فرش هنری جاویدان برای تمام ملل

فرش و بطورکلی دستبافته هایی که حاصل در هم تنیدن رشته های الیاف هستند , به دلیل برخورداری از ساختاری ویژه که آنها را در کنار بالاترین آثار هنری و خلاقانه بشر قرار می دهد توانسته اند از آغاز پیدایش زندگی گروهی در میان تمامی اقوام بشر ، جایگاه ویژه ای پیدا نمایند. جایگاهی که تمامی این بافته ها را در شمار آثاری جاویدان برای تمدن بشر و عامل پیوند فرهنگها و تمدن های بیشمار گردانیده است . تمدنهایی که علیرغم هزاران کیلومتر فاصله ، توانسته اند بدرون یکدیگر راه پیدا نمایند و از وجوه مشترکی برخوردار شوند.
مطالعات مستمر نشان داده است که فرش و دستبافته های مشابه از اولین فراورده های خلاقانه بشر بوده اند که اعتقادات و دیرینه و حتی قابل تقدس ، در قالب اشکال و تصاویری هنر مندانه ، مکانی جاودان بر روی آنها یافتند و ما امروز از پی رمز گشایی و یافتن اندیشه های پیدایی این تصاویر ، به معلوماتی دیت می یابیم که نتیجه مشترک همگی آنها چیزی نیست جز آنکه بدانیم فرش دستباف ، هم به منزله اثری هنرمندانه و هم به عنوان محصولی تجاری ، در میان تمامی اقوام ، مورد توجه و حتی احترام بوده است . شاید راز آمیز بودن برخی از وجوه مشترک دستبافتها در میان اقوام و تمدن های مختلف بشر موثرتزین عامل جاوانگی و پیوند آن باشد . همان اسزاز و نهانهایی که باغث گردید باور هایی نظیر اعتقاد به بهشت آسمانی ، بصورت باغهایی خیالی بر روی تمامی دستبافته های بشر انعکاس یابد . باغهایی به غایت زیبا و خیال انگیز که هم بر روی فرشهای گره دار کوچ نشینان و روستاییان غرب ایران و هم بر روی گلیمهای سرخپوستان ناواهو در شمال قاره آمریکا ، یکسان و پایدار انعکاس یابد. باغهایی که به باغهایی کوچکتر تقسیم شده اند و درختانی تنومند و جویهای آب در میان آنها نمایان است
● گلیم بافی در ایران
آسودن بر روی کف پوشی گرم و نرم , در پی روزی پرکار و سخت , امید و توانی است برای برخوردی دوباره با واقعیتهای سخت و شیرین کار روزمره و تامین معیشت خانواده.
نخستین کف پوش بشر اولیه پوست حیوانات بود. ولی پس از گذشت هزاران سال , وقتی توانست کم کم مواد اولیه طبیعت را به میل خود شکل دهد , بفکر ساخت بالا پوشی برای خود و کف پوشی برای محل سکونتش افتاد. اولین کف پوشهای ساخته انسان , حصیر و بوریاست و بتدریج بافت زیر اندازه های پشمی را نیز آموخت.
در کاوش های باستانشناسی , در شرق جزیره آناتولی , بقایای یک گلیم ۷۷۰۰ ساله بدست آمده است , ولی بطور کلی بعلت آسیب پذیری مواد اولیه گلیم , نمونه های چندانی از گذشته های دور موجود نیست.
قدیمیترین نمونه بدست آمده گلیم ایران , قطعه گلیمی متعلق به دوره اشکانی است. گلیم بعلت ارزانی قیمتش نسبت به قالی و بخاطر زیبائی و درخشندگی رنگها و نقشهایش , در زندگی روستائیان و طبقات کم درآمد اهمیت خاصی دارد.
مصرف کننده اصلی گلیم ایلات و عشایر هستند که از آن بعلت سبکی وزن , بعنوان کفپوش ایده آل در کوچ عشایری استفاده میکنند و عشایر ایران خود بزرگترین تولید کننده گلیم نیز میباشند.
