کارنامه مخابرات در سال ۸۳

برنامه سوم توسعه با تمام نقاط قوت و ضعفش به پایان رسیداما بخش های اقتصادی تا چه حد توانستند اهدافی راكه برای خود در برنامه تعیین كرده بودند محقق نمایند. بی شك بخشی كه سیاست های مناسب تر و واقع بینانه تری را اتخاذ كرده توانسته درصد بالاتری از اهداف مشخص شده را محقق نماید.
▪ در برنامه سوم توسعه برای بخش مخابرات نیز مشابه سایر بخش های اقتصادی اهدافی مشخص شده بود كه عمده آن ها عبارت بودند از :
- تنظیم انحصارات موجود در بخش و ایجاد زمینه رقابتی كردن فعالیت ها از طریق عرضه خدمات پستی و مخابراتی توسط بخش غیر دولتی( مواد ۲۸ و۳۵)
- انجام اصلاحات ساختاری و تشكیلاتی به منظور گذر ازوضعیت انحصاری موجود به وضعیت رقابتی و آزاد سازی فعالیتهای ارتباطی (ماده ۱)
- انتزاع وظایف حاكمیتی از قوانین شركت ها و تقویت حاكمیت و كاهش تصدی گری دولت(ماده ۲)
- ساماندهی شركت های تابعه وزارت و اصلاح قوانین و مقررات جهت تبدیل شركت های دولتی پست و مخابرات به شركت های مادر تخصصی و كوچك كردن اندازه دولت و واگذاری تصدی های بخش خصوصی ( ماده ۴)
- اعطای مجوز های لازم جهت ایجاد شبكه (غیر مادر ) به صورت موازی با شبكه های موجود توسط بخش خصوصی (بند الف ماده ۱۲۴)
- اعطای مجوز واگذاری قسمتی از فعالیت های شركت های دولتی مخابراتی به بخش خصوصی( بند الف ماده ۱۲۴)
- اعطای مجوز برای جابجایی اعتبار و درآمد بین شركت های مخابرات استانی و ایران در جهت كمك به استانهای زیان ده ( ماده ۱۲۵)
- ملكف شدن وزارت خانه به ایجاد زیر ساخت های ارتباطی و شاهراه های اطلاعاتی لازم با پهنای باند كافی و گسترده (ماده ۱۰۳)
آنچه در این اهداف بیش ازهمه به چشم می خوردحركت به سمت رقابتی شدن ، كاهش تصدی های دولت و ایجاد شرایط برای حضور سایر شركت های رقیب در عرصه خدمت رسانی است. اما در سال ۱۳۸۳ كه سال پایانی برنامه سوم و سال تدوین برنامه چهارم بود باید اهداف تعیین شده در برنامه سوم محقق می شد و برنامه چهارم بر اساس دستاوردهای این برنامه تدوین می گشت. در سال ۱۳۸۳ در راستای اهداف برنامه سوم توسعه مقرر شده بود ‏ بهره بردار دوم تلفن همراه فعالیت خود را با ارائه سیم كارت تلفن همراه در سال ۱۳۸۳ آغاز نماید، خدمات تلفن همراه اعتباری از نیمه دوم سال ۱۳۸۳‏ ‍‎‏ ارائه شود، فعالیت بخش خصوصی برای ارائه خدمات تلفن ثابت آغاز گردد‏ ، سه شركت جدید سیار ،ارتباطات داده و زیر ساخت به طور مستقل از مخابرات ایران شروع به كار نمایند و سا زمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی فعالیت خود را آغاز نماید و ... .
از مجموعه اهداف فوق سه شركت سیار ، ارتباطات داده و زیر ساخت از شركت مخابرات ایران تفكیك شدند و به طور مستقل فعالیت خود را آغاز نمودند و شركت مخابرات ایران نیز به یك شركت مادر تخصصی تبدیل گشت و وظیفه سیاست گذاری ، هدایت و نظارت گروه مخابرات را به عهده گرفت. سازمان تنظیم مقررات نیز فعالیت خود را رسما در نیمه دوم سال ۱۳۸۳ آغاز نمود ، اما این كه در این مدت كوتاه توانسته كارنامه موفقیت آمیزی داشته باشد جای بررسی و تامل دارد هرچند موفقیت و یا عدم موفقیت این سازمان نمی تواند تنها نتیجه سیاست های این سازمان باشد و باید سایر شركت های تابعه وزارت خانه نیز این سازمان را با وظایف تعریف شده بپذیرند و سیاست ها و تصمیم های اتخاذ شده این سازمان را لازم الاجرا بدانند.
بخش خصوصی نیز به ارائه خدمات تلفن ثابت در برخی شهرها از جمله تهران ،كرج ، تبریز ، ارومیه ، بندر عباس و ... پرداخت اما نتایج به دست آمده نشان می دهد این بخش در ارائه خدمات تلفن ثابت چندان موفق نبوده و عدم موفقیت نیز ناشی از عوامل زیادی از جمله نحوه واگذاری فعالیت ، زیر ساخت ها ی موجود و ... بوده است.
