روسیه و آمریکا بازیگران اصلی خاور نزدیک

بعد از پیروزی دموکرات ها در انتخابات روز ۱۶ آبان تحلیل گران تغییراتی را در سیاست خارجی آمریکا نسبت به روسیه و خاور نزدیک پیشبینی می کنند. "یوگنی پریماکوف" نخست وزیر و وزیر امور خارجه اسبق روسیه و رییس فعلی اتاق بازرگانی و صنایع نظرات خود را در این رابطه اعلام کرد.
● پیروزی دموکرات ها چگونه بر روابط روسیه و آمریکا تاثیر خواهد گذاشت؟
▪ از طرفی زمانی که دموکرات ها بر سر قدرت هستند برای ما ساده نیست چرا که اغلب مسائلی در رابطه با حقوق بشر و دموکراسی در مفهوم آمریکایی آن مطرح می شوند. این اغلب بدون در نظر گرفتن شرایط روسیه و اوضاع داخلی آن انجام می شود. از طرف دیگر "عصر یونیلترالیسم"، یک جانبه گرایی، دکترین هایی که در آنها حل تمامی مسائل عمده بین المللی باید با نظر و تک روی های ریاست طلبانه ایالات متحده حل گردد بسر رسیده است.
این دکترین با ارائه از سوی "محافظ کاران جدید"، که نقش آنها در شرایط جدید کاهش یافته توسط دولت بوش ارائه می شد. اینجا فقط بحث استعفای "دونالد رامسفلد" در کار نیست. مهره های دوآتشه تری از "نئو محافظه کاران" مانند "پل وولفوویتس" و ریچارد پرل" ( به ترتیب معاون سابق رییس پنتاگون و رییس کمیسیون سیاست دفاعی آمریکا) نیز به آرامی از دولت آمریکا خارج شده اند. دکترین "اونیلترالیسم" به خاطر وقایع عراق شروع به از بین رفتن کرده است. آمریکا باید به سازمان ملل متحد متوسل می شد اگر چه در روزهای اول جنگ مقامات آمریکایی اعلام کردند که سازمان ملل متحد در عراق هیچ نقشی نخواهد داشت. آنها همچنین از برخی از کشورها هم خواهش گردند که به طور صوری با اعزام نیروهای معدود خود به حضور نظامی آمریکا تحکیم بخشند.
معجونی از این عوامل همیشه هم در روابط ما با آمریکا تاثیر گذاشته است. در عین حال دولت بوش شانس آن را پیدا کرده که اگر پیشرفت هایی در خاور نزدیک بوجود آیند تا اندازه ای مواضع داخل آمریکای خود را بهبود بخشد. و این پیشرفت های فقط در نتیجه همکاری آمریکا با روسیه و اروپا تامین خواهند شد. این در حالیست که اینجا روسیه و آمریکا بازیگران اصلی هستند. چرا روسیه؟ چونکه روسیه با هر دو طرف درگیر مناقشه خاور ارتباط نزدیک دارد. و روسیه امکان منحصر بفردی برای ارتباط با طرف هایی دارد که بنا به هر دلیلی غیر قابل دستیابی برای آمریکا می باشند و همچنین روسیه نفوذ معینی بر سوریه، ایران، حماس و "حزب الله" دارد.
● به نظر می رسد که وقایع اخیر در خاور نزدیک دوباره دورنمای حل این مناقشه را تا زمان نامعینی به عقب برده است؟
▪ کاملا روشن است که اسراییل در حملات نظامی گسترده تابستان امسال خویش به لبنان در پیروز نشد. اغلب تعداد قربانیان دو طرف را با هم مقایسه می کنند. اما این تعیین کننده پیروزی و شکست نیست. در زمان جنگ جهانی دوم ما دو برابر بیشتر از آلمان نازی کشته دادیم. اما ما پیروزی قاطع و بدون بحثی برای خود رقم زدیم. آن طرفی را می توان پیروز نامید که در اثر عملیات نظامی به اهداف خود رسیده باشد. حال آنکه اسراییل به اهداف خود نرسد.
به نظر من بمباران های وسیع اسراییل در کل خاک لبنان برای تشکیل نیرویی در این کشور انجام شدند که وظیفه خود را نابودی حزب الله بداند. مانند آنچه در سال ۱۹۸۲ اتفاق افتد یعنی زمانی که اشغال لبنان توسط اسراییل با عملیات ضد فلسطینی نیروهای داخلی همراه شد که وظیفه خود را اخراج نیروهای مسلح فلسطینی از لبنان می دانستند. اسراییل این بار به این هدف نرسید. کاملا روشن است که اسراییل با عملیات نظامی نخواهد توانست به ایجاد مرزهایی که از سوی جامعه جهانی برسمیت شاخته شوند برسد. در مورد عملیات اخیر اسراییل در غزه این تلاشی نا موفق برای متلاشی کردن حماس است. حتی از نظر اسراییل هم نتیجه عکس خواهد داد. چرا که می توان گفت که حماس با بر روی کار آمدن حتی به آرامی به طرف آن نیرویی تحول پیدا کرد که می توانست در مذاکرات با اسراییل شرکت کنند. من ماه گذشته در گفتگویی که "خالد مشعل" رهبر حماس در دمشق داشتم به این موضوع واقف شدم.
