تغذیه در بحران

تغذیه مناسب در دوران اضطراری وحوادث غیر مترقبه و بحرانی جهت دستیابی به امنیت غذایی و جلوگیری از عوارض سوءتغذیه.
كشور ما ایران همیشه در معرض حوادث مختلف قرار دارد . برای تامین آسایش وسلامت مردم در بحران برنامه ریزی تغذیه ا ی از اهمیت بسزایی بر خوردار می باشد .
● هدف:
جلو گیری از مرگ و میر ناشی از سوء تغذیه افرادآسیب پذیر میباشد . سوءتغذیه های دوران اضطرار شامل كودكان و مادران كم وزن. شیرخواران ماراسموسی . اسكوروی .بربری .پلاگر ناشی از كمبود ویتامین A . در این شرایط هورمون آدرنالین افزایش یافته باعث نیاز بیشتر به انرژی می شود .
● نتیجه گیری:
مصرف مواد غذایی حاوی كربوهیدرات و مواد غذایی سرشار از ویتامین های گروهB و بخصوص ویتامین C و پروتئین مشكلات تغذیه ای كاهش و مقاومت در مقابل سختی ها افزایش می یابد. لذا حمایت تغذیه ای در جهت كمك به حادثه دیده ها امری ضروری بوده وباید توجه لازم به آن مبذول داشت .
در سالهای اخیر فزونی حوادثی از قبیل سیل – طوفان – زلزله – شكستن سد ها واپیدمی های گوناگون – جنگ و قحطی از اهمیت فراوانی بر خوردار می باشد . بویژه آنكه كشور ما ایران در منطقه ای از دنیا قرار گرفته كه به لحاظ موقعیت جغرافیلیی و سوق الجیشی خاص بیشتر در معرض این خطر هاست . لذا لازم است برای .تامین آسایش و سلامتی مردم در بحران های فوق الذكر برنامه ریزی های منسجمی در زمان صلح و آرامش بكار گرفته شود تا درهنگام بروز بحران دچار مشگل نگردد . برنامه ریزی تغذیه ای در بحران ها یكی از موضوعاتی است كه اهمیت بسزایی دارد . زیرا شرایط بحرانی موجب بروز شرایط فیزیولوژیكی خاص و مختل شدن سلامت جسمی.روحی وروانی ناشی ازاسترس میشود . مانند كاسته شدن انرژی بدنی و ذهنی . بی خوابی . افسردگی. افت قند خون و بی اشتهایی شده و آسیب پذیری را افزایش میدهد . بهمین دلیل حمایت تغذیه ای وتوجه به تغذیه افراد تحت استرس ضروری بنظر میرسد. جلوگیری از سوء تغذیه هدف اصلی ماست .
معمولا چند نوع سوء تغذیه درمیان افراد ظاهر میشود . كه نتیجه آن مادران كم خون ‚ كودكان كم وزن ‚ شیر خواران ماراسموسی و افراد مبتلا به اسكوروی و بری بری و پلاگر ناشی از كمبود ویتامینها بخصوص ویتامین A می باشد . مهمترین انواع سوء تغذیه‚ سوء تغذیه پروتئین انرژی (PEM ) و كم خونی فقر آهن ‚ كمبود ید و هم چنین كمبود ویتامین های ( گروه A,C,B) وعوارض ناشی از آنها میباشد . بیماری های مهم ناشی از فقر غذایی در بحرانها سوء تغذیه پروتئین انرژی ( PEM ) مشكل بهداشتی عمده و علت اصلی مستقیم و غیر مستقیم مرگ ومیر در طی یك بحران می باشد .