فرد جدی نمی تواند بخندد

مشرب خوش، در حكم مغناطیسی است كه همه‎ی گوش‎ها و اذهان را به خود جلب می‎كند. و خنده، زبانی جهانی است كه وقتی كلمات از عهده بر نمی‎آیند، از موانع فرهنگی عبور می‎كند. مسلماً «كوزینس» اولین كسی نبود كه از مشرب خوش به عنوان روشی مقابله‎‎ای استفاده نمود. انسان از روزی كه احساس كرد اگر خودش را غلغلك بدهد خنده‎اش می‎گیرد، از مشرب خوش استفاده كرده است. یونانیان قدیم، مشرب خوش را یك فضیلت می‎دانستند. از جمله افلاطون معتقد بود كه مشرب خوش، پرورش دهنده‎ی روح و روان است و آن را به عنوان عاملی التیام بخش توصیه می‎كرد. از یونان باستان بود كه تئاتر و از جمله كمدی شكل گرفت كه تا به امروز نیز ادامه دارد. در بسیاری از مذاهب و ادیان الهی، به مشرب خوش تأكید شده است. در واقع مشرب خوش به عنوان دارویی التیام بخش در تمامی فرهنگ‎های روی زمین ریشه دوانده است، از بومیان آفریقا گرفته تا سرخپوستان آمریكا، همگی به مشرب خوش بها می‎دادند. چنین به نظر می‎رسد كه مشرب خوش و ویروسی كه در اثر این مشرب نابود می‎شود، هر دو واگیردار هستند.دكتر «ریموند مودی»، تحت تأثیر قدرت التیام بخشی مشرب خوش و بذله در سال ۱۹۷۸ اقدام به مطالعه كتاب‎های مختلفی در همین زمینه نمود. از جمله اطلاعاتی كه به دست آورد مطلبی است كه در ادامه شرح داده‎ایم. در سال ۱۲۶۰، یك پزشك روشنفكر و پیشرفته‎ی فرانسوی به نام «هانری دوموندویل» به رابطه‎ی مهمی میان احساسات مثبت و سلامتی پی برد. او به بستگان و دوستان و بیمارانش توصیه می‎كرد كه برای آن‎ها لطیفه بگویند، با آ‎ن‎ها مزاح كنند و آن‎ها را بخندانند. پادشاهان اروپایی نیز در سال‎های دور، همیشه كسانی را در قصر خود داشتند كه آن‎ها را می‎خنداندند. شاید مشهورترین این بذله‎گویان، «ریچارد تارلتون» بود كه در دربار ملكه الیزابت اول خدمت می‎كرد و می‎گویند كه او بیش از گروه پزشكی ملكه، به سلامتی او كمك كرد.
گونه‎های مشرب خوش و شوخ طبعی
به رغم بررسی‎های مختلفی كه درباره‎ی مشرب خوش به عمل آمده، هنوز میان كارشناسان، بر سر این‎ كه مشرب خوش به راستی چیست، وحدت نظری وجود ندارد. در واقع هنوز تعریف واحد و جامعی از آن ارائه نشده است. به اعتقاد اغلب صاحب‎نظران، مشرب خوش، به خودی خود یك احساس مثبت نیست، اما می‎تواند منجر به احساسات خوب شود كه از جمله‎ی آن‎ها می‎توان به شادی، سعادت، خوشی، عشق، امید، ایمان و قدرت اراده اشاره كرد مشرب خوش یك رفتار نیست، گر چه می‎تواند اقدامات و رفتارهایی از قبیل تبسم و خنده را به وجود آورد. با این حال می‎توان گفت كه مشرب خوش و بذله، یك ادراك و تصور است؛ به این علت كه ممكن است كسی از یك حرف بامزه خنده‎اش بگیرد و دیگری به همان حرف نخندد. با این حال، با توجه به بعضی از تعاریفی كه درباره‎ی مشرب خوش ارائه شده، می‎توان گفت كه مشرب خوش دارای دو جنبه‎ی اصولی است كه به زبان ساده نوعی بده و بستان هستند. یكی آن‎ كه بذله و مشرب خوش را می‎توان جذب نمود یا آن را تجربه كرد و دیگر این كه می‎توان آن را ابراز كرد و با دیگران در میان گذاشت. هر كسی به گونه‎ای دارای مشرب خوش است، هر چند ممكن است كسی با توجه به تجارب خود منكر این كیفیت باشد. در میان كسانی كه درباره‎ی مشرب خوش مطالعه كرده‎‎اند. «مك گی» به سه عاملی اشاره می‎كند كه باید وجود داشته باشند تا مشرب خوش شكل بگیرد:
۱- منبعی كه بتواند محرك بالقوه‎‎‎ای به حساب آید.
