مسیحیت از نگاه یک مسیحی

مسیحیت مذهبی است که می توان سرچشمه آن را از عیسی ناصری دنبال کرد. دینی که انتخاب مسیح از جانب خدا را تصدیق می کند. نزدیک به یک میلیارد نفر هویت شان به نوعی با حرکت و جنبش مسیحیت گره خورده است. عده ای که قسمتی از آنها در اروپا و بقیه در شمال و جنوب امریکا پراکنده هستند.
مسلما شناخت ادیان و مذاهب ، عنصری مهم برای شناخت جهان معاصر است. در این میان ادیانی چون اسلام و مسیحیت باتوجه به پیروان زیاد آنها اهمیتی ویژه دارند.
در همین راستا مقاله ای که ارائه می شود درآمدی است بر مسیحیت و تاریخ آن که به قلم یک مسیحی نگاشته شده است.
مسیحیت مذهبی است که می توان سرچشمه آن را از عیسی ناصری دنبال کرد. دینی که انتخاب مسیح از جانب خدا را تصدیق می کند. نزدیک به یک میلیارد نفر هویت شان به نوعی با حرکت و جنبش مسیحیت گره خورده است. عده ای که قسمتی از آنها در اروپا و بقیه در شمال و جنوب امریکا پراکنده هستند. علی رغم حضور این دین و حمایت هایی که در بسیاری از این سرزمین ها از این دین می شود، مسیحیت اصولا یک پدیده غربی (Western phenomenon) است.
هنوز هم تاثیرات مسیحیت به آن سوی مرزهای این دین در حال گسترش است. تاثیرگذاری مسیحیت بر رفتار افرادی که با این عقاید زندگی نمی کنند، ادامه دارد. حتی این امر را در کمونیسم هم می توان دید. کمونیستی که سرسخت ترین دشمن و در عین حال قوی ترین رقیب در قرن بیستم است ، به عنوان یک بدعت مسیحی (Christian heresy) نامیده شده است.
حتی هنگامی که کمونیسم از پذیرش اصول بنیادین ایمان مسیحیت امتناع می کند، به روشهایی روی می آورد که آنها را مدیون منابع مسیحیت می داند.
مسیحیت به عنوان یکی از اصلی ترین جریان ها در تاریخ بشریت نیازمند بررسی تاریخ است. این امر موجب می شود از وسعت تاثیرات و نفوذ قدرت آن آگاه شویم. علاوه بر این ، مسیحیت تاثیرگذاری خود را برای شکل دادن زندگی افراد و فرهنگ ها به وسیله اصول اخلاقی اش ادامه می دهد. بنابراین ، بررسی تاریخی مسیحیت مستلزم توجه به موقعیت امروزی آن نیز هست.
امروز مسیحیت چیزی فراتر از یک قدرت در تاریخ بشریت و یا یک جنبش قدرتمند معاصر است. این دین مدعی است که می تواند به عنوان تفسیری از جهان و زندگی مطرح شود که به آنها در قالب نوری از مکاشفات الهی معنا و مفهوم ببخشد.
هیچ مدافعی [اعم از یک سیستم دینی ، سیاسی ، اجتماعی و زیباشناختی] نمی تواند به بی طرفی کامل در توصیف چیزهایی که با تمام وجود به آن معتقد است و دارای عقیده محکم و استوار درخصوص آن است ، نایل شود. اما غالبا یک مشاهده کننده خارجی بی طرف نمی تواند توضیح دهد چگونه یک مذهب توانست ایمان و وفاداری را از هواخواهان (adherents) خود بیرون بکشد و در میان آنها پراکنده کند. تفسیرهای مدرسی از مسیحیت اگر احساساتی هستند نیازمند یک بی طرفی برای بررسی جنبش های مسیحی هستند که مستلزم توجه جدی به انتقادها و بصیرت های بیگانگان است. مسیحیت خود بر پایه اعتراض های بی اهمیت بنا نشده ، بلکه بر پایه فهم ادعاهای اساسی آن بنا شده است.
● تاریخ مسیحیت
مسیحیت با عیسی ناصری آغاز شد. تاثیراتی از حیات او، واکنش به تعالیم او، تجربیات مرگ او و معاد (resurrection) موجب شکل گیری جامعه مسیحیت شد.
