نیم نگاهی به سریال اغما

▪ شرحی بر کارگردان و نویسنده
سیروس مقدم کارگردان فیلم اغما متولد ۱۳۳۳ آبان ماه فارغ التحصیل دانشکده ی هنر های زیبا در رشته ی نقاشی است . وی فعالیتش را از سال ۵۵ با دستیار کارگردانی و طراح صحنه و لباس در مجموعه ی دایی جان ناپلئون آغاز کرد .فعالیت سینمای حرفه ای را نیز از سال ۶۶ با عنوان رد پایی بر شن به کارگردانی محمد رضا هنرمند به عنوان منشی صحنه شروع کرد . مقدم قبل از شروع به کار در این سریال فیلمی دیگر در دست داشته که قرار بود بر روی آن کار کند به گفته ی خود وی وقتی علیرضا افخمی ناظر کیفی این برنامه در مورد این فیلم صحبت می کند وی در آن زمان تازه از زیارت خانه ی خدا بر گشته بود، خواندن این فیلم نامه برایش وسوسه انگیز ، و حس می کند که گویی خدا او را دعوت کرده تا این فیلم را بسازد ، وی گفت : با این حال می دانستم این کار ، کاری حساس وسختی است ولی کار را شروع کردیم و نفس به نفس تماشاچیان و منتقدان و روحانیون پیش رفتیم که خدایی نکرده اگر به بیراهه رفتیم با مشورت آنها آن را رفع کنیم ، مقدم اغما را به عنوان اولین اثر مذهبی خود کار کرده ، وی در مورد قالب فیلم می گوید : در یکی از سخنرانی هایی که از دکتر الهی قمشه ای در مورد شیطان داشت گوش کردم وی گفت؛ شیطان در قالب زیبا پیدا می شود و به سراغ آدم های درجه ی یک و دو می رود و با درجه ی دو و سه کاری ندارد بر اساس روایات کار را شروع کردیم .
اثر اغما اثری ماورایی است که شیطان را به تصویر کشیده است.
▪ علیرضا افخمی :
نویسنه و ناظر کیفی این سریال متولد سال ۴۰ .
وی با تجربه ی کارگردانی او یک فرشته بود قدم در ا ین راه گذاشت وی در سریال های روز فرشته سال ۷۲ روز شیطان سال ۷۳ جهان پهلوان تختی سال۷۶ خط قرمز و تب سرد وغیره کار کرده.
این فیلم از جمله فیلم هایی بود که افراد زیادی را به طرق مختلف بر آن داشت تا به نقد و بررسی بپردازند ، هر چند بسیاری از این نقدها از روی غرض ورزی ها ی شخصی ونه از روی لطف و نه به معنای نقد بود ولی منهای نکات منفی آنها نکاتی مثبت در آنها به چشم می خورد اکثر منتقدین معتقد بودند این فیلم از جنبه ی دینی و با فکری سالم شروع به کار کرده واین نوع فیلم ها می باید ادامه یابد یعنی نوعی تشویق سالم و رضایتمندی در میان اکثریت منتقدین بود ، این فیلم با ۸۱% بیننده رتبه ی دوم از گروه ببیندگان را به خود اختصاص داده است . موضوع این فیلم مربوط به نقش اول سریال ؛ دکتری متخصص که پس از مرگ همسرس به دلیل شدت علاقه به وی دچار بحران روحی شدید می شود پس از این بحران روحی به خانه باغ می رود و در آنجا مردی به نام الیاس پیش او می آید ؛ الیاس که دوست و محبوب طه بود کم کم زمینه ی آرامش روحی او را فراهم می کند.
الیاس به نظر فردی صمیمی و دلسوز می رسد غافل از آنکه شیطان در شکل و شمایل الیاس ظاهر شده .
از مهمترین پیام این سریال این است که شیطان هر کسی را بنا به ذائقه ی آن فرد می فریبد.
مثلا پژوهان را که انسانی متدین است را با ظاهری مذهبی فریب داد ، اما رز قدیانی را با ظاهر مورد پسند او و فرد قاتل را با ظاهری دیگر .
جالب تر آنکه بینندگان سریال هم احساس نمی کردند که الیاس شیطان است و حتی ذره ای شک به بیننده وارد نشد .
