مرگ کسب و کار من است

<دخانیات عامل اصلی سرطان و برای سلامت زیان‌آور است.> چند نفر از سیگاری‌ها به این نوشته روی پاكت سیگارها توجه می‌كنند؟ ‌
سیگار به‌طور متوسط هفت سال از عمر سیگاری‌ها كم می‌كند
وقتی به فیلترش می‌رسند كه طعم پلاستیك سوخته می‌دهد، پرتش می‌كنند روی زمین و پای‌شان را با نفرت می‌گذارند رویش و فشار می‌دهند. چیز پرهزینه‌ای كه بیهوده می‌سوزد و لایه نازكی از قیر از حلق تا ریه می‌كشد. این عامیانه‌ترین اظهارنظر قهارترین سیگاری‌ها درباره سیگار است. همه‌شان این را می‌دانند اما معلوم نیست چرا به دود كردن ادامه می‌دهند؟ برای پاسخ به این سوال اول باید بدانیم: اصلا خود سیگار چیست؟
اغلب سیگارها از توتون به علاوه كاغذ گوگرد‌دار درست می‌شوند. اگر یك نخ سیگار را در دست بگیرید و از نزدیك به آن نگاه كنید، متوجه نوارهای كمرنگی روی آن می‌شوید كه باعث می‌شوند سیگارهای كاغذی برخلاف سیگارهای برگ، در مواقعی كه به آنها پك زده نمی‌شود، ‌خاموش نشوند. این تركیبات گوگرددار همراه كاغذ در اثر سوختن ناقص تولید مواد بسیار سمی می‌كنند كه بسیاری از آنها از چند سال پیش جزو خطرناك‌ترین تركیبات سرطان‌زا شناخته شده‌اند. خود توتون گیاهی است محتوی سم نیكوتین (یكی از قوی‌ترین سموم موجود در كره زمین) كه ماده‌ای اعتیادآور بوده و در بدن دو اثر متفاوت دارد:
۱) اثر محرك
۲) اثر افسرده كننده
نیكوتین سیگار پس از جذب به سرعت به مغز رسیده و آن را تحریك می‌كند و سرعت ضربان قلب و تنفس را بالا می‌برد. دود سیگار كه حاصل سوختن ناقص كاغذ و گوگرد و خود توتون است، سطح اكسیژن جریان خون را كاهش داده و باعث افت درجه حرارت پوست بدن می‌شود، كه در این صورت در كسانی كه برای اولین‌بار سیگار می‌كشند، سرگیجه، سرفه و تهوع ایجاد می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند كه سیگار كشیدن سطح دوپامین مغز را بالاتر برده و لذت زودگذری ایجاد می‌كند كه فرد را به ادامه سیگار كشیدن تشویق می‌كند. این احساس لذت در افرادی كه تازه سیگاری شده‌اند در كمتر از ۱۰ ثانیه‌ احساس می‌شود و فقط به مدت چند دقیقه باقی می‌ماند.
● سیگار كشیدن برای چه؟
چرا افراد اولین نخ سیگار را روشن می‌كنند؟ اصولا هر چه آگاهی شخص در زمان شروع اعتیاد از اثرهای منفی سیگار بر سلامت و نیز از هزینه و محدودیت‌های آن زیادتر شود، میل و رغبت به كشیدن سیگار به نحو چشمگیری كاهش می‌یابد. از سال ۱۹۶۴ در كشور آمریكا كه یكی از بزرگ‌ترین تولیدكنندگان سیگار جهان است، تبلیغات سیگار در رسانه‌های عمومی ممنوع شده و شركت‌های سیگار سازی ملزم به نوشتن جمله‌های هشداردهنده روی بسته‌های سیگار شده‌اند كه این كار به میزان زیادی اعتیاد به سیگار را در جامعه آمریكا كاهش داده است. جمله معروف <دخانیات عامل اصلی سرطان و برای سلامت زیان‌آور است> كه روی تمام بسته‌های سیگار نوشته می‌شود، بیانگر همین موضوع است. با این وجود، كارشناسان حداقل پنج عامل را در اعتیاد نوجوانان به سیگار موثر می‌دانند:
۱) عوامل مربوط به خانواده
۲) تاثیر دوستان و هم‌سالان
۳) مصرف سیگار به‌عنوان هنجار اجتماعی
۴) كمبود امكانات فرهنگی
۵) توسعه صنعتی جوامع و كمبود فرصت‌های شغلی
ناآگاهی والدین و ارتباط ضعیف آنها با فرزندان‌شان و نیز الگوبرداری نوجوانان از والدین سیگاری باعث گرایش آنها به سمت سیگار می‌شود. در حقیقت هرچه خانواده فضای كم تنش و آرام‌تری داشته باشد و والدین خودشان سیگاری نباشند، میزان سیگاری شدن نوجوانان به نحو محسوسی كاهش می‌یابد.
علاوه بر آن، نوجوانان كه حساس‌ترین گروه سنی برای اعتیاد به سیگارند، نیازمند عضویت در گروه همسالان هستند. مصرف كنندگان سیگار برای گرفتن تایید خود از دوستان، سعی می‌كنند آنها را به همراهی با خود وادار كنند، به طوری كه بعضی از دوستی‌ها صرفا حول محور مصرف سیگار و سایر مواد شكل می‌گیرد. هر چه پیوند نوجوانان با خانواده و اجتماعات سالم كمتر باشد، احتمال پیوستن او با این قبیل افراد و دوستی او با این گروه‌ها زیادتر می‌شود. تبلیغات غیرمستقیم نیز از جمله عوامل دیگر گرایش به دخانیات بوده است.