خدمات تلفن همراه اعتباری نیز كه قرار بود در نیمه دوم سال ۱۳۸۳ ارائه شود همچنان در سال ۱۳۸۴ در حال تجهیزامكانات است و به نظر نمی رسد در موعد مقرر بتواند سیم كارت های مشخص شده را ارائه نماید. بهره بردار تلفن همراه اعتباری علاوه بر این كه برای خرید تجهیزات لازم مشكلات خاص خود را دارد، همكاری های لازم از سوی شبكه دولتی مخابرات را نیز نداشته و نتوانسته به طور مطلوب از امكانات موجود سود جوید. بهره بردار دوم تلفن همراه نیز دچار دگرگونی های زیادی شد. قرارداد بهره بردار دوم تلفن همراه با نظارت مسئولین ذیصلاح كشور منعقد شد و در حالی كه طرف خارجی خود را برای راه انداز ی شبكه آماده می نمود و در نیمه دوم سال ۱۳۸۳، متقاضیان منتظر دریافت خدمات از این بخش بودند ، صحیح بودن یا نبودن قرارداد منعقد شده و بررسی مصالح امنیتی كشور توسط افراد ذیصلاح تا پایان سال ۱۳۸۳ به طول انجامید و هنوز هم شرایط كاملا مشخص و قطعی نیست.
مشكل عمده برای فعالیت بهره بردار دوم در سال ۱۳۸۳نحوه انعقاد قرارداد و مفاد آن بود كه تقریبا در اواخر سال ۱۳۸۳ این مشكلات با تغییرات بسیار زیادی كه اعمال شد مرتفع شد. این تغییرات ،‏ قرارداد را با شكل اولیه آن كه مورد تفاهم دو طرف بود بسیار متفاوت نمود اما علی رغم تغییرات موجود ، طرف خارجی قرارداد جدید را پذیرفت و آمادگی خود را برای شروع فعالیت اعلام كرد اما با توجه به مشكلاتی كه در ایران وجود دارد هنوز فعالیت ها شروع نشده است و در عملی شدن یا نشدن این پروژه تردید وجود دارد. از اهداف دیگری كه مخابرات در سال ۱۳۸۳ داشت پاسخگویی به ۵.۶ میلیون تقاضای تلفن همراه بود كه بر اساس قرعه كشی تا پایان سال حدود هفتصد هزار شماره از آن محقق شد اما با توجه به تجهیزات و امكانات موجود ، با وارد شدن نزدیك به هفتصد هزار مشترك به شبكه مخابراتی كشور ، كیفیت ارتباطات به طور محسوسی كاهش یافت كه این موضوع حتی با استفاده از تجهیزات جدید نیز مرتفع نشد و شدت نیز یافت . پیش از ثبت نام سیم كارت تلفن همراه هیچ برآورد صحیحی از تعداد متقاضیان صورت نگرفت شاید یكی از توجیهات غیر قابل پیش بینی بودن رفتار مردم باشد (هر چند در چنین شرایطی هم باید بهترین و بدترین حالت ممكن را در نظر گرفت و بر اساس آن و توانایی موجود برنامه ریزی نمود ) اما آنچه قابل سنجش بود چگونگی توانایی امكانات و تجهیزات موجود برای پاسخگویی به متقاضیان و قابلیت ارتقاء شبكه از نظر كیفی با توجه به شرایط اقتصادی ، سیاسی و فنی مخابرات بود. در مجموع به نظر می رسد مشكل اصلی همان مشكل همیشگی علاج واقعه پس از وقوع است.
در سال ۱۳۸۳ علاوه بر موارد فوق باید سند برنامه چهارم نیز تهیه می شد . تدوین سند از سال ۱۳۸۳ آغاز گشت و چندین نسخه اولیه به عنوان سند بخش فناوری اطلاعات تدوین شد و مورد ویرایش قرار گرفت اما نسخه نهایی آن هنوز آماده نشده و مقرر شده تا پایان اردیبهشت ۱۳۸۴ نهایی گردد. با توجه به موارد فوق ،بخش مخابرات در سال ۱۳۸۳ نتوانسته اهداف خود را محقق نماید و مواردی را نیز كه اجرا نموده موفقیت چندانی به همراه نداشته است ، در مجموع سال پایانی برنامه سوم سال چندان خوبی برای بخش مخابرات نبوده است به امید آن كه سال ۱۳۸۴ ، سال آغازین برنامه چهارم توسعه ، سال تحقق اهداف محقق نشده سال ۱۳۸۳ و سال دست یابی به جایگاهی مناسب تر در سطح كشورهای هم ردیف باشد.

مهناز رنجبر

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی ITanalyze