جان هیوستن

«جان هیوستن» كارگردان و سناریست افسانه ای عالم سینما و خالق آثار كلاسیك ارزشمندی چون «شاهین مالت»، «گنج های سیرامادرا» و «جنگل آسفالت» در چنین روزی، پنجم ماه اوت ۱۹۰۶ از «والتر هیوستن» بازیگر و «ری گور» خبرنگار در «نوادا» دیده به جهان گشود و تنها تا شش سالگی لذت زندگی در خانواده را تجربه كرد. با جدا شدن پدر و مادرش وارد زندگی جدیدی شد كه به دو بخش كاملا مجزا تقسیم می شد. بخشی از آن به همراه پدر و در تورهای نمایشی گذشت. بخش دیگر به همراه مادرش در میادین ورزشی طی شد. او كه از اوان كودكی با بیماری های مختلفی دست به گریبان بود، در ۱۲سالگی برای معالجه نارسایی قلبی و ناراحتی كلیوی تحت درمان قرار گرفت و شاید به دلیل همین ناراحتی های جسمانی و زندگی پرفراز و نشیب بود كه «هیوستن» صاحب اراده و شخصیتی بسیار محكم شد كه رد پای آن تا آخرین لحظات زندگی وی دیده می شود.
«جان» پس از بهبودی و ترك بیمارستان برای ادامه تحصیل به مدرسه بازگشت و بلافاصله در تیم بوكس مدرسه ثبت نام كرد و پس از مدتی آنقدر به این ورزش علاقه مند شد كه حتی اخراج از دبیرستان نیز خللی در تصمیم او برای بدل شدن به یك بوكسور تمام عیار وارد نكرد و در همان سال موفق شد عنوان بهترین بوكسور مسابقات نیمه حرفه ای كالیفرنیا را از آن خود كند و بدین ترتیب به آرزویی كه بر روی تخت بیمارستان در سر خود پرورانده بود جامه عمل پوشاند. او كه تحصیلات مقدماتی اش نیمه تمام مانده بود، در این دوران به ادبیات و نقاشی علاقه مند شد و به سر كلاس های نقاشی در لس آنجلس و نیویورك حاضر شد. دو شهری كه چندی بعد شاهد اولین بازی های «جان» در صحنه تئاتر بودند.
«جان هیوستن» در ۱۹سالگی راهی مدرسه نظام شد و طی دو سال حضورش در «مكزیكو» اسب سواری را به خوبی فرا گرفت و پس از بازگشت به نیویورك اولین داستان كوتاه خود را در مجله ای كه مادرش زمانی در آنجا مشغول به كار بود، به چاپ رسانید و طولی نكشید كه به واسطه نفوذ پدرش به عنوان نمایشنامه نویس راهی هالیوود شد و در سال های ۱۹۳۱ و ۱۹۳۲ دو نمایشنامه برای فیلم های House Devided A و «نظم و قانون » نوشت كه در هر دو آنها پدرش به ایفای نقش پرداخت.
«هیوستن» با این دو نمایشنامه به شهرتی زودهنگام رسید. اما همان طور كه در زندگینامه خود زندگی خود را «پرماجرا، پرمخاطره و غیرقابل پیش بینی» توصیف می كند، جریان موفقیت او با یك حادثه ناگوار رانندگی كه منجر به مرگ زنی شد، از حركت ایستاد و با وجود اثبات بی گناهی هالیوود را ترك كرد و یك سالی را در لندن و پاریس گذراند و تا پنج سال بعد به هالیوود بازنگشت. «هیوستن» در سال ۱۹۳۷ در سن ۳۱سالگی به هالیوود بازگشت و چندین سال به فیلمنامه نویسی اشتغال داشت تا اینكه در سال ۱۹۴۱ اولین قرارداد كارگردانی خود را برای فیلم «شاهین مالت» منعقد كرد. فیلمی كه هنرپیشگانی بزرگ چون «همفری بوگارت»، «ماری استور»، «سیدنی گرین استریت» و «پیتر لور» در آن شركت داشتند. «هیوستن» فیلمبرداری پروژه را در عرض هشت هفته به پایان رسانید و ۳۰۰ هزار دلار عایدش شد و این سرآغاز زندگی هنری كارگردانی بود كه تا چهار دهه بعد توانست طرفداران و مخاطبان بسیاری را به آثار خود جلب كند. اثر سینمایی بعدی او «گنج های سیرامادرا» به سال ۱۹۴۸ تهیه شد كه دو جایزه اسكار بهترین فیلمنامه و بهترین كارگردانی را برای «جان هیوستن» به ارمغان آورد. «جنگل آسفالت» در سال ۱۹۵۰ بر روی پرده نقره ای سینما نقش بست كه داستانی بی نظیر از جنایت و فساد را به تصویر می كشد. با اینكه بسیاری از كارگردانان معاصر «هیوستن» او را به سطحی نگری در سینما متهم می كردند اما صاحب نظران مطرحی در مقابل وجود داشتند كه حتی معمولی ترین آثار «هیوستن» را نیز پر از نكات جذاب و جالب می دانستند. شهرت فراوان «جان هیوستن» در دهه ۶۰ به واسطه آثار سینمایی اش تا حدی كمرنگ شد و در این میان برخی از منتقدان فرصت یافتند تا آثار خوب او را نیز به تیغ نقد غیرمنصفانه شان بیازارند.
اما او طی دهه های ۷۰ و ۸۰ به رغم بیماری شدید قلبی و ریوی اش آثار باارزشی چون «شهر فربه» ۱۹۷۲ و «مردی كه می خواست سلطان باشد» ۱۹۷۵ را خلق كرد. «جان هیوستن» كارگردانی متفكر و صبور بود. او درباره شیوه كارگردانی خود چنین می نویسد: «بعد از آماده شدن فیلمنامه آنچه بیش از هر چیزی فكر و ذهن مرا مشغول می كند، انتخاب بازیگر است. زمان زیادی صرف آن می شود ولی بهتر از آن است كه خود را در دام یك بازیگر نامناسب گرفتار كنم و در تمام طول فیلمبرداری بد و بیراه نثار خود كنم. بزرگترین اشتباه یك كارگردان آن است كه بخواهد ذات یك بازیگر را به نفع سوژه فیلم خود تغییر دهد.» این كارگردان بزرگ در طول ۴۶سال زندگی هنری اش بیش از ۴۱ فیلم كارگردانی كرد و در بیش از ۲۰ اثر سینمایی به عنوان بازیگر شركت داشت. او عاقبت در عصر روز یكشنبه ۲۸ ماه اوت درحالی كه به تازگی از بیمارستان مرخص شده بود در خانه ای در جزیره «رود» در سن ۸۱سالگی چشم از جهان فرو بست.
از دیگر آثار این كارگردان بزرگ كه بسیاری از ستارگان مشهور آن زمان در آنها شركت داشتند می توان به «قایق افریكان كوئین»، «كی لارگو»، «ناجورها»، «نشان سرخ دلیری» و... اشاره كرد.

گردآوری و ترجمه: فرهاد كاوه

منبع : روزنامه شرق