تسهیل‌گری

«تسهیل‌گری» ابزاری برای توانمندسازی منابع انسانی» تازه‌ترین اثر در حوزهء منابع انسانی است.مهندس داود مددی و مهندس محمدحسن امامی نویسندگان این اثر و مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران ناشر این اثر است. کتابی که با تیراژ ۲۰۰۰ نسخه همزمان با برپایی کنفرانس توانمندسازی منابع انسانی انتشار یافت. کنفرانس توانمندسازی منابع انسانی روزهای ۲۷ و ۲۸ آذرماه امسال در هتل المپیک برگزار شد.شایستهء تاکید است که انتشار کتاب همسو با موضوع کنفرانس پشتوانهء مهمی برای تقویت یک کنفرانس و تداوم آثار آن، پدید می‌آورد. چه خوب است چنین سنت نیکویی در دیگر کنفرانس‌ها اجرا شود تا کنفرانس‌ها با ملاحظات علمی تاثیر مطلوبی بر حاضران بر جا گذارد و تنها به گفته‌های شفاهی در داخل سالن‌های سمینار محدود نشود.مهندس محمدحسن امامی تاکنون آثار مکتوبی به جامعه عرضه کرده است نظیر مدیریت دانش )EFQM( ، مدیریت نوآوری )EFQM( ، مدیریت ریسک )EFQM( ، مسوولیت اجتماعی سازمان )EFQM( ، هندبوک کیفیت جوران، مدیریت عملکرد، کرامت انسان و سازمان. برای اطلاع از تازه‌ترین اثر امامی، گفت‌وگویی با وی داریم دربارهء‌تسهیل‌گری ابزاری برای توانمندسازی منابع انسانی که در پی می‌خوانید:
▪ تسهیل‌گری چیست؟
ـ تسهیل‌گری راهی است برای رهبری بدون این که زمام امور به دست گرفته شود. وظیفهء تسهیل‌گر، آماده کردن دیگران برای به عهده گرفتن مسوولیت و رهبری است.
▪ تسهیل‌گر چه کاری انجام می‌دهد؟
ـ تسهیل‌گر کمک‌های خود را به روش‌هایی انجام می‌دهد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
۱‌)‌ کمک به گروه برای تعریف اهداف کلی و هدف‌های جزیی و مشخص خود
۲‌)‌ کمک به اعضای گروه برای ارزیابی نیازهای خود و تنظیم برنامه‌هایی برای برطرف ساختن آن‌ها
۳‌)‌ ارایهء فرآیندهایی که به اعضا یاری دهد وقت خود را به نحو کارآمدی صرف کنند و تصمیماتی بگیرند که از کیفیت بالایی برخوردار باشد.
۴‌)‌ هدایت بحث‌های گروهی به نحوی که در جهت صحیح پیش برود و بسیاری کمک‌های دیگر که بهتر است به کتاب مراجعه شود.
▪ بهتر است دربارهء ابزارها و رفتارهای تسهیل‌گری صحبت کنیم.
ـ تسهیل‌گر مجموعهء گسترده‌ای از ابزار و رفتارها را در اختیار دارد که به دو دسته تقسیم می‌شود یعنی روش‌های محوری و ابزارهای فرآیند.
▪ روش‌های محوری و ابزارهای فرآیند را توضیح دهید.
ـ روش‌های محوری، سبک، روش و رفتارهای تسهیل‌گر را تعریف می‌کند. تسهیل‌گران با تجربه ویژگی‌هایی دارند نظیر:
۱) بی‌طرف باقی می‌مانند
۲) فعالانه گوش می‌دهند
۳) سوال می‌کنند
۴) مطالب را به بیانی دیگر بازگو می‌کنند
۵) عقاید را تلفیق می‌کنند
▪ دربارهء ابزارهای فرآیند نیز سخن رفت. بهتر است در این باره نیز توضیحاتی ارایه دهید.
ـ ابزارهای فرآیند، فعالیت‌های ساخت‌مندی است که مراحل روشن ارایه می‌دهد. از جملهء این مراحل:
آینده‌نگری، تجزیه و تحلیل حوزهء نیروها، تعیین اولویت‌ها، توفان فکری، تجزیه و تحلیل فاصله‌ها، تجزیه و تحلیل علت‌های ریشه‌ای، فنون گروهی، رای‌گیری چندجانبه، شبکه‌ها، تصمیم‌گیری و حل مشکل به نحو سیستماتیک.
▪ بهترین و بدترین روش‌های تسهیل‌گری چیست؟
ـ برخی از بهترین کارهایی که تسهیل‌گر می‌تواند انجام دهد: ارزیابی دقیق نیازهای اعضای گروه، بررسی احساسات اعضا با توجه و ظرافت، ایجاد فضای آزاد و حاکی از حسن نیت و اعتماد، کمک به اعضا برای درک علت حضورشان در گروه و در نظر گرفتن خود به عنوان خادمی برای رفع نیازهای گروه
بعضی از بدترین کارهایی که تسهیل‌گر ممکن است انجام دهد:
فراموش کردن عقاید یا نیازهای گروه، عدم توجه و رسیدگی به نگرانی‌های آن‌ها، گوش نکردن دقیق به مطالبی که ابراز می‌شود، گم کردن رد عقاید کلیدی، موضع دفاعی گرفتن
▪ در پایان به ساختار کتاب تسهیل‌گری اشاره کنید تا خوانندهء علاقه‌مند بیش‌تر دربارهء این کتاب بداند.
ـ فصل نخست به وظایف تسهیل‌گری می‌پردازد و رفتارها و ابزارهای تسهیل‌گری را توصیف می‌کند.
ـ فصل دوم به هفت مرحلهء تسهیل‌گری می‌پردازد.
ـ فصل سوم به ارزیابی و شناخت شرکت‌کنندگانی اشاره دارد که در تسهیل‌گری درگیر هستند.
ـ فصل چهارم به یکی از موارد مهم تسهیل‌گری یعنی به مشارکت و ابزارهای شکل‌گیری آن تاکید دارد و این فصل با ذکر ابزارهای مهار تضادها در فصل پنج تکمیل می‌شود.
ـ فصل ششم به موضوعات اجرایی و عملیاتی می‌پردازد و ابزارهای تصمیم‌سازی موثر را یادآور می‌شود.
ـ در فصل هفتم فرا می‌گیریم که چگونه بهترین نتیجه را از جلسات بگیریم و کارکنان با علاقه‌مندی در آن‌ها شرکت کنند. در فصل پایانی نیز ابزارهای فرآیند تسهیل‌گری معرفی می‌شوند.

احمد آخوندی
محسن جاوید مؤید

منبع : روزنامه سرمایه