هنگامی که پطرس مقدس در کتاب عهد جدید (new testament) می گوید «عیسی ، مسیح و پسر خداست»، گویی او برای همه قرون مسیحیت سخن می گوید و این در پاسخ به این اقرار است که مسیح اعلام کننده اصول کلیسای مسیحیت توصیف شده است. «تو پطرس هستی و روی این سنگ ، من کلیسا را بنا خواهم کرد و نیروهای مرگ بر آن غالب نخواهند شد».
در ابتدا، عیسی یک یهودی (jew) مانند تمام فرستادگان دیگر بود. مسیحیت اولیه در حقیقت یک جریان در یهودیت است و تصدیق عیسی به عنوان مسیح ، مستلزم این اعتراف است که او راضی و خرسند از تعهداتی است که برای ابراهیم و یعقوب وضع شده بود. انجیل مسیحی با مخالفت هایی از طرف یهودیت مواجه شد، اما توانست بسرعت به سوی جهان غیر کلیمی (gentile world) رهسپار شود. فکر مسیحی به تعریفی از انجیل به عنوان اصلاح و تحقق فلسفه یونانی و رومی در قالب ایدئولوژی نیاز داشت.
این تعریف به عهده مدافعان مسیحی (christian apologists) بود که در قرن اول می زیستند. گسترش مسیحیت در جهان کفرآمیز یونان و رم و نپذیرفتن انجام اعمال عبادی در پرستش سزار سوءظن را از طرف همشهریان آنها به ارمغان آورد و حتی به آزار و شکنجه هایی از طرف عمال رومی منجر شد. با این همه ، کلیسای مسیحی به رشد خود در بسیاری از مناطق امپراتوری رم ادامه داد. رشد داخلی دین مسیحیت با رشد و پیشرفت خارجی آن هماهنگی و مطابقت داشت.
مسیحیان جشن می گرفتند و مهربانی (grace) و قدرتی را که مسیح به آنها اعطائ کرده بود، به وسیله شرکت کردن در این مراسم تقسیم می کردند؛ مراسمی که بنیانگذار آن خود مسیح بوده است.
جلوه های اصلی این مراسم در غسل تعمید (baptism) و نان و شراب (Eucharist) دیده می شود. آنها حوادث زندگی او، توصیه ها و تعالیمش را از حفظ می خواندند و همچنین به ترغیب یکدیگر برای آماده شدن برای ظهور دوباره مسیح می پرداختند. در حالی که گویا آنها به دیدن دوباره او در آینده نزدیک امیدوارند. در این امید آنها خود را به صورت آگاهانه در کنار روشی از زندگی که به عنوان آخرالزمان توصیف شده بود، قرار می دادند. مسیحیان اولیه به وسیله بندهایی از دوستی و محبت و علاقه متقابل به یکدیگر، به عنوان گروهی که بوسیله خدا در آخرالزمان انتخاب شده بودند، به یکدیگر پیوند خورده بودند. از همان ابتدا، جامعه مسیحیت یک جامعه نظام مند بود. یادبودها و جشنها از الگویی که بعدا در بعضی از جزییات تغییر نمود، پیروی می کردند؛ لکن خطوط اصلی این یادبودها و جشنها ثابت بود.
از طرفی ، اراده و قدرت مبلغان مسیحی به وسیله کلیسای نخستین و با توجه به دستورهایی که از عیسی بر آمده بود، دنبال شد. دستورهایی که پایه برای نظامهای نخستین اداری و سازمان کشیشی بود. مجموعه ای از گفته ها و کردارهای مسیح به همراه نوشته هایی از مبلغان ترکیب شده و محتوای اصلی متون مذهبی مسیحیت را تشکیل داد. از این ساختار اولیه یک نظام سه بخشی از قدرت روحانی نزد اسقف اعظم ، آیین ها و قوانین انجیلی به وجود آمد. کلیسای مسیحیت از طرفی با چالشهایی در باب علت تداوم و توجه به مسیحیت رو به رو شده بود. در کنار این چالشها مسایل دیگری چون مرگ حواریون و مبلغان و به تاخیر افتادن بازگشت عیسی (the postponement of the lord&#۰۳۹;s return) نیز از دیگر مشکلات و مسایل مهم بوده است.
