جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا

امام محمد باقر(ع)؛ خورشید درخشان حکمت الهی


امام محمد باقر(ع)؛ خورشید درخشان حکمت الهی
امام‌ محمد باقر(ع) مرزبان‌ بزرگ‌ فکری‌ و فرهنگی‌ بود‌ و نقش‌ مهمی‌ در نشر اخلاق‌ و فلسفه‌ اصیل‌ اسلامی‌ و جهان‌بینی‌ خاص‌ قرآن‌ و تنظیم‌ مبانی‌ فقهی‌ داشت.
نام‌ مبارک‌ امام‌ پنجم‌ محمد و لقب‌ آن‌ حضرت‌ باقر یا باقرالعلوم‌ است‌ ، دلیل اعطای این لقب به امام پنجم این است که ایشان دریای‌ دانش‌ را شکافت‌ و اسرار علوم‌ را آشکار کرد‌ . القاب‌ دیگری‌ چون شاکر، صابر و هادی‌ نیز برای‌ آن‌ حضرت‌ ذکر کرده‌اند که‌ هر یک‌ بیانگر صفتی‌ از صفات‌ آن‌ امام‌ بزرگوار است‌ .
تولد حضرت‌ باقر (ع ) روز جمعه‌ سوم‌ ماه‌ صفر سال‌ ۵۷ هجری‌ در مدینه‌ اتفاق‌ افتاد . در واقعه‌ جانگداز کربلا همراه‌ پدر و در کنار جدش‌ حضرت‌ سیدالشهدا ، کودکی‌ بود که‌ به‌ چهارمین‌ بهار زندگی‌ نزدیک‌ می‌شد .
دوران‌ امامت‌ امام‌ از سال‌ ۹۵ هجری‌ که‌ سال‌ درگذشت‌ امام‌ زین‌ العابدین‌ (ع ) است‌ آغاز شد و تا سال‌ ۱۱۴ یعنی‌ ‌ ۱۹ سال‌ و چند ماه‌ ادامه‌ داشته‌ است‌ .
در دوره‌ امامت‌ امام‌ محمد باقر و فرزندش‌ امام‌ جعفر صادق‌ (ع) مسائلی‌ مانند انقراض‌ امویان‌ ، بر سر کار آمدن‌ عباسیان‌ ، وقوع مشاجرات‌ سیاسی‌ ، ظهور سرداران‌ و مدعیانی‌ چون ابوسلمه‌ خلال‌ و ابومسلم‌ خراسانی‌ و دیگران‌ مطرح‌ است‌ ، ترجمه‌ کتابهای‌ فلسفی‌ و مجادلات‌ کلامی‌ در این‌ دوره‌ پیش‌ می‌آید و عده ‌ای‌ از مشایخ‌ صوفیه‌ ، زاهدان‌ و قلندران‌ وابسته‌ به‌ دستگاه‌ خلافت‌ ظهور کرده ، فعال می شوند .
این موارد عواملی‌ بسیار خطرناک‌ بود که‌ باید حافظان‌ و نگهبانان‌ دین‌ در برابر آنها می ایستادند . به همین دلیل‌ امام‌ محمد باقر و پس‌ از وی‌ امام‌ جعفر صادق‌ از موقعیت‌ مساعد روزگار سیاسی ، برای‌ نشر تعلیمات‌ اصیل‌ اسلامی‌ و معارف‌ حقه‌
بهره‌ گرفته ، دانشگاه‌ تشیع‌ و علوم‌ اسلامی‌ را پایه ‌ریزی‌ کردند . زیرا این‌ امامان‌ بزرگوار و بعد شاگردانشان،‌ وارثان‌ و نگهبانان‌ حقیقی‌ تعلیمات‌ پیامبر، ناموس‌ و قانون‌ عدالت‌ بودند و می‌ بایست‌ به‌ تربیت‌ شاگردانی‌ عالم‌ و عامل‌ و یارانی‌ شایسته‌ و فداکار پرداخته ، فقه‌ آل‌ محمد را جمع‌ ، تدوین‌ و تدریس‌ می کردند .
