نگاهی به ناامنی ها و انفجارهای الجزایر و مراکش

سلسله حملات تروریستی ماه آوریل و مارس در ۲ كشور الجزایر و مراكش این پرسش ها را در اذهان ایجاد كرده كه آیا القاعده جای پای جدیدی در شمال آفریقا یافته است و تعرضات این گروه چگونه بخش های گسترده ای از خاورمیانه (از شمال آفریقا) و قسمت هایی از مدیترانه را كه در حوزه نفوذ اتحادیه اروپا و ناتو هستند، در برگرفته است؟
چگونه وقایع اخیر این ۲ كشور آفریقای شمالی بویژه الجزایر كه حملات تروریستی در آن شكلی عادی به خود گرفته است، توجه رسانه های خبری و جامعه بین المللی را به خود جلب نكرد.
مهم ترین ویژگی این حملات توالی آنها با فاصله های زمانی كوتاه است. یك بمب گذار انتحاری در ۱۱ مارس به یك كافی نت در كازابلانكا حمله كرد. در یورش پلیس در كازابلانكا در ۱۰ آوریل، ۳ بمب گذار انتحاری خود را منفجر كردند و یك عضو دیگر آنها با تیراندازی پلیس كشته شد. روز بعد بمب گذاران انتحاری ۲ حمله تروریستی دیگر را در الجزیره انجام دادند كه اولی در نزدیكی ساختمان دولتی در مركز الجزیره و دیگری در قسمت شرقی شهر و با هدف حمله به ستاد فرماندهی بخش محلی پلیس بین المللی و پادگان های واحد پلیس ویژه رخ داد. حمله تروریستی دیگری در ۱۲ آوریل نیز خنثی شد و در ۱۴ آوریل صدای انفجار از كازابلانكا و اقامتگاه هیأت های دیپلماتیك شنیده شد.
ابتدا مقام های الجزایری و مراكشی سعی كردند نقش القاعده را در این حملات تكذیب كنند. به راحتی می توان فهمید كه هر گونه نشانه ای مبنی بر فعال شدن سازمان های تروریستی در این ۲ كشور به ثبات سیاسی و اقتصادی آنها ضربه خواهد زد. با فرض وجود رخنه ترویست ها به این منطقه، مراكش دیگر برای تور گردشگرها جذاب نخواهد بود و در الجزایر نیز سرمایه گذاری خارجی از بخش های صنعتی این كشور فرار خواهد كرد.
نیكلای موخوف، كارشناس امور الجزیره معتقد است كسب درآمدهای بالای دولت از راه صادرات نفت، این فرصت را به الجزایر می دهد تا از راه مزایده و مناقصه بودجه بیشتری را صرف جذب سرمایه شركت های خارجی كند. اما چنانچه سرمایه گذاران احساس كنند الجزایر هم همانند عراق یا افغانستان شده، این فعالیت ها متوقف می شوند.
نكته مهم دیگر این است كه مراكش و الجزایر به زودی انتخابات پارلمانی را برگزار می كنند. در فضای سیاسی امروز این كشور ها عوامل مختلفی می تواند ثبات در آنجا را برهم بزند بویژه عقاید و گرایش های كسانی كه نسبت به سیاست های غرب و بویژه ایالات متحده درباره كشورهای عراق و فلسطین و جهانی شدن طبق الگوی غربی ابراز نگرانی كرده اند. البته افراطیون اغلب از این جو ضدغربی دردناك برای تحقق اهدافشان استفاده می كنند. شاید اثبات این قضیه كه سیاست های مقام های مراكشی و بخصوص الجزایری در مقابله با عنصر مذهب شكست خورده است برای این پروژه های افتخارآمیز باشد. حتی امكان دارد تلاش هایی برای بر هم زدن اوضاع داخلی تونس نیز وجود داشته باشد كه البته غیرمحتمل به نظر می رسد.
گروهی كه مسئولیت حملات اخیر الجزیره را به عهده گرفته است به طور ناخواسته خود را گروه القاعده در مغرب نامیده است زیرا این گروه تلاش می كند تا فعالیت هایش را از هر جهت از كل منطقه جدا كند.