مسیحیت در قرنهای نخستین به وسیله بدعتها و کشمکش ها دچار مصیبت ها و از هم گسیختگی هایی شد. کتاب عهد جدید در بطنش به واسطه مفسران اولیه از عرفان مسیحی نشانه هایی از اختلاف و کشمکش را به همراه داشت.
کسانی که به انجیل طبق نظریات خود از گناه و رستگاری (salvation) نظر می افکندند.
شکوفه هایی از بدعتهای آیین گنوسی در طول ۲ قرن اول در مسیحیت رشد کرد؛ آن هنگام که باسیلیدس (Basilides) و والنتینیوس (Valentinus) به عنوان مدعی به پا خاستند. ادعای آنها این بود که مسیحیت راستین به صورت مخفیانه به جای انتقال به کلیسا، اسقف ها و نوشته های مقدس به آنها و پیروان آنها انتقال داده شده است. هرچند اختلاف و تفاوت های موجود در آیین گنوسی از لحاظ روش و سبک قابل توجه است.
● رهبانیت در مسیحیت
در طول قرن ۵ و ۶ میلادی انجمن های مذهبی در انطاکیه و اسکندریه در باب اساس نظریه تثلیث به نظریه پیشرفته ای از دو طبیعت و ماهیت مسیح رسیدند. چنان که مسیحیت در غرب و شرق به طرف سازش با امپراتوری حرکت می کرد رهبانیت (monasticism) به عنوان روشی که به بیان ادامه یافتن تقسیمات کلیسا در جهان می پرداخت رشد کرد. طبق تحقیقات شخصی به نام آنتونی (Antony) ، مسیحیت به طور چشمگیری به مثابه یک مسلک زهد گرایانه (asceticism) که ردپای آن را در مصر قبل از ذکر شدن در انجیل می توان یافت رشد کرد.
مرحله پیشرفت رهبانیت در مسیحیت پایه ریزی صومعه (convent) بود که ابتدا در بخشهای شرقی ازطریق تاثیرات پاچامیوس و مدتها بعد در بخشهای غربی ازطریق تاثیرات بندکیت تاسیس شدند. رهبانیت وسیله و طریقه ای برای انکار و رد جهان از طریق فعالیت مسیونرها و همچنین آثار تعلیمی شد. رهبانیت از مهمترین وسیله ها بود که بدان وسیله مسیحیت توانست جهان را تسخیر کند از طرفی مارسیون (Marcion) هم مدعی بود او یکی از اصلاحگران مسیحی است. در حالی که همزمان کلیسا قداست اولیه حواریون را رها کرده و شدیدا دنیوی شده بود، تبلور اسقف (bishop) ، آیین (Creed) و رساله ها و کتابها به عنوان سه معیار از مسیحیت کلیسایی مسیحیتی که کلیسا را دروازه نجات و پاپ را جانشین خدا می دانست مورد تایید قرار گرفت. اگر چه این کار با توجه به نیازی که به تعریف (مسیحیت راستین) علیه بدعتها و انشعاب ها و در مقابل دشمنان مسیحیت ضروری به نظر می رسید بسرعت انجام نگرفت. از طرفی مسیحیت پیغام و درخواست خود را در قالب همگانی و جامع بیان کرد. این موارد مدتهای زیادی به عنوان اصول محسوب می شد، قبل از این که در قالب جهانی و همگانی مطرح شود.
اصل و مرام مبنی بر «کسی که برای جهان آخرت کشته می شود» به عنوان پیامی در قالب کوانیه که به عنوان زبان ادبی و عمومی در امپراتوری به حساب می آمد اعلام شد. در عین حال این حکومت مسوولیت های داخلی را با رابطه جهانی از طریق رشد و آوازه مقام اسقف در شهر رم هماهنگ کرده بود. روح مشارکتی که در دنیای کلاسیک رم و یونان نسبت به شرق و هم به فرهنگ های ژرمنی هنوز باقی مانده بود این چهره مسیحیت را در سه قرن اولیه در قالب امری جهانی بدین معنی که دارای هویت و به علاوه جهان شمولی (universality) است توصیف کرد. موارد اندکی درباره مسیحیان این دوره ها ثبت شده است ؛ اگر چه در جزییات ، هم تعداد آنها و هم نامهای آنها تا حد زیادی اختلاف باقی است.