به‌ همین‌ جهت‌ محضر امام‌ باقر(ع ) ، مرکز علما، دانشمندان ، راویان‌ حدیث ، خطیبان‌ و شاعران‌ بنام‌ بود . در مکتب‌ تربیتی‌ امام‌ باقر علم‌ و فضیلت‌ به‌ مردم‌ آموخته‌ می‌شد .
مدت‌ بیست‌ سال‌ معاویه‌ در شام‌ و کارگزارانش‌ در مرزهای‌ دیگر اسلامی‌ در واژگون‌ جلوه‌ دادن‌ حقایق‌ اسلامی‌ با زور و زر و تزویر و اجیر کردن‌ عالمان‌ خود فروخته، کوشش‌ بسیار کردند .
ناچار حضرت‌ سجاد (ع ) و فرزند ارجمندش‌ امام‌ محمد باقر (ع) پس‌ از واقعه‌ جانگداز کربلا و ستمهای‌ بی‌سابقه‌ آل‌ ابوسفیان‌ ، که‌ مردم‌ به‌ حقانیت‌ اهل‌ بیت‌ توجه‌ کردند ، در اصلاح‌ عقاید مردم‌ به‌ ویژه‌ در مسئله‌ امامت‌ و رهبری‌ ، که‌ تنها شایسته‌ امام‌ معصوم‌ است‌ ، سعی‌ بلیغ‌ کردند و معارف‌ حقه‌ اسلامی‌ را در جهات‌ مختلف به‌ مردم‌ تعلیم‌ دادند، کار نشر فقه‌ و احکام‌ اسلام‌ به‌ جایی‌ رسید که‌ فرزند گرامی‌ آن‌ امام‌ ، حضرت‌ امام‌ جعفر صادق‌(ع) دانشگاهی‌ با چهار هزار شاگرد پایه ‌گذاری‌ کرد و احادیث‌ و تعلیمات‌ اسلامی‌ را در اکناف‌ و اطراف‌ جهان‌ آن‌ روز اسلام‌ انتشار داد .
امام‌ باقر منبع‌ انوار حکمت‌ و معدن‌ احکام‌ الهی‌ بود . نام‌ نامی‌ آن‌ حضرت‌ با دهها و صدها حدیث‌ و روایت‌ و کلمات‌ قصار و اندرزهایی‌ همراه‌ است‌ ، که‌ به‌ ویژه‌ در ۱۹ سال‌ امامت‌ برای‌ ارشاد مستعدان‌ و دانش‌ اندوزان‌ و شاگردان‌ شایسته‌ خود بیان‌ فرموده‌ است‌ .
امام‌ محمد باقر مرزبان‌ بزرگ‌ فکری‌ و فرهنگی‌ بوده‌ و نقش‌ مهمی‌ در نشر اخلاق‌ و فلسفه‌ اصیل‌ اسلامی‌ و جهان‌ بینی‌ خاص‌ قرآن‌ و تنظیم‌ مبانی‌ فقهی‌ و تربیت‌ شاگردانی‌ چون امام‌ شافعی داشت‌ .
حضرت‌ امام‌ محمد باقر(ع‌ ) ۱۹ سال‌ و ده‌ ماه‌ پس‌ از شهادت‌ پدر بزرگوارش‌ حضرت‌ امام‌ زین‌ العابدین‌ (ع ) زندگی‌ کرد و در تمام‌ این‌ مدت‌ به‌ انجام‌ وظ‌ایف‌ خطیر امامت‌ ، نشر و تبلیغ‌ فرهنگ‌ اسلامی‌ ، تعلیم‌ شاگردان‌ ، رهبری‌ اصحاب‌ و مردم‌ ، اجرای سنتهای‌ جد بزرگوارش‌ در میان‌ خلق‌ ، متوجه‌ کردن‌ دستگاه‌ غاصب‌ حکومت‌ به‌ خط صحیح‌ رهبری‌ و هدایت مردم مشغول بود .
سرانجام‌ در هفتم‌ ذیحجه‌ سال‌ ۱۱۴ هجری‌ در سن‌ ۵۷ سالگی‌ در مدینه‌ به‌ وسیله‌ هشام‌ مسموم‌ شد و چشم‌ از جهان‌ فروبست‌ . پیکر مقدسش‌ را در قبرستان‌ بقیع‌ ( کنار پدر بزرگوارش‌ ) به‌ خاک‌ سپردند .
منبع : بازیاب