چگونگی ارتباط دعا با تفکرات انسان

همان طور که می‌دانیم در همه عالم تمام امور بر طبق قضا و قدر الهی جریان پیدا می‌کند به گونه‌ای که جزئی‌ترین کارهایی که صورت می‌گیرد تحت ربوبیت مطلق خداوند و در ید قدرت اوست. خدایی که هیچ کس در برابر قدرت و اراده او تاب مقاومت ندارد، کلید تمام امور، حوادث، ثروت‌ها، و گنج‌های خویش را به انسان سپرده و اراده کرده است که انسان اراده و طلب کند تا بسیاری از امور محقق شود چنانکه حضرت علی‌(ع) می‌فرمایند:
ـ خداوند کلید گنجینه‌های آسمان و زمین را در اختیار تو نهاده چرا که به تو اجازه درخواست و دعا داده است.
پس باید توجه داشت که دعا، همان طلب و خواستن و اراده قلبی و فطری انسان است به طوری که امام خمینی (ره) دعا را درخواست به زبان استعداد می‌خواند و معتقد است فیض خداوند کامل و فوق کامل است و اگر فیض ظاهر نمی‌شود، پذیرنده، استعداد و آمادگی پذیرش را ندارد. پس سوالی که مطرح است این مطلب می‌باشد که چرا انسان نیاز به دعا دارد؟
در پاسخ باید گفت:
ـ علل و عواملی برای این سوال وجود دارد. اولین و مهمترین آن این است که دعا کردن پاسخ به نیاز فطری انسان است. انسانی که فطرتا نیکی را می‌ستاید و زیبایی را می‌پسندد. در برابر زیبایی و کمال مطلق از خود بی‌خود می‌شود و قلب و زبانش به ستایش مشغول می‌گردد. پس خداوند ناخودآگاه در تمام مراحل زندگی خود نیازمند دعا است وقتی می‌‌گوییم در تمام مراحل زندگی باید دقت کرد که چون هر لحظه انسان در آزمایش و امتحان است پس هر لحظه باید با دعا از خدا بخواهد که او را از آزمایش سربلند بیرون بیاورد. مکانیسم دعا، موجب نابودی یا تضعیف کبر و غرور می‌شود زیرا خداوند در قرآن، دعا نکردن را استکبار و بزرگی طلبی از سوی انسان خوانده است. (مومن، /۴۰ ۶۰)
«ادعونی استجب لکم! ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم اخرین» خداوند برای تداوم رابطه خود با بنده‌اش اختیار ویژه‌ای به انسان بخشیده است. اگر بخواهیم این اختیار را تعریف کنیم باید گفت اختیار داشتن کلید تمام گنجینه‌های الهی، به تعبیری دیگر دعا سیر و سلوک در خود تلاش برای بازشناسی خویش و کشف قدرت بی‌انتها نهفته در روح انسان است.
بنا بر قول اکثر علما و فلاسفه وقتی برای چیزی دعا می‌کنیم در این صورت ذهن انسان بیشتر متوجه آن می‌شود و با تمرکزی که روی آن می‌کند آن چیز اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. پس هنگامی که انسان دعایی می‌کند و مستجاب نمی‌شود علتی دارد و آن علت این است که وقتی روی یک مسئله تفکر و دعا می‌کنیم و همراه آن تمرکز می‌آید پس اگر در این هنگامی هر اندیشه‌ای که در سر جای می‌گیرد همان اندیشه بنای زندگی روزمره انسان می‌شود.
مثلا اگر انرژی حیاتی خود را بر این بگذاریم که من می‌دانم این دعا مستجاب نخواهد شد قطعا چنین خواهد شد زیرا انسان بر یک کاستی تمرکز کرده و انرژی‌هایی دریافت می‌کند که کائنات آن را پس می‌زنند و در دین اسلام همین جملات را جور دیگری بیان می‌کنند و آن اینکه وقتی انسان می‌گوید من می‌دانم دعایم مستجاب نخواهد شد این طرز تفکر از القائات شیطان است و ناامیدی موجب شکست او خواهد بود.
پس هر دو جملات مثل هم بود به طوری که اولی از نظر علمی ثابت شده و دومی در روایات آمده است. این نکته را بگویم که اکثر فلاسفه غربی نیز به این نتایج رسیده‌اند و تمام دعاها و خواسته‌هایی که انسان از خداوند می‌خواهد همه از انرژی‌هایی است که از تفکرات خود فرد صورت می‌گیرد.
در روایات داریم که وقتی استجابت دعا طول می‌کشد و یا به تاخیر می‌افتد سبب اجر بیشتر برای دعا کننده و نزدیکی و قرب بیشتر او به خدا می‌شود. پس در اینجا متوجه دوستی خداوند با بنده‌اش می‌شویم.
در پایان گفته: دعا کردن یکی از نیازهای فطری است که تمام افراد چه مسلمان، چه غیر مسلمان که در تمام زندگی حتی بدون آنکه خود متوجه شود انجام می‌گیرد که استجابت آن بنابر مصلحت خداوند صورت می‌گیرد. پس هدف از دعا، اجابت دعا نیست، بلکه دعا تنها بهانه ارتباط و قرب است.
در حقیقت دعا رابطه حضوری و بی‌واسطه بین بنده و آفریننده است، دعا و خواندن خدا و خواستن از خدا، تحقق توحید و یگانه دانستن و یکی دیدن خداست.

زهرا یوسفی مصری

منبع : روزنامه رسالت