تابستان ۸۷ و راه سترگ بهینه‌سازی مصرف انرژی برق

با کاهش ذخیره آب پشت سدها و نیروگاههای برق آبی در تابستان سال جاری و افزایش مصرف برق در طول ماههای گرم، برنامه و طرحهای زیربنایی برای اجرای مدیریت مصرف و بهینه‌سازی مصرف انرژی به مرحله اجرا می‌رسد.
همه ساله با افزایش تعداد مشترکان و گرم شدن هوا، میزان مصرف برق به ویژه در مناطق گرمسیر به شکل فزاینده‌ای اضافه می‌شود و در این شرایط دگر بار موضوع بهینه‌سازی مصرف برق از ابعاد تازه‌تری برخوردار می‌شود. در این ارتباط همه ساله چالشهای فراروی صنعت‌برق و محدودیتهای مربوط به آن ابعاد تازه‌تری به خود می‌‌گیرند که یکی از راههای عمده و اساسی برخورد با این مسایل،‌پی‌افکنی الگوی تازه‌ و نوین برای مدیریت مصرف برق و بهینه‌سازی مصرف انرژی الکتریکی است.
بررسی‌های کارشناسی حکایت از آن دارد که صنعت‌ّ برق کشور همواره با محدودیتهایی روبه رو است. یکی از این محدودیتها، پایین بودن بازده تبدیل انرژی است. در این میان نیروگاههای آبی و بادی که دارای بازده تبدیلی بالایی هستند به دلیل محدودیت تولیدی که هم‌اکنون با آن روبرو هستند نمی‌توانند آنگونه که باید و شاید در چرخه تولید انرژی الکتریکی در کشور سهیم باشد.
متخصصان صنعت‌برق معتقدند نیروگاههای آبی به دلیل بهره نگرفتن از سوختهای فسیلی و عدم تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی و تولید برق ارزان، نیروگاههای بسیار مناسبی هستند که در فصول باران‌‌خیز و در شرایطی که آب به میزان کافی پشت سدها ذخیره شده باشد می‌توان از انرژی الکتریکی آنها بهره برد.
سهم نیروگاههای برق آبی در تولید برق کشور در حال حاضر حدود ۱۰ درصد است که پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بوده که با بهره‌برداری از نیروگاههای برق آبی در دست ساخت از سال ۱۳۸۶ تا انتهای سال ۱۳۹۲ در مجموع به میزان ۶۳۲۰ مگاوات به ظرفیت این نیروگاهها اضافه شود و بهره‌گیری از نیروگاههای آبی به میزان ۱۲ هزار و ۱۶۷ مگاوات برسد که معادل ۲/۱۸ درصد از کل ظرفیت نیروگاهی کشور در سال ۱۳۹۲ خواهد بود.
کارشناسان دراین زمینه روی این مساله تاکید دارند که نیروگاههای برق آبی به دلیل قدرت مانور بالای بهره‌برداری از اهمیت ویژه‌ای در پایداری شبکه برخوردارند.
نیروگاههای برق آبی در عین اینکه با محیط‌زیست هماهنگی دارند نقش موثری درذخیره‌سازی تنظیم شده آب و پیشگیری از سیلابها دارند. عدم مصرف سوخت و به وجود نیامدن اثرات سوء محیط‌زیستی در این نیروگاهها از جمله امتیازات آنها به شمار می‌آید.
همچنین بررسی‌های کارشناسان در مورد فواید و مزایای این نیروگاهها حاکی از آن است نیروگاههای برق آبی به سهولت مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند، از مصرف داخلی ناچیزی برخوردار هستند، توقف و راه‌اندازی آنها بسیار سریع و آسان است.
به رغم مسایلی که به آن اشاره شد متاسفانه در تابستان سال جاری نمی‌توان به نحو موثر از نیروگاههای برق آبی، انرژی الکتریکی را تولید کرد لذا بهترین سیاستها پیشبرد اهداف مدیریت مصرف برق و صرفه جوئی در مصرف انرژی الکتریکی است.