تا چندی پیش این جریان، سلفیست ها نامیده می شد. یك كارشناس شمال آفریقا می گوید: سلفی های مغرب كه نام گروه «موعظه و جهاد» برای خود برگزیده اند كمك های مالی و سازمان یافته ای را از اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی از شبكه القاعده دریافت می كرده است. اخیراً اطلاعاتی در این زمینه در وب سایت های وابسته به القاعده آمده است، بنابراین به نظر می رسد رابطه این ۲ گروه (افراطیون سلفی داخل الجزایر و خارج آن) با وجود آن كه یكی از آنها نام خود را تغییر داده رسمی تر شده است. به اعتقاد این كارشناسان در حال حاضر حملات تروریستی صورت گرفته از سوی بمب گذاران انتحاری اموری بسیار عادی برای القاعده هستند. شیوه حملات اخیر الجزایر و مراكش از تغییر روش این گروه ها حكایت دارد و گروه القاعده و سلفی در مغرب تا همین اواخر از تاكتیك های متفاوتی استفاده می كردند.
تا به حال هیچ گروهی مسئولیت حملات صورت گرفته در مراكش را به عهده نگرفته است اما كارشناسان بومی و غیربومی معتقدند حملات مراكش و الجزایر سرچشمه یكسانی دارند.
مسأله دیگری كه در حوادث تروریستی شمال مهم است، الگوبرداری آنها از عملیات های پیشین اروپا و آمریكا است.
این نكته نشان دهنده تداوم قضیه ۱۱ سپتامبر است كه تبدیل به خصلت بارز این گروه شده است. القاعده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ دست به حملاتی در ایالات متحده، ۱۱ آوریل ،۲۰۰۲ حملاتی در جزیره سیناگوگو و در ۱۱ مارس ۲۰۰۴ بمب گذاری هایی در قطارهای مادرید زد.
اكنون قدرت نمایی سلفی ها در شمال آفریقا درواقع حركتی برای اثبات شكست سیاست های ضدتروریستی مسئولان محلی و بین المللی است.
آنها با این حملات قصد دارند این پیام را به افكار عمومی مخابره كنند كه پایگاه تروریست ها كه از افغانستان به عراق منتقل شده بود اكنون در حال انتقال به آفریقا است. البته اعتقاد كارشناسان امور تروریسم نیز همین است كه تروریست هایی كه در عراق جنگیده بودند در حملات تروریستی مراكش و الجزایر نیز حضور داشته اند و این چالشی برای غرب است زیرا این منطقه روابط نزدیكی با اتحادیه اروپا و ناتو دارد و امنیت حوزه شمال آفریقا با امنیت اروپا گره خورده است.
در همین راستا مراكش از قبل علاقه خود را به آغاز یك مكانیزم برای همكاری ضدتروریستی با كشورهای غرب اعلام كرده بود. در پی وقوع حملات اخیر، اروپا و شمال آفریقا از اجرای آن پروژه های امنیتی خبر دادند. اما با وجود تنش هایی میان الجزایر و مراكش بر سر صحرای غربی، همكاری مؤثر ۲ كشور در هر زمینه ای محتمل به نظر نمی رسد.
زمان زیادی لازم است تا یك فرایند همكاری مشترك و جبهه واحد علیه تروریسم در این منطقه شكل بگیرد. كشورهایی كه هنوز در تیررس عملیات های تروریستی نیستند به راحتی حاضر نیستند ریسك گشودن جبهه نزاع جدید علیه القاعده و شبكه های تولید ترور را بپذیرند.

منبع: ریانووستی
مارینا بلن كایا ـ ترجمه: آزاده حاج اسفندیاری

منبع : روزنامه ایران