نه مانند بوش، نه شبیه کارتر

باشگاه رهبران جهان با امید و احتیاط به باراک اوباما، رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده خوشامد گفته است. بعد از مدت‌ها اعضای این باشگاه با رهبری آمریکایی روبه‌رو می‌شوند که از خودشان محبوب‌تر است.
‌ سیاست خارجی جورج بوش، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، بر روابط گرم شخصی با چند متحد کلیدی‌اش استوار بود. او گزینه‌های اندکی داشت و در حالی که در اکثر کشورهای خارجی افکار عمومی علیه‌اش بودند، بر دوستی نزدیک خود با تونی (بلر)، سیلویو (برلوسکنی) و برای مدتی ولادیمیر (پوتین) حساب باز کرده بود. اوباما اما به این ترفندها نیازی ندارد و البته طبیعتش نیز اینگونه نیست. سخنان و کردار او در آغاز مبارزات انتخاباتی برای رهبران جهان روشن کرد که با یک دولت احیا شده و یک تیم سیاست خارجی قدرتمند طرف خواهند بود نه منحصرا با یک رئیس‌جمهور رفیق و خوش‌مشرب. اوباما، با وجود کم‌تجربگی نسبی و جوانی‌اش از دید اروپایی‌ها یک استاد دانشگاه فیلسوف حوزه اخلاق به حساب می‌آید نه مانند بوش یک واعظ جنگجو.
با این همه آمریکایی‌ها عادت دارند برای خود نقشی جهانی تصور کنند و به نظر می‌رسد جهان از عصر آمریکای واعظ به عصر آمریکای مدرس عبور کرده است: بوش مدعی بود که اهریمن درونش را کشته و ما می‌توانیم به کمک ایمان به جنگ اهریمنان بیرونی برویم و آنها را شکست دهیم. اوباما حالا می‌گوید مشکل ما خودمان هستیم، همین‌طور راه حل این مشکلات و ما فقط باید به دنبال آنها بگردیم. ‌
آیا با دقت در سخنان اوباما در مراسم تحلیف می‌توانیم نتیجه‌گیری‌هایی کنیم؟ به‌نظر می‌رسد اوباما با پایان دوران مبارزه انتخاباتی و آغاز دوران ریاست‌جمهوری‌اش شعار <بله! ما می‌توانیم> را به <بله! ما باید...> تبدیل کرده است. البته او در سخنرانی مراسم تحلیف کمی شعار داد و تاکید کرد که در <عصر تازه مسوولیت‌پذیری< >شکوفاترین و قدرتمندترین ملت جهان> می‌تواند <خورشید و بادها و خاک را تحت انقیاد خود درآورد تا به ماشین‌ها سوخت برساند و کارخانه‌ها را بگرداند.>
البته باید پذیرفت این سخنرانی تاثیرگذارترین سخنرانی اوباما نبود، به جز چند جمله خاص؛ تقریبا ساده بود و به نظر می‌رسید به گونه‌ای طراحی شده بود که مردم را به فکر وا می‌داشت و هرکس تفسیر خاصی از آن ارائه می‌کرد. مردم دیگر نقاط جهان برای درک آن مشکلی نداشتند.
لحن اوباما آرام و راحت بود، او به تاریخ آمریکا مسلط نشان می‌داد و احتمالا حس می‌کرد که نه فقط برای مردم آمریکا، که برای سراسر جهان حرف می‌زند. احتمالا تاکنون هیچ مراسم تحلیفی در سراسر تاریخ در این مقیاس عظیم در سراسر جهان به صورت مستقیم پخش نشده باشد. ‌
واکنش‌های خارجی به آن تقریبا مثبت بود. جالب است که مردم جهان به آن بخش‌هایی از سخنرانی واکنش نشان دادند که در خود آمریکا آنقدر مهم به حساب نمی‌آمد. مثلا در میزگرد یک شبکه تلویزیونی فرانسوی آن بخش از سخنرانی مورد توجه قرار گرفت که اوباما گفته بود: <ما کشور مسیحیان و مسلمانان، یهودیان و هندوها و بی‌اعتقادها هستیم.>
این بخش سخنرانی، تکرار دو سخنرانی عالی اوباما در سال‌های گذشته بود. اولی سخنرانی انتخاباتی سال گذشته‌اش در فیلادلفیا با موضوع روابط نژادی بود و دیگری سخنرانی ۲۸ ژوئن ۲۰۰۶ در مورد مذهب بود که از ضرورت تحمل همه ازجمله بی‌اعتقادها سخن می‌گفت. ‌
به هر حال در پاریس از این بخش از سخنان روز اوباما استقبال کردند و این را پایان دوران واعظ رئیس‌جمهور در آمریکا دانستند. ‌
اما از دید رهبران جهان، رهبری آمریکایی در مسائل جهانی همیشه <یک جوری> بوده است. آنها عموما با یک رئیس‌جمهور خیلی قوی (مثل بوش) یا خیلی ضعیف (مثل جیمی کارتر) سر و کله زده‌اند و از این راضی نیستند. آنها یک رئیس‌جمهور موطلایی می‌خواهند که بدون آنکه آنها را تحت‌الشعاع قرار دهد وارد باشگاه رهبران جهان شود. آنها حالا باید با این رئیس‌جمهور کاریزماتیک و به شدت مطمئن به خود روبه‌رو شوند.
اوباما به باشگاهی تضعیف‌شده و چنددسته می‌پیوندد که یک مرکز ثقل واقعی ندارد و احتمالا نمی‌تواند واکنشی هماهنگ در مواجهه با بحران اقتصاد جهانی نشان دهد.
این استاد سابق قانون اساسی دانشگاه شیکاگو البته از سوی یک استاد رشته حقوق (گوردون براون انگلیسی)، یک وکیل دادگستری (نیکلا سارکوزی فرانسوی)، یک فیزیکدان (آنگلا مرکل آلمانی)، یک کارخانه‌دار (سیلویو برلوسکنی ایتالیایی) و مامور خونسرد کاگ‌ب (ولادیمیر پوتین روسی) مورد استقبال قرار خواهد گرفت.
مهندسانی که چین را می‌گردانند، سران ایران و دیکتاتورهای عرب خاورمیانه هم با جدیت اوضاع را زیر نظر دارند و منتظر اولین گام‌های اوباما هستند. زلزله سیاسی که اوباما سه سال پیش آغاز کرد ممکن است در این چهار سال هم ادامه پیدا کند؛ اگر چه در سطحی دیگر.

ترجمه: داوود حسینی
منبع: واشنگتن‌پست

منبع : روزنامه اعتماد ملی