خروج از این اوضاع فقط از طریق انجام مذاکرات امکان پذیر است ، یعنی از راه نشست گروه چهار جانبه واسطه های بین المللی (روسیه، آمریکا، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد) . گروه چهارجانبه ضمن رایزنی با طرفین باید برنامه حل سازشکارانه ای تنظیم کند. فقط از طریق سازشکارانه. البته سازشکاری هم همیشه مخالفانی از هر طرف برای خود دارد. اما این تنها راه حل است. و این برنامه سازشکارانه باید از سوی تمامی طرفین مناقشه اجرا شود هم اسراییل، هم فلسطین و هم سوریه.
●-آقای پریماکوف آیا حکم اعدام صدام به صلح در عراق کمک خواهد کرد؟
▪ من فکر نمی کنم که اجرای حکم اعدام صدام حسین به صلح در عراق کمک کد. من با کسانی، اصولا کارشناسان آمریکایی که فکر می کنند که عراق در سرحد جنگ های داخلی قرار گرفته موافق نیستم. از چه مرزی می توان سخن گفت زمانی که بنا به گزارشات خود آمریکایی ها در عراق بعد از آغاز عملیات نظامی ۶۵۰ هزار نفر کشته شده اند. باید توضیح داد که برخورد شیعیان با اهل تسنن به جنگ داخلی واقعی مبدل شده است. شیعیان قبلا هم با رژیمی که بر سنی ها تکیه می کرد درگیری داشتند اما از گذشته های دور برخوردی میان شیعه و سنی بر اساس مذهب وجود نداشته است. این اول بار است که چنین درگیری هایی رخ می دهد.
سنی هایی که در پست های دولتی و کشوری بر شیعیان ارجحیت داشتند در زمان صدام از قدرت زیادی بهره مند بودند. طبیعی است که آنها اجرای حکم اعدام را بعنوان ضربه ای به منافع خود محسوب می کند. این اختلاف میان شیعیان و سنی ها را تسریع می بخشد چرا که در مجموع شیعیان از حکم اعدام صدام حمایت خواهند کرد. صلاح این است که در این کار تعجیل نکرد. بعلاوه تصمیم عجولانه دادگاه بیشتر به خاطر انتخابات میانه کنگره آمریکا انجام شد.
ضمنا آنچه در سال ۲۰۰۳ به تهاجم نظامی بر علیه عراق منجر شد افسانه ای بیش نبود. منظورم ادعای آمریکا در مورد وجود سلاح هسته ای در عراق دارد و اینکه این کشور رابطه نزدیک با القاعده دارد. بعلت تلفات بسیار سرخوردگی در خود آمریکا هم افزایش می یابد. حتی بدون درنظر گرفتن کسانی که از بعد از مجروح شدن جان سپردند، تعداد تلفات نیروهای مسلح آمریکایی در حال حاضر بیش از سه هزار نفر شده است. این تعداد بیش از تلفات حادثه ۱۱ سپتامبر می باشد.
●موضع شما در خصوص رژیم منع گسترش سلاح هسته ای به خوبی مشخص است. برنامه هسته ای ایران خطرناک تر است یا کره شمالی؟
▪اگر ایران و یا کره شمالی کشورهایی صاحب سلاح هسته ای شوند در هر صورت خوب نیست. این به معنای پایان عصر منع گسترش سلاح هسته ای خواهد بود.
این امر موجب خطرات جدیدی خواهد شد چرا که هر دوی این کشورها روابط دشواری با اطرافیان خود دارند. اختلاف اینجاست که کره شمالی نه تنها در صحبت بلکه در عمل هم تلاش برای اجرای برنامه هسته ای نظامی را تکذیب نمی کند. اما ایران قاطعانه این هدف را تکذیب کرده و تاکید دارد که به رژیم منع گسترش پایبند بوده و هیچ تخلفی نکرده است. در مورد غنی سازی اورانیوم به نظر می رسد که این موضوع را می توان در جریان مذاکرات صحبت کرد که ایران هم آنها را نفی نمی کند. اما توسل به زور در این جا ثمر عکس دارد. نیاز به مذاکرات طاقت فرسا و جدی از سوی نمایندگان جامعه جهانی می باشد که از یک موضع برخوردار باشند. روسیه هم بدنبال همین است.

منبع : خبرگزاری نووستی روسیه