شهرداری ها نیازمند اتاق فکر

شهرداری ها به عنوان متولی امور شهر و شهروندان تکالیف و اختیاراتی دارند که قانون فعلی شهرداری ها حدود و ثغور آن را مشخص کرده است. لیک آنچه در نصوص و کتب قانونی آمده با آنچه در عمل وجود دارد تفاوت چشمگیری دارد که در برخی موارد مطلوب و در سایر موارد چندان مطلوب نیست. از سوی دیگر به گفته عضو شورای شهر اردبیل ارتباط مستمر شهروندان، از بدو تولد تا مرگ، با شهرداری موجب شده است که شهرداران و کارمندان شهرداری در معرض اتهامات و توهین ها و افتراهای مختلف قرار بگیرند. ولی نمی توان بر این نظر قائل شد چرا که در این صورت باید هر سازمان و نهادی را که مردم ارتباط بیشتری با آن دارند مغضوب و منفورتر دانست. ولی از منظر دیگر و با توجه به دلایل خاصی مانند اخذ عوارض، فروش تراکم و نظارت بر ساخت و سازها می توان پذیرفت به جهت اینکه همیشه شهرداری ها با مردم رودررو شده و چه بسا اقدامات و فعالیت های آنها با منافع و احتیاجات مادی مردم تضاد دارد نگرش و دیدگاه خوبی نسبت به این نهاد عمومی غیردولتی وجود ندارد. اما با توجه به بررسی به عمل آمده در خصوص شهرداری شش مرکز استان کشور و با عنایت به گفت وگو با شهرداران و معاونین و مشاورین آن شهرها می توان در یک جمع بندی دلیل نگرش موجود و اقدامات ضروری در تغییر نوع فعالیت ها و انجام صحیح و مطلوب و بدون بازخورد عمومی وظایف قانونی را تحلیل کرد.
صد سال از تاسیس اولین بلدیه در ایران می گذرد و شهرهای دیگری حداقل از پنجاه سال پیش صاحب شهرداری به معنای امروز شده اند. با این وضعیت نمی توان مباحثی چون بی تجربگی یا تازه تاسیس بودن را طرح کرد. این امر ضرورت فعالیت مثمرثمر و اثرگذار شهرداری ها و به ویژه اقداماتی جهت جلب رضایت شهروندان را نمایان می سازد زیرا مردم پس از دو دوره به قول عضو شورای ارومیه دیگر هیچ گونه بهانه یی را از منتخبین خود نمی پذیرند، حال با این اوصاف وضعیت شهرداری ها با قدمت قابل توجه مشخص است. مهمترین نکته در ابتدای بحث پیرامون شهرداری ها وضعیت چارت و چارچوب سازمانی آنهاست زیرا اکثر شهرداری های کشور دارای چارت و ساختاری سنتی و غالباً ناکارآمد هستند. هر چند می توان وضعیت موجود را به دلیل خلاء قانونی دانست ولی با توجه به اختیارات موجود نیز اقدام قابل توجهی به عمل نیامده است.
در واقع شهرداران با توجه به وظایف و اختیارات شوراها می بایست در انجام وظایف و امورات محوله، در قالب همکاری و همفکری با اعضای شورا رابطه مستمر داشته باشند چرا که اکتفا به رابطه محدود جهت ارائه گزارش یا شنیدن انتقادات و اعتراض ها و حضور کم رنگ در جلسات شورا می تواند موجب بروز اختلافات اساسی شود. در برخی شهرها اینگونه ارتباط و فاصله شهردار و اعضای شورا موجب فعالیت و سوءاستفاده افراد و گروه های سودجو به انحای مختلف شده است چه بسا عدم برقراری تعامل مناسب و مطلوب موجب تغییر زودرس شهرداران بشود. علی ایحال شهرداری با ایجاد تعامل سازنده و به ویژه انتقال مشکلات و معضلاتی که فقط در عمل و فعالیت خودنمایی می کند، می تواند از حمایت معنوی و مادی شورا بهره مند شود؛ در واقع حمایت معنوی همچون اعتقاد و اعتماد و اطمینان اعضای شورا به شهردار و اعلام علنی آن و حمایت مادی در قالب تصویب طرح ها و برنامه و ایجاد ارتباط با سازمان ها و نهادهای اجرایی دیگر توسط شورا جهت همراهی و همکاری آنها با شهرداری. نکته دیگر این تعامل می تواند موجب تغییر نگرش و دیدگاه شهروندان به شهرداری شود چرا که مردم، اعضای شوراها را منتخب خود دانسته و در صورت ایجاد این تعامل به نوعی اعتماد عمومی با این شهروندان ایجاد می شود. در واقع باید متذکر شد که شهرداران و همچنین اعضای شورا باید به عنوان یک گروه یا یک سازمان محسوب شده و ارتباط خود را درون سازمانی تلقی کنند و از اینکه در دو جبهه و دو جهت در جریان مجزا قرار گیرند به شدت پرهیز کنند.
بهره مندی از نیروهای تحصیلکرده، متخصص و محقق از جمله واجبات غیرقابل اغماض شهرداری ها در شرایط موجود می شود. شهرداری ها از جمله نهادهایی محسوب می شوند که سطح سواد و تحصیلات در آن پایین است. هر چند که نوع فعالیت ها و دیدگاه سنتی موجب این وضعیت شده است ولی دیگر نمی توان بدین نحو شهر را اداره کرد. به قول عضو شورای شهر رشت اگر پلیس های محله شهرداری افراد تحصیلکرده باشند، دیگر شاهد مفاسد و مشکلات و انتقادات گسترده شهروندان نخواهیم بود. با یک آمارگیری ساده در شهرداری و یک نهاد عمومی دیگر می توان سطح سواد و تحصیلات پرسنل را مشخص کرد و نسبت به افزایش آن از حداقل موجود اقدام کرد.
موضوع دیگر مربوط به بودجه شهرداری و نحوه تامین دخل و خرج آن است. با توجه به اینکه در شرایط حاضر با فروش تراکم و اخذ عوارض و... بودجه شهرداری تامین می شود با اشباع ساخت و سازها و توسعه شهرنشینی در سال های دیگر باید دور این درآمدها را خط کشید. حتی برخی دیگر از منابع درآمدی شهرداری که در طول گزارش های قبلی به آنها اشاره شده است نیز در آینده ته کشیده و در آنها پلمب خواهد شد. این در حالی است که با توجه به همان مباحث مربوط به توسعه و گسترش شهرها روز به روز مخارج شهرداری افزایش یافته و چه بسا کمرشکن شود.
با توجه به ملاحظات مذکور ضرورت دارد شهرداری ها در کنار شوراها به منابع مالی پایدار و درآمدهای قابل اتکا بیندیشند و به راهکارها و متد جدید در ایجاد درآمد قطعی و مستمر دست یابند. این محقق نمی شود مگر با استفاده از طرح ها و ایده ها و پروژه های جدید که بدون وجود اتاق فکر امکان پذیر نیست.

ستاره رضایی آسا

منبع : روزنامه اعتماد