۲- شناختی كه بتواند این بذله یا مشرب را درك كند.
۳- پاسخی كه خنده‎‎دار بودن رفتار یا گفتار را نشان دهد.
انواع بذله و مشرب خوش
بذله‎گویی و زدن حرف‎های بامزه و نشان دادن مشرب خوش، انواع مختلفی دارد كه در بسیاری از موارد با یكدیگر همپوشی‎هایی پیدا می‎كنند. در ادامه‎ی مطلب، به انواع بذله‎ها اشاره كرده‎ایم.
۱- تقلید و ادای كسی را درآوردن: می‎‎توان با تقلید از كسی یا چیزی سبب خنده شد. ثابت شده است كه این رفتار می‎تواند در برخورد و مقابله با استرس مفید واقع گردد، مشروط بر آن كه به عزت نفس خدشه‎ای وارد نكند. برخورد مبالغه‎آمیز با رفتارها و ویژگی‎های شخصیتی، نمونه‎هایی هستند كه می‎توان به آن اشاره كرد.
۲- طنز: در حالی كه تقلید و طنزگویی وجوه مشترك فراوان دارند، طنز معمولاً حالت نوشته دارد كه اشكالات اجتماعی و شخصی را بیان می‎كند.
۳- دلقك‎بازی: در روزگار گذشته، بسیاری از بازیگران سینما با ادا درآوردن و با دلقك‎بازی درصدد خنداندن اشخاص بودند. سر خوردن روی پوست موز، پرتاب كردن بشقاب خامه و بستنی به صورت دیگران نمونه‎هایی بود كه برای خنداندن دیگران از آن استفاده می‎شد.
۴- مسخره‎بازی: نوع دیگر مشرب خوش و بذله، مسخره‎بازی و رفتارهای چرند است. مثل این كه فیلمی تهیه كنیم كه در آن مثلاً پلنگ بستنی بفروشد، یا گاوها پشت فرمان اتومبیل رانندگی كنند.
۵- رویدادهای شگفت‎انگیز، طنز و طعنه: اشاره به دو رویدادی است كه به اتفاق، بذله‎‎ای را می‎سازند. مثل این كه كسی برای شما پاكتی بفرستد، آن را باز كنید و ببینید كه یك اسكناس یك صد دلاری به شما هدیه كرده است و لحظه‎ای بعد پاكت دیگری به دستتان برسد كه نشان بدهد مبلغ یك صد دلار از حساب بانكی شما برداشت شده است.
۶- ایهام و جناس: صحبت‎ها و رفتارهای بامزه‎ای هستند كه به شكلی مدبرانه، در قالب ایهام بیان می‎شوند. استفاده از یك كلمه با معانی مختلف، نمونه‎ای است كه می‎توان به آن اشاره كرد.
۷- زخم زبان و تمسخر: زخم زبان، نوعی بذله‎گویی است كه با خود، نیشی به همراه دارد و در واقع خشمی را بیان می‎كند. در واقع می‎توان گفت كه زخم زبان نوعی انتقام كلامی است. كسی كه زخم زبان می‎زند، می‎خواهد به طرزی اجتماع پسند، منظور و ناراحتی خود را بیان كند. خیلی‎ها پس از آن كه حرفشان را در قالب زخم زبان زدند، می‎گویند: «شوخی می‎كنم.»