سوتغذیه پروتئین انرژی موقعی كه نیاز های بدن برای پروتئین وانرژی از طریق غذا تامین نگردد حادث میشود . علائم بالینی ماراسموس ( Marasmic ) با تحلیل شدید بافت چربی وبافت عضلانی مشخص می شود و پوست و استخوان باقی میماند . این نوع سو تغذیه شایع ترین سوتغذیه در بحرانها میباشد . علائم بالینی كواشیور كور ( Koashiorkor ) با ادم (از پاها و اندام های تحتانی شروع میشود و به سایر اندامها سرایت میكند ) مشخص میگردد بعضی مواقع با بثورات پوستی و یا تغییردر رنگ مو همراه است علائم بالینی مراسمیك كواشیوركور : با تركیبی ازلاغری شدید و ادم مشخص میشود .كمبود ریز مغذیها جز ئ علتهای اصلی ناتوانیهاست .فقر آهن و كم خونی شدید شایع میشود . بحث استرس وفشاری كه در اثر تغییرات ایجاد شده به بدن تحمیل میشود انرژی بدنی و ذهنی را تحت تا ثیر قرار میدهد وباعث كاهش انرژی ذهنی و بدنی‚ خستگی‚ بیخوابی‚تحریك پذیری ‚افسردگی ‚افزایش ضربان قلب‚.بالا رفتن فشارخون‚ افت قند خون‚آسیب پذیری سیستم ایمنی و تغییر در وضعیت اشتها ایجاد می گردد وتولید سلولهای ایمنی افزایش می یابد و مقدار زیادی سم در بدن جمع میگردد . افزایش تولید هورمون آدرنالین كمك میكند تا انرژی بیشتری برای مقابله با شرایط جدید بوجود آید .ضمنا ذخایر مواد قندی را تخلیه میكند این عكس العمل طبیعی بدن در مقابل استرس باعث میشود كمبود قند بر روی مغز تاثیر منفی گذارد وهوشیاری فرد را از بین ببرد مصرف مواد قندی باعث ترشح انسولین می گردد . كاهش تریپتوفان سبب بی خوابی . فقدان انرژی . عدم تمركز حواص و افسردگی میشود . ●غذاهائی كهباعث ایجاد استرس میشود
۱- نوشیدنی های گاز دار : فسفرموجود در داخل این نوشیدنی ها تعادل كلسیم و فسفر را بهم می زند كه باعث كاهش كلسیم و افزایش پوكی استخوان را بدنبال دارد .و بر روی اسید كلریدریك معده اثر گذاشته و مشكلات دفع را ایجاد میكند .
۲-كافئین :كافئین موجود در قهوه . كولا ها .شكلات و بعضی از دارو ها علائم استرس را بیشتر میكنند . و دفع ادرار را افزایش میدهد و جذب آهن مواد پروتئینی واملاح دیگر را مهار میكند . و سبب ایجاد كم خونی ناشی از فقر آهن میشود .و میتواند باعث سر درد و خستگی غدد فوق كلیه شود.
۳- افزودنیها : مانند نیتریت و نیترات كه به سوسیس و كالباس و ماهی دودی افزوده میشود كه نیتروز آمین تولید میكند كه سم خطرناكی است
▪غذا هایی كه استرس را كاهش می دهند مصرف مواد غنی از فیبر كه طوفان ایجاد شده در دستگاه گوارش را فرو می نشاند.
▪مصرف یك لیوان آب پرتقال تازه در روز كه بعلت داشتن ویتامین ث فراوان نیاز اضافی را بر طرف میكند مصرف آب حداقل هشت لیوان در روز مصرف یك عدد موز در روز زیرا موز منبع غنی پتاسیم وویتامین B۶ میباشد كه برای سوخت و ساز لازم است زیرا در زمان استرس سوخت و ساز بالا می رود
۰ مصرف ماست كم چرب حامی سیستم ایمنی بدن است
۰ مصرف نان سبوس دار یا انواع كیك های ساده
۰ استفاده از انواع مواد غذائی بدون چربی یا كم چربی
۰ حفظ وعده های غذایی و فعالیت و ورزش
۰ كم مصرف كردن قهوه و چای
۰ راهكارهایی جهت مدیریت بحران در بحرانها سطوح مختلف از سازمانها و طبقات اجتماعی و نهاد ها.استانداریها .وزارتخانه ها و ..... در گیر خواهند شد .
