چشم انداز روابط اروپا و روسیه

اوضاع كنونی امور در روابط روسیه و اتحادیه اروپا گویای دو نكته كلیدی هستند:
۱) اولا، در صحبت با روسیه كشورهای اروپای شرقی كه بیشتر آنها مبتلا به «ویروس» تنفر از روسیه هستند، با اعتماد به نفس به تسویه حساب می پردازند؛
۲) دوما، سیاست خارجی واحدی در رابطه با روسیه وجود ندارد و از این رو بجای دیالوگ موضوعی، هم بروكسل و هم استراسبورگ و پایتخت های ملی نارضایتی خود از همسایه شرقی را نشان می دهند.
روابط روسیه با كشورهای اتحادیه اروپا نه به ندرت، از موارد بحث برانگیز آسیب دیده است، اما حتی یكبار نیز هیچ یك از كشورهای بزرگ اتحادیه اروپا مسایل شخصی و دوجانبه را تبدیل به موضوعی برای بررسی در نشست های سران نكرده بودند، هر چند بعنوان مثال ممنوعیت واردات گل از هلند به روسیه و یا مرگ مرموز «الكساندر لیتویننكو» در پاییز سال گذشته در لندن می توانستند «گلچین» خوبی برای دیدارها در سطوح عالی باشند.
اوضاع در اروپای شرقی كاملاً بگونه دیگری است، لهستان و یا كشورهای حاشیه بالتیك، امكانات دیپلماتیك كشورهای اروپای غربی را ندارند و تمایل به سازش با روسیه نیز ندارند. به گزارش نووستی در عین حال كمیسیون اروپا و وزرا در نشست های شوراها، به دلایل مهم برای تعویق آغاز مذاكرات، از جمله حقوق سیاسی شهروندان، دشواری های موجود با اپوزیسیون، امتناع روسیه از انجام اصلاحات در سیستم اجرای احكام و مجازات بی اعتنایی می كنند.
بجای آنها اعضای پارلمان اروپا ضمن مخلوط كردن مساله سیستم های دفاع ضد موشكی و حقوق بشر، «سرباز برنزی» در استونی و زندان های چچن و اینگوش لهستان ابراز «نگرانی» می كنند.
نتیجه گیری خودبخود چنین است: اروپای واحد، بلد نیست و نمی خواهد مسوولیت برقراری نوع جدیدی از روابط با روسیه را بر عهده گیرد. در نتیجه، دستور كاری اروپایی برای روسیه بی رنگ و رو و مایه تاسف بنظر می رسد.
در این دستور كار از جمله این مسایل دیده می شوند: بررسی مسایلی كه مانع انعقاد توافقنامه جدید مشاركت و همكاری بین روسیه و اتحادیه اروپا هستند (به عبارت دیگر، مشكل دامداران لهستان و شركت های نفتی لیتوانی)؛ امنیت انرژی؛ الحاق روسیه به سازمان تجارت جهانی؛ تصویب قرارداد تسهیل ویزا. از مشكلات بین المللی، اروپایی ها درصدد بررسی مساله كوزوو، خاور نزدیك و دورنمای مناقشات «منجمد» در پریدنستروویه و قفقاز هستند. اما در بسیاری از این مسایل، مواضع طرفین غیر قابل قبول هستند. قابل درك نیست كه بعنوان مثال برای چه مساله الحاق روسیه به سازمان تجارت جهانی باید بررسی شود، وقتی كه اتحادیه اروپا پروتكل موافقت با ورود روسیه به این سازمان را امضا كرده است؟
بررسی امنیت انرژی بیشتر شبیه آب در هاون كوبیدن است: روسیه ضمن پیشرفت در راه ملی گرایی و انحصار طلبی در بخش مواد خام، سرمایه دولتی ایجاد می كند و در كل قصد ندارد به خارجیان اجازه دهد كه به معادن و یا خط لوله ها دسترسی داشته باشند. شانس برای بازنگری در این امر تنها در صورتی می تواند پدیدار شود كه اروپاییان از خود آمادگی برای تبادل نشان دهند و در مقابل چنین امتیازاتی بازار انرژی خود را برای كمپانی های روسیه بگشایند. اما اروپاییان به كرات این را مفهوم نمودند كه آنها قصد انجام چنین كاری را ندارند.
اختلاف پیرامون مشكلاتی كه راه حلی سریع ندارند، كشورها را از مسایل واقعا مهم منحرف می كند. رویای اروپا این است كه خطوط انتقال سوخت روسیه به شبكه انتقالی اروپا وارد شوند و دسترسی آزاد داشته باشند. در حالیكه اروپاییان هیچگاه نگفته اند كه آماده مطرح كردن مساله الحاق روسیه به شبكه حمل و نقل اروپا هستند، به ویژه به پروژه هایی كه هدف آنها افزایش جریان مسافرین بوده و سبب جابجایی مردم می شوند كه این در روسیه ۵ برابر كمتر از كشورهای غربی است.
بین بسیاری از راستاها همكاری روسیه و اروپا در شبكه حمل و نقل واحد با راه های همگرا، این طبیعی ترین زمینه برای نزدیك سازی و همكاری متقابلا سودآور است. منابع رسمی درباره این كه آیا مشكل استقرار سیستم های ضد موشكی آمریكا در اروپا بررسی خواهد شد یا خیر، سكوت می كنند.
این در حالیست كه اروپایی ها در این مساله نمی توانند در خانه خود نظم برقرار كنند و به آمریكایی ها اجازه می دهند كه اروپای شرقی را به ابزاری برای ترساندن روسیه تبدیل كند. مسوولین اروپایی با ملامت كردن روسیه بخاطر خودكامگی در اداره كشور، خجالت می كشند كه بگویند شرط توسعه آتی روابط امتناع روسیه از این روش اداریست. بنظر می رسد كه بروكسل خود تسلطی بر اوضاع در روابط با روسیه ندارد.

منبع : روزنامه ابرار