نور پردازی انجام شده در فیلم وجود نورهای آبی و سبز که مظهر دینی برای ایرانیان است با حضور شیطان قرین شد واین یعنی کارگردان قصد داشت بگوید صحنه به صحنه ی تصاویر و پلان ها معنوی است ، حتی وجود نام الیاس خود زیرکی نویسنده و کارگردان است برای طبیعی جلوه دادن این موضوع.
▪ پیش گویی های الیاس؛
وی با با پیش گویی هایی که کرد اعتماد پژوهان را به خود جلب کرد .
نکته بعد اینکه الیاس با نماز و ریش و تسبیح وارد می شود یعنی نوعی چهره ی دینی که او را می فریبد ، امام جماعت می شود و دائما در حال ذکر گفتن است.
البته دکتر پژوهان زمینه ای هم برای آلت دست شیطان واقع شدن را هم داشت / اینکه پژوهان یک فرد متخصص و حاذقی بود فردی مومن با وجدان کاری بالا پش شیطان به او می گوید تو بر گزیده ای ! شیطان از این طریق وارد می شود و او را فریب می دهد.
شاهد دیگر برای طبیعی جلوه دادن نقش الیاس واقعی این است که الیاس می گوید : دلیل تصادف پری دختر شما گوش ندادن به حرف من است .
ـ آیه ی ۱۰۰ سوره ی نخل :
تسلط شیطان تنها بر کسانی است که دوستش می دارند و به خدا شرک می آورند :
یعنی الیاس دقیقا زمانی وارد زندگی پژو هان می شود که او بعد از مرگ مولود دچار تردید در وجود عدالت خدا می شود و این موید یکی از آموزه های قرانی است .
در مفابل پژوهان که دچار تذلل روحی می شود و شیطان بر او احاطه کرده پیر بابا شخصیتی است که شیطان هرگز نمی تواند بر او سلطه پیدا کند .
این فیلم نامه دارای خط سیر محکمی با مو ضوع بسیا ر جالبی است ولی در بعضی جاها دچار سهل انگاری شده است :
مطرح نمودن این جمله که دکتر طه تبدیل به یک جراح افراد تبهکار شده در حالی که مرگ دست خداست و پزشکان فقط وسیله ی مداوای بیماران هستند و یک دکتر می تواند مفسد فی الارض هم نجات دهد ولی یک قاضی آنرا محاکمه کند
نکته ی دوم الیاس است که کارگردان می توانست الیاس را تبدیل به خناس کند و دیگران آن را نبینند چون خط ومسیر دختر پاو با پدرش فرق می کرد .
در مجموع این سریال با همه ی کاستی ها فیلمی قابل دفاع است و به دور از توهم و خرافه پرستی .
یکی از ایرادهایی که به این سریال وارد شده به خاطر این است که برخی از مردم تصور می کنند که اگر شیاطین دیگری برای ما وجود داشته باشن قابل رویت نیستند .
ولی شیاطین جن اند و انس و کار «ها ، دعوت ، سپس وسوسه ، تزئین و تسویل تسویف و سپس تطویع است و در نهایت انسانهایی که در تمام مراحل با شیطان همراهی کردند شیطان همراه و مسلط برآنها می شود .
قل اعوذ برب الناس ملک الناس من شر الوسولس الخناس الذی یوسوس فی صدور الناس من الجنه و الناس
نکته ی دیگر در مورد جایگاه زن در این فیلم است هر چند که این موضوع مورد توجه ی کارگردان نبوده است ولی در یکی از مکاتب آمده که شیطان در ابتدا حوا را فریب داده و حوا آدم را فریب داد. در این فیلم دقیقا بر عکس آن آمده است در حالی که پژوهان در گرداب تردید و وسوسه های شیطان دست و پا می زد پری و بردیا او را متنبه می کنند و از وجود الیاس دوروغین او را آگاه می کنند.
نکته ی دیگر در این فیلم بخش آخرین آن است که سه گروه از فریب خوردگان را نشان داد رز که سقوط کرد پژوهان که نجات یافتد و کسی که بردیا را با چاقو زد بین آن دو دست و پا می زد پس به زندان رفت .

فاطمه فولادی