پرستاران ما و پرستاران آنها

حدود چهار سال است که مجموعه تلویزیونی پرستاران از تلویزیون ایران پخش می شود. سریالی که اگرچه پربیننده ترین نیست اما همیشه جزء پنج سریال پربیننده باقی مانده است و این موفقیت کمی نیست. سریال «پرستاران» در ایران سه شنبه ها از شبکه اول پخش می شود در ساعتی که شبکه های دیگر برنامه خاصی ندارند. مگر در ایام برگزاری لیگ قهرمانان اروپا که سه شنبه ها آمار بینندگان پرستاران پایین می آید.
اما به طور کل پرستاران در ایران طرفدار دارد. نمونه های مشابه پرستاران در سال های گذشته به تناوب از شبکه های مختلف پخش شده است. سریال هایی درباره مثلاً آتش نشانان یا گروه نجات یا امدادگران، اما هیچ یک از آنها اقبال «پرستاران» را نیافته اند. نسبت بینندگان پرستاران با سریال های مشابه مختص ایران نیست در کشورهای دیگر هم «پرستاران» بینندگان بسیار زیادی دارد. این موفقیت دلایل متعددی دارد که مهم ترینش فضای واقعی و به دور از اغراق سریال های مشابه است. در «پرستاران» آدم هایی را می بینیم که از جنس بینندگان هستند با همان مشکلات و همان حس ها.
در واقع «پرستاران» مجموعه ای است که کلیت زندگی را در مجموعه محدود بیمارستان به تصویر می کشد. در این مجموعه تمام اتفاقاتی که در زندگی روزمره رخ می دهد به عناوین مختلف در بیمارستان هم دیده می شود. البته بخشی از این اتفاقات به واسطه تیغ ممیزی تلویزیون ایران حذف شده، اما همچنان می توان عشق، نفرت، همدردی، ترحم، ناامیدی، امید به زندگی و حس های مختلف را در بطن سریال مشاهده کرد.
اما به نظر می رسد این سریال در خارج از ایران پربیننده تر باشد. چرا؟ اول اینکه جامعه ایرانی آنقدر در زندگی روزمره اش با فضای مرگ و میر سر و کار دارد که حوصله چندانی برای تماشای صحنه های خون آلود و احتمالاً ناامیدکننده ندارند وگرنه ساختار مجموعه پرستاران بسیار قوی تر از خیلی سریال هایی است که الان از تلویزیون پخش می شود.
مخاطب ایرانی ترجیح می دهد به جای تجربه حس سمپاتی با شخصیت هایی که نیاز به همدردی دارند صحنه هایی از یک طنز نودشبی را تماشا کنند. «پرستاران» و سریال هایی نظیر این برای کشورهایی ساخته نشده اند که مردمش ادعا می کنند از نظر عاطفی بهترین هستند یا بهترین تماشاگران دنیا را دارند، پرستاران برای کشورهایی ساخته شده که مردمش واقع بینانه می دانند که در جهان مدرن و صنعتی شده امروز معنویت گم گشته ای آنها را به پوچی رسانده است.
آنها در این نوع سریال ها دنبال این هستند که بخشی از وجودشان که به ضرورت وضعیت موجود نادیده گرفته شده را در روابط بین شخصیت های سریالی مثل پرستاران جست و جو کنند. اما ما ایرانی ها که خودمان را با «عاطفه ترین» و «بهترین» مردم دنیا می دانیم چندان نیازی به سریال هایی مثل این احساس نمی کنیم ، وگرنه با توجه به کیفیت سریال های پخش شده از تلویزیون، پرستاران باید بیش از ۵۳ درصد فعلی مخاطب داشته باشد.
ضمن اینکه این مجموعه ویژگی هایی دارد که پتانسیل بالایی برای جذب مخاطب دارد. مثلاً اگر سریال به صورت مجموعه است و اگر تماشاگری یک قسمت از آن را نبیند می تواند دنباله سریال را تماشا کند. در عین حال، پیوندهای ظریفی بین قسمت های مختلف وجود دارد که هم باعث می شود شخصیت پردازی به بهترین نحو ممکن صورت بگیرد و هم تماشاگر را وسوسه می کند تا زندگی شخصیت های اصلی را در تمام قسمت ها دنبال کند.
پرستاران یک ویژگی مثبت دیگر هم دارد. با وجود اینکه تا به حال حدود دویست قسمت از آن پخش شده کمتر دچار تکرار شده یا کیفیتش افت کرده است که این نکته مثبت به خاطر تیم قوی فیلمنامه نویسی و کارگردانی سریال است. اما جدای از وجه فنی کار پخش سریال «پرستاران» از تلویزیون ایران فرصت مناسبی برای مقایسه وضعیت پرستاران در کشور ما و کشورهایی دیگر نظیر استرالیا است.
به عبارت بهتر مقایسه بیمارستان های ما و بیمارستان های آنها. عده ای معتقدند تعهد اخلاقی شخصیت های اصلی سریال و روابط عاطفی بین پرستار و بیمار در این سریال، فانتزی و غیرواقعی است. اگرچه آنها که فضای کشورهای دیگر را تجربه کرده اند چندان با این نظر موافق نیستند. اما آیا نتیجه ای که از مقایسه این دو فضا به دست می آید ربطی به فقدان تعهد کاری پرستاران ایرانی دارد؟ قطعاً نه.
آنچه بیش از هر چیز از این قیاس به دست می آید آسیب هایی است که سیستم بهداشتی و آموزشی ایران به آن دچار است. از پرستارانی که صرفاً به واسطه دریافت مدرک تحصیلی لیسانس و نه با عشق و علاقه این رشته را انتخاب کرده اند یا از آن دسته پرستارانی که به دلیل شرایط بسیار دشوار اقتصادی و عدم توازن بین کار و حقوق دریافتی به روزمرگی دچار شده اند نمی توان انتظار داشت که فضای فانتزی سریال «پرستاران» در بیمارستان های ما عینیت یابد. به نظرم بیش از آنکه پرستاران را سریالی سرگرم کننده بدانیم باید مخاطب این سریال را در ایران مسوولان آموزش عالی و مدیران بهداشت و درمان کشور بدانیم.

مجتبی پورمحسن

منبع : روزنامه شرق