اما آنهایی که نامشان در تعدادی از نوشته های تاریخی ثبت شده است ؛ معمولا اسقف ها(bishops) بدعت گزاران یا قدیسها (saints) هستند؛ کسانی که در زمان خود محبوب بوده به عنوان سخنگویی برای زمانهای بعدی یا به عنوان مصلح و ایجادکننده آرامش به حساب می آمدند. افرادی چون ترتولین (Tertullian) یا ارگین (origen) اسوه هایی از ایمان مسیحیت هستند به عنوان این که مسیح (آرزوی همه ملتها) و همچنین پاسخی در قبال کنکاش فلاسفه است. تفکر ارینوس در دو قرن اول سیستمی را به وجود آورد که در نتیجه بسیاری از اصول بنیادین در باب عقایدی چون تجدید (renewal) و رستگاری (redemption) در مسیح خلاصه شد.
● مسیحیت رسمی
در دهه های اول قرن چهارم میلادی بعد از مدتهای مدیدی که کشمکش بر سر قدرت ادامه داشت مسیحیت به امتیازی رسید که تاریخ مسیحیت را تغییر داد. تسامح و تساهل (toleration) ، معرفت (recognation) و در آخر تاسیس کلیسای رسمی به وسیله حکومت. امپراتوری بزرگ رم برای دستیابی به مجموعه ای از غرضهای شخصی و سیاسی به جریان مسیحیت تمایل نشان داد؛ به استثنای تجدید مختصری از شرک پرستی (paganism) که در زیر لوای جولیان (julian) که در سال ۳۶۵ مرد، به وجود آمد از این زمان مذهب و کیش حاکم بر رم همان مسیحیت است که به صورت رسمی درآمد. پس از سقوط امپراتوری ، مسیحیت از بسیاری از ارزشهای رم محافظت و نگهداری کرد و بدین نحو مسیحیت ، قرنهای بعدی را از طریق پیوند به فرهنگ اصیل و قدیمی آماده ساخت.
پذیرش مسیحیت توسط امپراتوری رم امکان تاسیس شورای عمومی (general Council) به عنوان وسیله ای برای بحثهای فتوایی در باب اصول مسیحیت را فراهم کرد. در میان تصمیمات شوراها در قرنهای ۴، ۵و ۶ عقاید مسیحیت کلاسیک در باب تثلیث (Trinity) و شخص مسیح که معیاری برای عقاید مسیحیت رسمی آینده بود شکل گرفت. بنابراین مسیحیت یک فرم عقلانی به دست آورد که به عنوان نیروی مذهبی مسلط در مدیترانه در خور وضعیت جدیدش بود. همچنین مبلغان الهی (theological spokemen) کسانی که تفکرات و اسلوب ها را بر پایه متن مقدس بنیان می کردند و به خلق لغات ، اصطلاحات و سبک و سیاق برای فرهنگ مسیحیت می پرداختند از دستاوردهای تشکیل شوراهای عمومی بود. یکی از برجسته ترین مبلغان در غرب آگوستین بود، کسی که شهر خدا (city of GOD) را به عنوان متنی برای مسیحیت علیه شرک و بت پرستی نوشت.
همچنین در رساله درباره تثلیث (on the trinity) وفاداری را با اقتدار همراه با بازتاب فلسفی در یک ترکیب جدید ارایه داد. بخشهای یونانی زبان مسیحیت به نسبت مسیحیت غرب بهره های بیشتری از رهبران الهی برد. آتاناسیوس (Atlaanasius) از الوهیت مسیح در برابر آرینوس دفاع کرد.
یکی دیگر از عواملی که تسلط فرهنگ مسیحیت را به وسیله مسیونرها و گسترش آن فراهم کرد مساله شهرت و آوازه قدرت اسقف اعظم رم بود که به طور آشکارا پاپ لیو اول (led) سر اسقف اعظم را هم در نظر و هم در عمل می توان به عنوان یکی از شخصیت های مهم در تاریخ تمرکز قدرت در کلیسا نام برد. شخصیت مهم دیگر گریگوری اول بود که با نوشته هایش نحوه عبادت ، تقکر، ساختار کلیسا و اضافه بر آن دارایی و قدرت کلیسا را شکل داد.

مهدی میرلو

منبع : خبرگزاری فارس