آرامگاه شیخ روزبهان

در مشرق شیراز و در انتهای شرقی خیابان لطفعلی خان زند، در محله ای كه آن را به مناسبت وجود قبر شیخ، درب شیخ می خوانند واقع شده است. در محوطه آرامگاه سه پله سنگی قرار دارد كه به ایوانی بدون سقف منتهی می شود و در اطراف ساختمان كشیده شده است. پس از آن ایوان مسقفی دیده می شود كه در ادامه آن ایوانی دیگر با عرض كمتر به چشم می خورد و قبر شیخ و قبور دو تن از فرزندان و فرزندزادگان وی در آنجا واقع شده است.
▪ بر پیشانی این ایوان با خط نستعلیق نوشته شده است:
آرامگاه شیخ كبیر ابومحمد روزبهان، تولد در فسا ۵۲۲ هجری، ۵۰۷ ش. ، وفات در شیراز ۶۰۶ ه.ق. ، ۵۸۸ ش.
▪ بر بالای ایوان لوحه ای برنجی قرار گرفته كه این كلمات بر روی آن نقر شده است:
لااله الاالله
▪ در پایین همین لوحه،بر روی تكه سنگی نوشته شده:
ای تو را با هر دلی رازی دگر
مقابل در ورودی شاه نشینی با دو پنجره مشبك و كاشی های معرق قرار دارد. بین آن دو پنجره سنگ نبشته ای است كه نام شیخ، سال تولد، سال درگذشت و تاریخ بنا و سازندگان آن بدین شرح آمده است. به خواست خدای هر دو جهان، بنای آرامگاه شیخ روزبهان ابو محمد فرزند ابی نصر فرزند روزبهان بقلی فسایی شیراز در جایگاه بخشی از مجموعه ساختمان های خانقاه و رباط ودیگر ابنیه دوران زندگی آن بزرگوار كه پس از گردش خوابگاه ابدی وی و چند نفر از افرد خانواده او گردید، به وسیله انجمن آثار ملی ساخته شد. آغاز ساختمان ۱۳۵۰.۱.۱۵ ، پایان ساختمان ۱۳۵۱.۴.۱۵ .
▪ در جنوب شاه نشین كتیبه دیگری است كه شامل دو قسمت می شود. بر روی قسمت اول آن نوشته شده است:
شیخ روزبهان ابو محمدبن ابونصر بقلی فسایی شیرازی به سال ۵۲۲ هجری در فسا چشم به دنیا گشود و در محرم ۶۰۶ هجری در شیراز در خانقاه خود كه اكنون این بنا در آنجا برپا شده است، جهان را بدرود گفت. این عارف بزرگوار جامع بین كمالات صوری و معنوی - قال و حال - زهد و عشق - صحو و سكر، تحقیق و تعلیم در شریعت و طریقت و پیشوای كاروان راه حقیقت بوده است.
▪ در قسمت دوم كتیبه مذكور قسمتی از رباعیات شیخ روزبهان به چشم می خورد:
در دیده تویی، وگرنه بر دوختمی
دل داغ تو دارد ار نه بفروختمی
در پیش تو چون سپند بر سوختمی
جان منزل توست ور نه روزی صدبار
مقبول كسان گرت بر آید از دست
زنهار در آن كوش كه باشی پیوست
هر چیز كه از طاق دل افتاد، شكست
مگذار كه افتی از نظر مردان را
تا كی به هدف تیر پراكنده زنی؟
تا چند سخن تراشی و رنده زنی؟
بسیار بر این گفت و شنود خنده زنی
گر یك سبق از علم خموشی دانی
جهان را جمله سرتاسر بسوزم
اگر آهی كشم صحرا بسوزم
چه فرمایی بسازم یا بسوزم
بسوزم عالم ار كارم نسازی
ز حد خاور تا آستانه اقصی
در این زمانه منم قائد صراط الله
كه هست منزل جانم به ماوراء ورا
روندگان معارف كجا مرا بینند
در جنوب شرقی آرامگاه شیخ كتابخانه ای قرار داشت. اطاق دیگری نیز وجود دارد كه محل سكونت نگهبان آرامگاه است. حیاط آرامگاه با سنگ چكشی و كف اطاق ها از موزائیك پوشیده شده است. سنگ قبری در صدر محوطه قرار گرفته است و سنگ صندوقی سبزرگی كه در حاشیه آن نام ۱۴ معصوم به خط ثلث نوشته شده است، بر روی آن نصب شده. بر روی سنگ قبر تاریخ وفات شیخ با این عبارت: فی منتصف محرم سنه ست و ستمائه نوشته شده. طول سنگ قبر شیخ یك متر و ۶۹ سانتی متر و عرض آن ۵۶ سانتی متر و ارتفاعش ۴۶ سانتیمتر می باشد.
آرامگاه شیخ روزبهان در سال ۱۳۵۳ به شماره ۱۰۴۳/۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید.

منبع : سایت شیراز