بیشتر نوجوانان دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی به علت الگوبرداری از هنرپیشه‌های سینما به سیگار گرایش پیدا می‌كردند، به طوری كه سیگار بیشتر به‌عنوان هنجار اجتماعی و نشان‌دهنده روشن‌فكری و تیزهوش بودن قلمداد می‌شد. كمبود امكانات ورزشی و بیكاری نوجوانان هم كه جای خود دارد و درواقع ریشه تمامی انحرافات و انواع اعتیاد را باید در همین جست.
زمانی كه فرد در دوران جوانی، اولین سیگار را روشن می‌كند، احتمال معتاد شدنش بسیار بالاست. سیگاری‌های مبتدی به سرعت نسبت به آثار سوء آغازین تحمل پیدا می‌كنند و استعمال مستمر آن را شروع می‌كنند. پس از آن فرد برای كشیدن سیگار درست چند دقیقه بعد از برخاستن از خواب اقدام می‌كند و روشن كردن اولین سیگار روزانه را به سایر كارهایش مقدم می‌داند. حال به یك پرسش اساسی‌تر می‌رسیم.
● دودها و دردها
چند دهه است كه كلیه جوامع پزشكی به طور مكرر یادآور می‌شوند كه سیگار عامل اصلی سرطان ریه بوده و خطر ابتلا به سایر سرطان‌های دهان، گلو، پانكراس، مثانه، كلون و حتی گردن رحم را افزایش می‌دهد. همچنین سیگار عامل اصلی بیماری‌های قلبی عروقی و سكته مغزی است. در زنان باردار این عوامل اضافه می‌شود به سایر مشكلات مربوط به جنین و مادر كه مهم‌ترین آنها عبارتند از خون‌ریزی، ایجاد جفت سرراهی و اختلال در ترمیم زخم مادران و خطر تولد نوزادان كم وزن و حتی در مواردی سندرم مرگ ناگهانی كودك شیرخوار.
سیگار باعث پوكی استخوان شده و موجب بروز سایر اختلالات دستگاه گوارشی و معده می‌شود. همچنین با تضعیف سیستم ایمنی فرد را مستعد ابتلا به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و پنومونی می‌كند و ویتامین بدن، ترمیم زخم را به تعویق می‌اندازد. سیگار می‌تواند با انسداد شریان‌های ساق پا و ایجاد نارسایی در گردش خون، درد ساق پا، گانگرن و در نهایت از دست دادن اندام را به دنبال داشته باشد. تماس غیرمستقیم با دود در كودكان مشكلات تنفسی مانند آسم را وخیم‌تر كرده و عفونت‌های گوش میانی را موجب می‌شود. علاوه بر این، التهابات لثه و پوسیدگی دندان‌ها از عوارض شایع سیگار در افراد سیگاری است.
● سیگار و سرطان ریه
سرطان ریه كه از شایع‌ترین سرطان‌ها بوده و یك‌سوم افراد مبتلا به سرطان را تشكیل می‌دهد، از بدیهی‌ترین پیامدهای سیگار است. این سرطان اغلب زمانی تشخیص داده می‌شود كه پیشرفته بوده و بیشتر بیماران در كمتر از یك سال از بین می‌روند. درمان‌های طبی و جراحی مدرن تنها ۱۴ درصد از افراد را قادر می‌سازد تا پس از ابتلا به آن فقط به مدت پنج سال زنده بمانند. متخصصان می‌گویند، علت مرگ و میر بالا در افراد معتاد به سیگار كه دچار سرطان ریه می‌شوند، اهمیت ندادن به علایمی است كه در این افراد ظاهر می‌شود.
سرفه كه شایع‌ترین علامت ابتلا به سرطان ریه است، در افراد سیگاری علامتی ناشی از مصرف سیگار قلمداد شده و به آن اهمیتی داده نمی‌شود. همچنین تنگی نفس، گرفتگی صدا و درد قفسه سینه از علایم این بیماری است كه همگی در افراد سیگاری عادی تلقی می‌شوند. متخصصان اعتقاد دارند، سرطان ریه یكی از بیماری‌های قابل پیشگیری بوده و راه پیشگیری آسان آن، مبارزه با سیگار و فرآورده‌های توتون است كه این كار باید از سنین قبل از مدرسه تا دانشگاه با نشان دادن آسیب‌های ناشی از سیگار در وسایل ارتباط جمعی صورت بگیرد.
لازم است یادآور شویم كه:
نكته مهم در پیشگیری از اعتیاد به سیگار، آگاه كردن و مراقبت از نوجوانان است و این نكته مهم است كه جوانان و نوجوانان همواره باید از پذیرش سیگار از سوی دوستانی كه به آن اعتیاد دارند، پرهیز كرده و به اولین تعارف حتما <نه> بگویند. شما هم كه سن و سالی دارید به این نكته توجه كنید كه نیكوتین سم بسیار قوی است كه خوردن دو یا سه قطره كوچك آن، موجب مرگ آنی می‌شود و نتیجه مصرف تدریجی آن نیز مرگ تدریجی است.
پس شك نكنید، نگذارید سیگاری كه در دست‌تان بیهوده دود می‌شود، تمام شود تا خشم‌تان را با لگد كردنش نشان بدهید، همین الان كمرش را بشكنید و برای همیشه به آن <نه> بگویید.

‌ دكتر امیر رحیمی

منبع : روزنامه سلامت