لوتر مردی میان خدا و شیطان

لوتر پایه‌گذار یكی از مكاتب مهم پروتستانیزم است. یعنی نوعی نوگرایی دینی. كه درهمان زمان به گسترش جنگ‌های خونینی در اروپا منجر شد. در مطالعه تاریخ دین، درس‌های جانانه نهفته است. مومنان دین نو سینه سپر می‌كنند تا مومنان دین كهنه بر آن تیر كینه بیندازند و دشنام بگویند و استهزا كنند و افترا زنند.
اندیشه لوتر بر همگان موثر افتاد و دغدغه روشن‌اندیشان گشت. مسئله دل، معضل بسیاری بعد از او شد‌ پس از او بود كه به سرعت چهره عالم تغییر كرد. مردم از انزوا قصد فضا كردند و از صومعه‌ها و كلیساها به قصد عمران دنیا بیرون آمدند. مرگ او به طور یكسان برای دوست و دشمن، معنایی بیش از به آخر بردن یك زندگی داشت. لوتر، فرزند معدن كار ساده، اگر در جوانی می‌مرد، زمانه از اندوه و دل شكستگی والدینش خبری برای آیندگان باقی نمی‌گذاشت و چنین مرگی هم به حساب نمی‌آمد اما اكنون مرگ او یك قضیه ملی بود. جد لوتر از شهری به شهر دیگر با همراهی محافظان و در نهایت احترام مستقل گشت و برای مراسم تكفین به ویتنبرگ رسید.
بعد از مرگ لوتر، از اینكه نهضت اصلا‌حات مذهبی بتواند برای تداوم و بقای خود داشته باشد، نشانی در دست نبود. بر طبق پیش‌بینی لوتر، ‌شیطان هرگز كشف دوباره در لولا‌ت انجیل را گردن نمی‌نهاد و چه بسا كه با تمام توان خویش و به درد نیروهای خود بر ضد آن قیام می‌كرد. برای شناخت لوتر، باید تاریخ حیات او را از منظر دیگر بررسی نماییم.
قبل از آنكه لوتر، ۲۲ ساله شود، زندگانی‌اش در ژوییه ۱۵۰۵ دستخوش تغییر شد. او در دروازه صومعه عاكفان اگوستینی را كوبید و از رئیس دیر و صومعه خواهش كرد تا وی را به نحله خود بپذیرد. این تصمیم، همان تصمیم رهیافت و اعراض از دنیا بود. لوتر هنگامی‌كه به دوران زندگی خویش در صومعه می‌اندیشید، تاكید داشت كه این طلب خداوند مهربان و نیز برآمده از ترس و لرز بود كه سائق و جوانی او شد او را به زندگانی رهبانی تهییج نمود. صومعه نه فقط آن بصیرت روحانی را برای لوتر به ارمغان آورد كه او لا‌زم داشت تا به وسیله آن بر مسئله شفاعت و بخشش گناهان حمله برد، بلكه در عین حال وی را برای مرحله دوم حیاتش چونان یك مصلح، تجهیز می‌ساخت.
لوتر به عنوان نومینالیست واقعی در ابتدا توجه خویش را معطوف به روش تبیین ویژگی‌های متن مقدس نمود و این نكته وی را قادر ساخت تا به دریافتی از مضمون خاص آن نایل آید كه از طریق آن، تاملا‌ت بیگانه فلسفه یونانی را از مساحت آن زدود.
سرزنش كردن لوتر به این عنوان كه محققی بدون دقت نظر كافی بود و اعلا‌م اینكه تفسیر وی از متن كتاب مقدس نتیجه سرخوشی و علا‌قمندی شخصی است، كاری خطرناك و مهلك است و اگر توجیهی داشته باشد، فقط از جنبه جدایی كامل ایمان از تحقیق منظور شده است.
لوتر فارغ از بیم و ترس از اضطراباتی كه این موانع در او ایجاد می‌نمود، سخن می‌گفت و از این بابت نه به معاصرانش و نه به نسل‌های آینده این فرصت را نداد كه او را چونان قهرمانی كبیر با افتخار به یادآورند و ناجی مصون از خطای كلیسا و امپراطور بنگارند. چالش‌های مربوط به مقام مارتین لوتر به عنوان یك پیامبر و شخص معتقد به اصالت انجیل، با پیوندی كه با شخص و زمان برقرار نموده است. در موقعیت تاریخی منحصر به فرد وی همچنان در كار باقی مانده است.
لوتر علا‌قه داشت تا جسمانیت حضرت مسیح را لحاظ كند.
بنابراین حضور جسمانی وی در عناصر نان و شراب عشا ربانی واقعی بوده است و جنبه مجازی و استعاری ندارد. در این جا مطلبی كه لوتر آشكارا در متن سخنرانی‌های نخستین خویش آنها را نادیده گرفت. سطح چهارم نظام سنتی چهارگانه تفسیر متون كتب مقدس بود.
تفسیر آناگوجیك(Anagogic) یعنی تفسیری كه از منظر روز قیامت یا آخرالزمان به وقایع می‌نگرد. در دو سال بعد، او هرازگاهی این بعد را به طور مجزا تحت بررسی قرار داد. ولی این مطلب كه او آن‌را از مقدمه خویش حذف كرد، اتفاقی نیست... اینها عقاید اساسی می‌باشد كه می‌تواند در نخستین خطا به آقای لوتر درباره مزامیر پدیدار گردد. این اصول همچنان به حیات خویش ادامه دادند تا بالا‌خره به صورت قوانینی درآمدند كه به دو مسئله شفاعات و فروش بخشایش گناهان جان تازه بخشیدند. لوتر از خطا به آقای تعمید، عشا ربانی، برائت، انتصاب در مقامات كلیسایی، عبادات الهی به عنوان شش مشخصه كلیسا نام می‌برد و مشخصه هفتمی نیز بر آنها می‌افزاید: این هفتمی همان امت خداوند است.

امین فیروزگر
نویسنده: هیكوابرمان
ترجمه: فریدالدین رادمهر‌ ابوتراب سهراب
نشر: چشمه

منبع : روزنامه حیات نو