۸- طنز تلخ: و بالاخره می‎توان به طنز تلخ اشاره كرد كه معمولاً به شكلی با حادثه‎ی مرگ در ارتباط است. بعضی‎ها به طنز تلخ «لاس زدن با موضوع مرگ» می‎گویند. توجه داشته باشید كه مرگ، یكی از هراس‎های انسان است و معمولاً سعی می‎شود با حرف‎‎های خنده‎دار با آن برخورد شود تا از شدت نگرانی‎ ناشی از آن بكاهد.شوخ طبعی
درست همان طور كه صاحب‎نظران به انواع مختلف مشرب خوش و بذله‎ توجه كرده‎اند، می‎توان به انواع مختلف شوخ طبعی‎ها نیز اشاره كرد. همه به شكلی و در زمینه‎ای شوخ طبعی دارند، اما یاد دادن شوخ طبعی به دیگران ساده نیست. دكتر «ریموند مودی» در كتاب «خنده بعد از خنده» به چهار نوع شوخ طبعی اشاره كرده است:
۱- مرسوم و سنتی: در نظام شوخ طبعی مرسوم و متعارف، دو یا چند نفر موضوع مضحك و خنده‎داری پیدا می‎كنند، به اتفاق درباره‎اش حرف می‎زنند و می‎خندند.
۲- شوخی و شوخ طبعی در مهمانی‎ها: در بسیاری از مهمانی‎ها كسانی پیدا می‎شوند كه نقل محفل می‎شوند و با حرف‎ها و حركات خنده‎دار خود دیگران را می‎خندانند. لطیفه و مزاح‎گویی در مجالس و مهمانی‎ها، نمونه‎ای است كه می‎توان به آن اشاره كرد.
۳- شوخ طبعی خلاق. نمونه‎اش را در كسانی می‎یابیم كه كارشان نوشتن بذله و لطیفه است. این اشخاص اغلب بسیار بانمك، خوش مشرب وبه شدت خلاق هستند. این‎ها می‎توانند در هر مطلب و هر موضوعی نكته‎‎ی بامزه‎ای پیدا كنند.
۴- آزاده و ورزشكار: و بالاخره به كسانی بر می‎خوریم كه می‎توانند به كارهای خودشان بخندند و از انسان بودن خودشان لذت ببرند. آن‎ها با خندیدن به اشكالات و عیوب خود، اغلب در موقعیت شادی به سر می‎برند.
مراحل استفاده از مزاح درمانی
۱- بیاموزید كه زندگی را بیش از اندازه جدی نگیرید: سرپرستار بخش سرطان یكی از بیمارستان‎های بزرگ، به كمك بنیاد “هایت”، مأموریت یافت تا در بخش سرطان بیمارستانی كه در آن كار می‎كرد از مشرب خوش برای كمك به درمان بیماران سرطانی استفاده كند. او می‎گوید: «در طبقه‎ای كه من در آن كار می‎كنم، از سیاست به خصوصی پیروی می‎كنیم. ما می‎گوییم كارتان را جدی بگیرید اما به خودتان سخت نگیرید.» او معتقد است كه باید به خودتان بیش از كارتان بها بدهید.
۲- برای هر روز خود یك موضوع فرح بخش در نظر بگیرید: اگر خوب نگاه كنید، می‎بینید همواره در پیرامونتان موضوع‎های مضحك و خنده‎دار هست كه می‎توانید به آن‎ها بخندید. البته مواقعی هست كه خندیدن درست و مطلوب نیست. در لحظات و مواقع جدی، خنده‎ و مزاح می‎تواند بی‎ادبی تلقی شود. از این رو به هنگام خندیدن و مزاح كردن، رعایت احتیاط را بكنید.
۳- قوه‎ی تخیل و خلاقیت خود را افزایش دهید: مشرب خوش و مزاح كردن و لطیفه گفتن، همیشه اقدامی خلاق است. به این موضوع توجه كافی داشته باشید.
الف_ برای افزایش قوه‎ی تخیل خود بیشتر كتاب بخوانید و كمتر تلویزیون تماشا كنید.
ب_ هر زمان كه می‎توانید داستان یا لطیفه‎ای بنویسید
ج_ با بچه‎ها بازی كنید. بچه‎ها از قوه‎ی تخیل بسیار زیادی برخوردارند. ممكن است برخی از تخیلات آن‎ها به شما هم منتقل شود.
د_ به سیاحت و كشف و اكتشاف بها بدهید. كارهای شجاعانه بكنید. به موزه بروید و هنرهای زیبا را تماشا كنید.
ه_ چیزی از خود خلق كنید. كتاب آشپزی بخرید و آشپزی كنید. برای روز تولد امسالتان، شخصاً هدیه‎ای بسازید. برنامه بریزید و به اكناف دنیا سفر كنید. سرگرمی و تفریح جدیدی را شروع كنید. دنیا را به مكان بهتری برای زندگی تبدیل كنید.