شرایط بحرانی موجب وضعیتی میشودكه در آن شرایط اجتماعی . فیزیكی سلامتی .روحی روانی و اقتصادی دچار اختلال میشود . كه همه این عوامل نا رسائی های تغذیه ای را تشدید می نماید . لذا لازم است از قبل دستور العمل هائی جهت مدیریت بحران تهیه گردد
● اصول مدیریت تغذیه در بحرانها مرحله اول :
▪ارزیابی نیازهای تغذیه ای
۱- جمع آوری اطلاعات اولیه قابل اعتماد لازم میباشد
۲- مشخص نمودن خطرات تغذیه ای یا اشكال سو تغذیه
۳- تعیین و بر آ ورد نیازهای تغذیه ای
●مرحله دوم : استقرار سیستم تقسیم و رساندن مواد غذائی به مردم(یعنی نظم بخشی به سیستم تغذیه و توزیع در بحران )
۱-كنترل و نظارت و یا پایش دقیق دسترسی تمام آ حاد به نیاز های اولیه تغذیه ای
۲- جلو گیری و كنترل بیماریهای تغذیه ای یا اجتماعی مربوط به غذا
۰ ۳- هماهنگی های لازم برای اداره انبارها و مراكز نگهداری مواد غذائی
مواد غذائی توصیه شده در شرایط اضطرار میانگین نیاز به انرژی سرانه در روز ۱۹۰۰-۲۳۰۰ كیلو كالری میباشد
▪ اگر جیره برپایه مخلوطی از غلات و حبوبات و سبزیجات و مقداری چربی وروغنها باشد انرژی مورد نیاز را می تواند تامین كند در ضمن بهتر است این غذا ها پخته شده توزیع شوند و بصورت آش یا سوپ گرم در كنار دیگر غذا ها سرو شوند ۰ در صورت امكان سریعا میوه ها و سبزیهای تازه و گوشتهای تازه تهیه شود ۰ حلوا شكری یا حلوا ارده – كشمش –كنسروتن ماهی- كنسرو گوشت مرغیا گوشت قرمز – كنسرو سبزیجات – گوشت های نمك سود شده – كمپوتها – انواع نانهای خشك – آب میوه ها ی كارخانه ای – توت وانجیر خشك وسایر خشكبار – مربا ها – میوه هایی با قابلیت نگهداری طولانی تر مانند : مركبات. سیب .كیوی . شیر هایی با قابلیت ماندگاری طولانی :شیر خشك و پنیر های بسته بندی شده – مكمل های مولتی ویتامین و مینرال – مكملهای پروتئینی –انواع آجیل – بیسكویت ها – خرما خشك – چیپس – روغن زیتون و روغن های مایع نتیجه گیری درزمان های بروز حوادث و بحرانها در كنار تمام مصائب و مشكلات پیش آمده مسئله غذا و تغذیه اهمیت ویژه ای دارد . زیرا سوئ تغذیه- افسردگی – بهم ریختن سیستم ایمنی جسمی و مشكلات روانی پیامد سوئ تغذیه است و از عمده مشكلات دوران بحرانی و استرس زا میباشد ۰ كاهش ترشح انسولین منجر به تخلیه قند خون شده باعث ترشح هورمون سروتونین میشود ۰ كمبود سروتونین سبب بی خوابی – بی علاقگی به زندگی – فقدان انرژی – عدم تمركز حواس و افسردگی شدید میشود ۰ ترشح سروتونین در اثر مصرف مواد غذایی حاوی كربو هیدرات و مواد غذائی سرشار از ویتامین های گروه B و بخصوص ویتامین C و پروتئین مشكلات تغذیه ای را كاهش داده و مقاومت در مقابل سختی ها را اف;زایش میدهد ۰ لذا حمایت تغذیه ای در جهت كمك به حادثه دیدگان امری ضروری بوده و باید توجه لازم را به آن مبذول داشت .

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار