سهم اضلا‌ع مثلث ایمنی در جاده ها

سالانه بیش از یک میلیون خودرو و تعداد بیشتری موتورسیکلت و حدود ۱/۵میلیون افرادی که گواهینامه جدید می گیرند، به چرخه حمل و نقل کشور افزوده می شوند.
در حالی که این مساله با روند افزایش بودجه های ساخت جاده ها تناسبی ندارد. به طوری که برای هر خودرو تازه وارد به جاده ها سالانه تنها ۱/۲ متر جاده ساخته می شود و اگر تناسب جاده سازی به تعداد وسائط جدید نقلیه و افزایش میزان سفر رعایت شود. لازم است حداقل ۸۰ درصد بودجه کل کشور صرف جاده سازی شود . این در حالی است که چنین چیزی نه ممکن و نه از نظر اقتصادی توجیه پذیر است لذا باید اقدامات دیگری را مدنظر قرار داد.
همچنین جاده های کشور نیز در طول دو سال اخیر به نسبت سال های گذشته در راه های شریانی بیش از ۲۵۰۰ کیلومتر و حدود ۲۵ هزار کیلومتر راه جدید آسفالته روستایی به مجموعه راه های آسفالته کشور در دو سال اخیر افزوده شده است.
نکته قابل توجه اینکه در بودجه ها هیچ گاه اعتبار مناسبی برای نگهداری از راه ها- که سرمایه های عظیم ملی محسوب می شوند- در نظر گرفته نشده است. لیکن وزارت راه و ترابری در جهت ترمیم و بهسازی راه ها نهایت تلاش و کوشش خود را داشته است. همچنین در سال اخیر بیش از ۶۶۰ نقطه پر حادثه در جاده های کشور اصلاح شده است.
وزارت راه و ترابری با توجه به اعتبارات خود در زمینه ساخت زیربناهای حمل و نقل جاده ای در سال های برنامه سوم توسعه به طور میانگین اقدام به ساخت ۷۰۰ کیلومتر راه جدید نمود و در سال های برنامه چهارم تاکنون به طور میانگین اقدام به‌ ساخت ۱۲۰۰ کیلومتر راه جدید نموده است. ضمنا در برنامه های این وزارتخانه در سال اخیر توسعه باندهای دوم در اولویت قرار دارد.
همچنین با توجه به حضور ارگانها و سازمانهای مختلف در جاده ها و نقش آنها در ایمنی راه ها کمیسیون ایمنی تشکیل شده است.
از سال ۱۳۸۳ وزارت راه و ترابری، کمیسیون ایمنی راه ها را با شرکت بیش از ۱۱ عضو مسئول در زمینه ایمنی جاده از جمله پلیس، آموزش و پرورش، صدا و سیما، هلال احمر، اورژانس، وزارت صنایع و معادن، موسسه استاندارد، و دیگر اعضا تشکیل داده است .‌ در سال ۱۳۸۵ نیز جلسات ماهانه این کمیسیون به صورت جدی دنبال شد، که هماهنگی بیشتر در زمینه اقدامات لازم برای کاهش تلفات جاده ای را به ارمغان داشته است.
● تلاش پلیس در کاهش تصادفات
با در نظر گرفتن افزایش خودرو و سطح جاده ها می توان به ضرورت و اهمیت کاهش تلفات رانندگی و نقشی که پلیس در کاهش تلفات رانندگی دارد، پی برد.
در سال ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ هموطنان شاهد برنامه های آموزشی- تبلیغی پلیس در زمینه رانندگی بوده اند. انیمیشن سیا ساکتی به کشورهای عربی همجوار نیز رسید و تکیه کلام های آن نیز ورد زبان مردم شد و صد البته در برنامه های مختلف رادیو و تلویزیون و رسانه های مکتوب، همواره فعالیت پلیس در ارائه فرهنگ راهنمایی و رانندگی به مخاطبان گوشزد شده که نتیجه آن هم از طرف رئیس جمهوردر مراسم ۲۲ بهمن اعلام شد.
همانطور که در بیان علت تصادفات گفته شد علت ۷۵ درصد تصادفات، خطاهای انسانی می باشد و دو ضلع دیگر مثلث ایمنی هر دو ۲۵ درصد نقش دارند. بنابراین راهنمایی و هدایت پلیس و کنترل رانندگان با جریمه و توقف خودروها‌ تنها در جهت کاهش خطاهای انسانی است.
در ۱۰ سال گذشته تا سال ۸۵ که تلفات رانندگی همواره رشد حدود ۱۱ درصدی داشت، فرماندهان پلیس راه و راهنمایی و رانندگی همواره در سخنان خود به وجود جاده های نامطلوب اشاره داشته اند.
ولی در بیان کارشناسی علت تصادفات همواره عوامل انسانی توسط کارشناسان پلیس به عنوان علت تامه تصادف ذکر شده است.
سردار رویانیان رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی کشور در خبری در سال گذشته اعلام کرد فرسودگی جاده ها علت عمده تصادفات رانندگی در کشور بوده است.
همچنین پلیس با گسترش آسفالت راه های روستایی آن ها را جاده های مرگ برشمرد و آسفالت گسترده راه های روستایی را ایجاد بزرگترین کشتارگاه جهان دانست.
هم اکنون نیز همچنان روند گذشته ادامه دارد و از طرق مختلف عامل کاهش تصادفات فعالیت پلیس (البته به درستی) و عامل ایجاد تصادف جاده ذکر می شود.
اکنون باید این سوال را جدی گرفت که چرا در رسانه های کشور برخی مسئولان به نادرستی به علت تصادفات می پردازند. چرا به مشکلات اصلی پرداخته نمی شود و تلاشی در جهت برطرف کردن آن ها انجام نمی شود.
● اشتباهات انسانی را نمی توان با تعریض جاده ها حل کرد
همانگونه که ذکر شد عوامل انسانی بیشترین علت تصادفات را شامل می شود. این بدین معنی است که حرکت در جاده ها مناسب با شرایط جاده، هیچ گاه تصادفی را رقم نمی زند. مگر نه اینکه تا راننده و وسیله نقلیه وارد جاده نشود حادثه ای اتفاق نمی افتد. لذا اگر در استفاده از جاده شرایط لازم از سوی رانندگان رعایت شود حادثه ای نیز رخ نخواهد داد
برخی مسئولان در سال های گذشته به گونه ای موضع گیری کرده اند که گویی جاده ها عامل مرگ انسان ها است. به طور مثال ممکن است در منازعه های خیابانی تعداد زیادی بر اثر چاقو کشته شوند، آیا می شود چاقوسازها را عامل مرگ و میر برشمرد! مگر نه اینکه چاقو را باید در شرایط درست و صحیح آن به کار برد و اگر ناصحیح و نامناسب از آن استفاده شود عواقب خطرناک و بعضا غیرقابل جبران را درپی خواهد داشت. البته جاده های هموار، باندهای رفت و برگشت مجزا و عریض، نصب علایم در مکان‌های مناسب، قطعا ایمنی بالاتری را به همراه خواهد داشت. لیکن نمی توان تمامی اشتباهات انسانی را با تعریض جاده ها حل کرد و یا جاده ای با شرایطی تعریف و احداث کرد که راننده با هر نوع تخلفی دچار سانحه نشود.
حال با توجه به امکانات و اعتبارات راه ها که به عنوان نمونه برای ساخت هر کیلومتر راه دوبانده حدود ۱۰ میلیارد ریال نیاز و نمی توان شرایط ایده آلی را فراهم کرد.
در صورتی که رانندگان اگر رفتار ترافیکی خود را براساس استانداردهای موجود هر یک از جاده های کشور از آزادراه گرفته تا یک راه روستایی تطبیق دهند، سفر ایمنی را خواهند داشت. بنابراین عنوان اینکه گسترش راه های آسفالته روستایی به عنوان ایجاد بزرگترین کشتارگاه جهان غیر کارشناسی، دور از واقعیت و فرافکنی است. طبیعی است که راههای روستایی سرعت متناسب و کیفیت و استاندارد مناسب خود را دارند و لازم است رانندگان که ساکن روستاها هستند و یا در این راهها تردد می کنند، اهمیت رعایت فرهنگ رانندگی و حمل و نقل صحیح متناسب با راه های روستایی را یادآور شد و مهم تر آن که اینگونه راه ها را تحت نظارت پلیس راه قرار داد.
● امروز اقدام کنیم که فردا دیر است
حال با یادآوری نقش موثر پلیس در کاهش تلفات رانندگی می توان در راستای حل مشکلات و گسترش امکانات لازم برای پوشش مناسب جاده ها گام برداشت و مسیر را برای کاهش تلفات رانندگی در جاده ها هموار کرد. اکنون که رئیس جمهور از عزم پلیس راه در کاهش تلفات رانندگی یاد می کند لازم است امکانات لازم را برای حضور بیشتر پلیس در جاده ها و اعمال تصمیمات قاطع تر در مورد رانندگان متخلف فراهم کند.
بارها از زبان فرمانده پلیس راه کشور شنیده ایم که اجازه دهند که خودروی رانندگان متخلف حداقل به میزان چند روز متوقف شود. اما گویا مسئولان ذیربط در این خصوص نگاه یکسانی نداشته و دارای عزم جدی نمی باشند.
بدیهی است که ریاست محترم جمهور که در زمینه حمل و نقل تحصیلات عالی دارند و دقیق تر ‌به علل تصادفات آگاهند، نسبت به اعمال قوانین سخت گیرانه تر و تامین امکانات بیشتر برای پلیس عنایت بیشتری مبذول نمایند. با ذکر موارد فوق شاید بتوان گفت عدم اقدام جدی در این زمینه موجب افزایش تصادفات و تلفات رانندگی خواهد شد که قطعا هیچ کس خواهان آن نمی باشد.
● شهر ایمن در ایام نوروز
ستادهای اجرایی طرح ویژه نوروزی همگام با تشکیل کمیسیون ایمنی راه ها به ریاست وزیر راه و ترابری در دو سال اخیر انسجام مطلوبی داشته است.
سازمان راهداری، پلیس راه ، اورژانس و‌ هلال احمر با حداکثر توان در ایام نوروز در جاده ها حضور می یابند و راهداران نیز اقدام به رفع موانع و ترمیم راه ها و بهسازی آن ها می نمایند. اورژانس و پلیس راه نیز پوشش بیشتری را در جاده ها فراهم می کنند و این فعالیت ها قطعا در کاهش تلفات رانندگی موثر خواهد بود.
با شناسایی دقیق علت تصادفات بهتر می توان در جهت رفع آن ها گام برداشت. مسلما تا زمانی که مسئولان ذیربط با مصادره موفقیت ها برای خود، غوغاسالاری رسانه ای و متهم کردن دیگران گام عملی و اساسی در جهت رفع مشکلات موجود برندارند، ‌مشکلات حل نخواهد شد. بلکه باید با شناخت علل کاهش تصادفات در دو سال اخیر به تقویت آن ها همت گماشت و کسانی که امروز داعیه کم شدن تلفات رانندگی را دارند. باید بدانند که «شهر ایمن» با فعالیت گسترده تر آن ها فراهم می شود. همچنین ضروری است با عنایت بیشتر دولت و مجلس بودجه ای مناسب بویژه برای نگهداری و ایمن سازی راه ها هر ساله اختصاص یابد تا شاهد بالا رفتن سطح نسبی ایمنی راه ها و در نهایت کاهش حوادث و تلفات ناشی از رانندگی در جاده های کشور باشیم.

‌احمد کارخانه پژوهشگر

منبع : روزنامه رسالت