۴- به هنگام توصیف یك ماجرا، یا یك حكایت، از روش‎های مبالغه‎آمیز استفاده كنید: از استعاره‎ها استفاده‎ی كنید. استفاده مبالغه‎آمیز از استعاره می‎‎تواند تولید خنده بكند.
۵- یك كتابخانه از مزاح‎ها و شوخی‎ها تهیه كنید: یكی از لازمه‎های مقابله، استفاده از منابع موجود است كه می‎‎تواند شامل همه چیز بشود. برای لطیفه‎ درمانی، منابع، شامل استفاده‎ی همه جانبه از كتاب‎ها، نوارها، ویدیوها و حتی اسباب‎بازی‎ها و مثلاً تفنگ‎های آب‎پاش می‎شود. بخشی از اتاق یا منزلتان را به كتابخانه‎ای برای شوخی درمانی اختصاص دهید. می‎توانید دفترچه‎ای بخرید و درآن هر لطیفه‎ای را كه به نظرتان جالب می‎رسد یادداشت كنید. سوای مطالب نوشتنی، می‎توانید از كارتون‎ها، نوشته‎های جالب، روزنامه‎ها، اشعار عاشقانه و عكس‎های مختلف استفاده نمایید.
۶- از انواع مشرب‎های خوش استفاده كنید: لطیفه گفتن و بذله‎گویی، تنها یك اقدام برای داشتن مشرب خوش است، هر چند اولین مطلبی است كه با شنیدن موضوع مشرب خوش به یاد آن می‎افتیم. اما مشرب خوش، تنها محدود به گفتن لطیفه نیست. هر چه دسترسی به انواع مطالب شوخ طبعانه بیشتر باشد، بهتر می‎توان از این ابزار برای مقابله با استرس استفاده نمود. از جمله سایر روش‎های رسیدن به مشرب خوش می‎توان به سینما، تئاتر، كتاب‎ها، موسیقی، تلویزیون و كمدی اشاره كرد. مشرب خوش و سرگرمی، در ضمن بسیار سازگار هستند، هر چند ممكن است همیشه با هم یكی نباشند. سعی كنید و گوش به زنگ باشید تا انواع اشكال شوخ طبعی را به زندگیتان راه دهید.
۷- به شبكه‎ی شوخ طبعی دسترسی داشته باشید: بارها اتفاق می‎افتد كه در جریان زندگی روزانه، روحیه‎تان را از دست می‎دهید. به این لحظات توجه داشته باشید. اغلب آن‎ها زودگذر هستند و می‎توانید فكری به حالشان بكنید. اما اگر افسردگی و احساس كسالت طولانی‎تر شد،‌ احتمالاً لازم است كه از افراد دیگر و كسانی كه می‎توانند در این زمینه به شما كمك كنند، مساعدت بگیرید. همه‎ی ما، كسانی را می‎شناسیم كه می‎توانند ما را بخندانند. حتی گاه، وقتی اسم این اشخاص را می‎‎شنویم و یا به زبان می‎آوریم، خنده‎مان می‎گیرد. از سوی دیگر تا حد امكان از معاشرت با اشخاص بدبین و بدخلق خودداری نمایید. مجبور نیستید با كشتی آن‎ها به اعماق دریاها بروید.
۸- بر عزت نفس خود بیفزایید: خندیدن در شرایطی كه عزت نفس پایین است، دشوار می‎نماید. مواقعی هست كه همه‎ی ما خودمان را چاق، زشت، یا احمق و خرفت ارزیابی می‎كنیم. در این مواقع مسلماً خندیدن و مزاح كردن دشوار می‎شود. در این‎جا بد نیست كه به قانون اینشتین توجه كنید كه همه چیز را نسبی می‎داند. حقایق را از افسانه‎ها جدا كنید. همه روزه به خودتان تأییدهای مثبت بدهید. خودتان را دوست بدارید و بر توان‎مندی‎های خود ارج بگذارید.

نویسنده: دكتربرایان لوك سی‎وارد
مترجم: مهدی قراچه‎داغی

منبع : ماهنامه روانشناسی جامعه