برداشتن واکس گوش

مردی مسن می‌گوید نمی‌تواند به درستی بشنود و چند ماهی است که مشکلش تشدید شده. اکنون در گفت و گو مشکل دارد و تلویزیون را با صدای بلند می‌بیند. به طور طبیعی مردی معاشرتی است و لذا ناامید و افسرده شده. متوجه می‌شوید که هر دو مجرای گوش خارجی با واکس سفتی مسدود شده است و به وی برداشتن واکس را پیشنهاد می‌کنید...
● به چه مسایلی باید پرداخت؟
شیوع. توضیح دهید که جمع‌شدن واکس گوش، شایع است؛ کمی کمتر از یک سوم افراد من دچار این مشکل می‌گردند. احتمال جمع‌شدن واکس در صورت استفاده از سمعک و گوش‌پاک‌کن افزایش می‌یابد.
برداشتن واکس. توضیح دهید که واکس گوش را به چند طریق می‌توان برداشت. می‌توان ابتدا از نرم‌کننده‌های واکس به مدت ۵ روز استفاده کرد که غالبا موثر هستند. گام بعدی استفاده از روش‌های مکانیکی است. روش متداول عبارت است از شست‌و‌شو با یک سرنگ دسته فلزی (پس از نرم‌کردن). یک روش کم‌خطرتر عبارت است از استفاده از یک شست‌وشو‌گر جهشی دهانی الکتریکی(۱) (با نوک مخصوص جهت شست‌وشوی گوش) که باعث کنترل بهتر فشار آب و جهت‌دهی دقیق‌تر به جهش آب می‌گردد. برخی افراد به مداخله بیشتری نیاز دارند به این صورت که واکس تحت دید مستقیم با استفاده از ساکش، پروب یا فورسپس برداشته شود.
تاثیرات واکس فشرده. هرچند برخی از افراد بدون علامت هستند، برخی ممکن است (علاوه بر کاهش شنوایی) دچار گوش‌درد، خارش گوش، سرفه رفلکسی، گیجی، سرگیجه یا وزوز گوش باشند. اختلال شنوایی می‌تواند باعث ناامیدی، استرس، انزوای اجتماعی، پارانویا و افسردگی شود.
کنتراندیکاسیون‌های استفاده از سرنگ. کنتراندیکاسیون‌های واردکردن سرنگ‌ در گوش عبارت‌اند از سوراخ‌شدگی (قبلی یا کنونی) پرده صماخ، عفونت گوش، وجود لوله تمپانوستومی، سابقه جراحی گوش و کودکان کم‌سنی که همکاری نمی‌کنند.
عوارض استفاده از سرنگ. عوارض جانبی شایع‌اند. سوراخ‌شدگی پرده صماخ، اوتیت خارجی، آسیب مجرای گوش خارجی، درد، کری، سرگیجه و وزوز گوش عوارض احتمالی هستند.
● چه باید کرد؟
همیشه یک شرح حال کامل بگیرید و به‌ویژه ‌درباره ترشح از گوش، سابقه سوراخ‌شدگی پرده صماخ یا عفونت گوش بپرسید.
▪ به دقت مجرای گوش را معاینه کنید.
به عنوان درمان خط اول، نر‌م‌کننده‌های واکس (مثل قطره‌های گوشی بی‌کربنات سدیم) را توصیه نمایید.
▪ اگر نرم‌کننده‌های گوش تاثیر نکنند، استفاده از سرنگ را مدنظر قرار دهید و خطرهای احتمالی را برای بیمار توضیح دهید.
▪ شست‌وشوی گوش باید توسط فردی آموزش دیده انجام شود.
در صورت استفاده از سرنگ، سر آن را به سوی بخش خلفی– فوقانی مجرای گوش بگیرید. اگر سر سرنگ از ایمنی مناسبی برخوردار نباشد، ممکن است در حین شست و شو جدا گردد. اگر مجرای گوش توسط نوک سرنگ مسدود گردد فشار تا سطح خطرناکی افزایش می‌یابد. روش صحیح (کشیدن لاله گوش به خارج و عقب جهت جلوگیری از انسداد و استفاده از تجهیزات مناسب) حایز اهمیت است.
در صورت استفاده از سرنگ فلزی، نباید آن را خیلی فشار داد چرا که فشار بیش از حد می‌تواند به پرده صماخ آسیب برساند.
آب مورد استفاده در سرنگ باید هم‌دما با بدن (۳۷ درجه سانتی‌گراد) باشد (اگر بیش از حد سرد یا داغ باشد، باعث گیجی یا سرگیجه می‌گردد).
● روش کار را با جزییات آن ثبت کنید.
به بیمار رعایت بهداشت گوش و عدم استفاده از گوش‌پاک‌کن را توصیه نمایید.
مراقب نشانه‌ها و علایم عوارض (مثل درد شدید حین استفاده از سرنگ، کری یا سرگیجه) باشید و در صورتی که حین یا پس از کار مشکلاتی رخ دهد یا کری باقی بماند، فورا بیمار را به یک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع دهید.
● شواهد عوارض
بنابر یافته‌های یک بررسی پیمایشی پستی، بر روی ۳۱۲ پزشک عمومی که به ۶۵۰,۰۰۰ نفر در ادینبورو خدمات ارایه می‌کردند، مشکلات ناشی از استفاده از سرنگ در گوش عبارت‌اند از عدم موفقیت در برداشتن واکس (۲۹)، اوتیت میانی (۱۷)، سوراخ‌شدگی پرده صماخ (۱۵) و تروما به سوراخ‌ گوش خارجی (۱۱).
هرچند ۸۵ پزشکان عمومی سازمان‌دهی استفاده از سرنگ‌ گوش را برعهده داشتند، تنها ۱۹ آنها خودشان این کار را می‌کردند (معمولا این کار را به پرستار مطب واگذار می‌نمودند).
آسیب‌های شدید می‌تواند ناشی از واردکردن سرنگ با استفاده از یک شست‌و‌شوگر جهشی دهانی با نوک دندانی (که در اصل برای برداشتن جرم دندان استفاده می‌شود) باشد. در صورت استفاده از شست‌و‌شوگر جهشی الکتریکی با نوک مخصوص برداشتن واکس گوش، به ندرت تروما رخ می‌دهد چرا که در این صورت فشار بیشتر از سطح بی‌خطر نمی‌شود.

ترجمه: دکتر دامون غضنفری املشی
منبع:
Aung T, Mulley GP. Removal of ear wax. BMJ July ۶, ۲۰۰۲; ۳۲۵: ۲۷.

منبع : هفته نامه نوین پزشکی