باید خاطرنشان کرد که گلیم در زندگی عشایری تنها برای پوشانیدن کف چادرها اختصاص ندارد , بلکه آنقدر با زندگی عشایری عجین شده که نیازمندیهای دیگری از قبیل انواع کیسه ها و خورجینها , رختخواب پیچ جل اسب و گاه تزئین دیواره های چادرهای عشایری را نیز در بر میگیرد.
گلیم بافی در اغلب نقاط ایران بخصوص در میان قشقائیها , ال سونها , کردها , لرها و بلوچها رواج خاصی دارد. بلفا گلیم همچون بسیاری از رشته های گوناگون صنایع دستی روستائی خاص زنان است و زنان عشایر و روستائی ایران , آفریننده نقشها و رنگ آمیزیهای دلپذیری هستند که در نوع خود در حد کمال است .
دستگاه گلیم بافی اغلب به رنگ سفید و ینبهای و پودها پشمی و رنگین است و نقوش مختلف را با پودهای رنگارنگ بر روی گلیم ایجاد میکنند.
گلیم بافی در ایران شیوه های گوناگون دارد ودر اغلب نقاط ایران همه شیوه ها رایج است , ولی نقشها ورنگ آمیزیهائی که بافندگان مناطق مختلف بکار میبرند هر یک دارای وی÷گیهای خاص خود بوده و اغلب از روی نقش و رنگ آمیزی یک گلیم ,میتوان به محل تولید آن پی برد.
گلیمهای قشقائی معمولا دارای رنگهای بسیار زیبا و شاد است و بیشتر رنگهای زنده طبیعت را میتوان در آن مشاهده کرد. نقوش این گلیمها معمولا نقوش متنوع هندسی است. زنان قشقائی علاوه بر این گلیمها , زیباترین جل های اسب را نیز برای تزئین مرکب مردانشان میبافند و همچنین از نوارها و کناره های بافته شده , برای تزئین دیواره های سیاه چادرهایشان استفاده میکنند.
ورنی بافی یکی از انواع بسیار زیبای گلیم است که در میان شاهسونها متداول میباشد.
در گلیم های ال سون نقش حیوانات و پرندگان بصورت هندسی و ساده شده دیده میشود و این نقوش به تصاویر حیواناتی که روی سفالهای پیش از تاریخ این منطقه دیده میشود , شباهت بسیار دارد. ورنی بافی در اردستان کرمان نیز متداول است که در این منطقه بنام شریکی پیچ خوانده میشود. گلیمهای این منطقه اغلب دارای نقوش هندسی میباشد.
گلیمهای بلوچ اغلب تیره رنگ و راه راه هستند و هر راه در واقع نواری با نقش هندسی است و متفاوت از سایر راههای همان گلیم میباشد.
یکی دیگر از مراکز مهم تهیه گلیم , بیجار و سنندج است و گلیمهای این مناطق اغلب دارای نقش لچک و ترنج میباشند و نقش گل سرخ نیز در متن این طرحها دیده میشود.
در مناطق روستائی کردستان گلیمهای زیبائی با نقش پرندگان بافته میشود و ورنی بافی هم با روشی کاملا متفاوت از ورنی بافی ال سونها از شیوه های متداول این مناطق است.
ورنی بافی در میان ایلات لر , خمسه , فارس , جلیلیها و بلوچها نیز متداول است , ولی هر کدام دارای نقوش و رنگ آمیزی و روش خاص خود هستند. در نهایت با وجود اینکه مظاهر تمدن جدید , در زندگی ایلات و عشایر رخنه نموده , ولی هنوز جای خاص گلیم , با دوام و زیبائی مخصوص بخود , حفظ شده است و بایستی این هنر نیز که بازتاب تجلی اصالت و سنتهای بومی سرزمین ماست , همچنان در کنار دیگر فرآورده های صنایع دستی , مورد حمایت و حراست قرار گیرد. بامید آنکه گامهایمان در جهت خودکفایی و فطع وابستگی , تا نقطه حصول هدفهایمان , محکم و رهرو باشد.

منبع : ایران هتل آنلاین