیست. گذشته از این، در حالی که برخی از بانک های خصوصی طی ماه های اخیر تلاش های زیادی برای بهره گیری از خدمات اینترنتی انجام داده اند برخی از بانک های دولتی اساساً با خدمات اینترنتی بیگانه اند و صرفاً به ارائه خدمات از طریق خودپردازها اکتفا کرده اند.»
او می افزاید: «همچنین پرداخت قبوض نیز با وجود تبلیغات گسترده خدمات تلفنی بیشتر از طریق حضوری انجام می شود. نقل و انتقالات پولی یا دریافت وجوه سنگین هنوز از طریق دستگاه های خودپرداز امکان پذیر نیست. این دستگاه ها در طول شبانه روز بیش از ۲۰۰ هزار تومان پول نقد به مردم ارائه نمی دهند. طبق آمار هنوز ۶۰ درصد مراجعات مردم به بانک ها برای دریافت پول نقد است.
در این میان مفاهیمی چون پول الکترونیکی که در بانکداری الکترونیکی نقش اصلی را ایفا می کند، بطور کامل مهجور و ناشناخته باقی مانده است. در حالی که کشورهای توسعه یافته مفهوم جدیدی از کیف پول را بر اساس پول الکترونیکی تعریف کرده اند و انقلابی در گردش ارز و پول از طریق خطوط تلفن و امواج به وجود آورده اند، مظهر اساسی پول الکترونیکی در کشور ما همان کارت های اعتباری است که مشکلات استفاده و بی اعتمادی به آن دیگر نیاز به گفتن ندارد.
استفاده ناقص و ناهمگون بانک های دولتی و خصوصی از ابزار و فناوری های مدرن ارتباطات، گرچه مشکلاتی را برای کاربران به وجود آورده است اما امید می رود با ایجاد زیرساخت های مناسب و بسترسازی فرهنگی به همراه اعتماد و اطمینان از طریق برقرار کردن خطوط اینترنت پرسرعت و دائمی، حذف کردن پول نقد از معاملات رایج، افزایش دستگاه های کارت خوان و پایانه های فروش حرکت به سوی بانکداری الکترونیکی در کشور تسریع پیدا کند.»

شیدا سپهری

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی ITanalyze