اشاره شد که یکی از مسایل مهم صنعت‌برق در شرایط کنونی پایین بودن نرخ گردش سرمایه است در این صنعت گردش سرمایه کمتر از ۱۵ درصد است که به اعتقاد متخصصان برای تامین هزینه بهره‌ سرمایه‌گذاری انجام شده درصد قابل توجهی باید به قیمت فروش با نرخ فروش برق اضافه کرد. علاوه بر مساله‌ای که به آن اشاره شد، زمان‌بر بودن سرمایه‌گذاری یکی از مسایل مهم این صنعت به شمار می‌رود. برای احداث یک نیروگاه بخاری و سایر نیروگاههای مشابه به طور متوسط به ۸ تا ۱۰ سال فعالیت مستمر نیاز است، مجموعه عوامل فوق به اضافه رشد سریع مصرف سالانه انرژی الکتریکی سبب شکل‌گیری این دیدگاه می‌شود که برنامه‌های سمت تقاضا و یا مدیریت مصرف انرژی باید از سوی مردم و مسوولان در جامعه اجرا شود تا کمترین مساله و مشکلی در تامین برق مطمئن و پایدار برای مردم ایجاد شود. مدیریت عرضه و تقاضای انرژی الکتریکی در حقیقت بهره‌گیری از مجموعه سیاستها و فعالیتهایی است که بتواند تعادل بین دو بخش تولید و عرضه را در طول زمان حفظ کند. دراین شرایط مدیریت تولید تمامی تلاش خویش را برای تامین برق مطمئن و پایدار انجام می‌دهد.
اما از دیدگاه کارشناسان تبعیت بدون قید و شرط مصرف انرژی الکتریکی از تولید سبب می‌شود که مدیریت تولید در حد تامین انرژی به صورت اقتصادی محدود شود. با تکیه بر آنچه که گفته شد مدیریت مصرف یا مدیریت سمت تقاضا از قدرت مانور بیشتری برخوردار است. مدیریت سمت تقاضا یا مدیریت مصرف بر دو اصل تامین برق در حد نیاز واقعی و کاهش ضریب همزمان مصرف تا حد ممکن متکی است. بدیهی است که در این ارتباط ترویج الگوی مصرف بهینه انرژی برق، از طریق تنظیم و اجرای یک برنامه بلندمدت ضروری است.
یکی از بحثهای مهمی که ازچند سال قبل در صنعت‌برق کشور در زمینه اعمال سیاستهای مدیریت مصرف مطرح بوده این است که مصرف‌کنندگان و مشترکان به درک جمعی در مورد مصرف بهینه برق از طریق آموزش عام رغبت پیدا کنند که برای اجرای چنین مسوولیت و وظیفه سترگی،‌رسانه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار هستند.
از دیدگاه متخصصان ارتباطات، رسانه‌ها که وسایل الکترونیکی یا مکانیکی برای تبدیل پیام‌ها به علایم و انتقال آنها از مجاری یا کانالهای ارتباطی به جامعه هستند به عنوان یکی از ویژگیهای مهم حیات اجتماعی امروز مطرح هستند. تاثیرگذارترین این رسانه‌ها، تلویزیون است که امکان بسیار مهمی را برای اقناع، توجیه مخاطبان و مشترکان از طریق آموزشهای مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند فراهم کند.
بررسی‌های کارشناسی حاکی از آن است، تلویزیون به عنوان قدرتمندترین وسیله ارتباط جمعی در انتقال اخبار، اطلاعات و آموزشهای مستقیم و غیرمستقیم مطرح است. این بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۷۰ درصد مردم از طریق این رسانه با اطلاعات و اخبار آگاه می‌شوند و سایر رسانه‌ها به ترتیب، روزنامه‌ها ۳/۱۲ درصد، رادیو ۶/۹ درصد راه انتقال اخبار هستند و بقیه اخبارو اطلاعات از طریق فرهنگ شفاهی و گفت‌وگوهای مردم با یکدیگر انتقال پیدا می‌کند.
با توجه به این نکته که تلویزیون نقش اساسی در آموزش، تبلیغ و ترویج فرهنگ‌ متعادل مصرف برق دارد. از این ابزار ارتباطی در سالهای اخیر به نحو موثری در بهینه‌سازی مصرف انرژی الکتریکی بهره گرفته شده است.
تاثیرگذاری برنامه‌ها، پیام‌ها و آموزشهای غیرمستقیم رسانه‌ای به ویژه در رسانه تلویزیون مستلزم پیگیری، تداوم، پشتکار در تهیه و اجرای برنامه‌های مختلف و ارایه پیام‌های‌های آموزشی تلویزیونی، رادیویی و ... است. این امر مستلزم آن است که همواره بودجه و اعتبار خاصی برای اجرای برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی در زمینه بهینه سازی مصرف برق از طریق رسانه تلویزیون در نظر گرفته شود.
دیدگاه‌های کارشناسی بیانگر آن است که مدیریت انرژی از طریق بهره برداری صحیح و بهینه سازی مصرف انرژی الکتریکی، نشان دهنده توانمندی کشورها در ایجاد کار و تامین امنیت و ... برای سالهای آینده است.از سوی دیگر بررسی‌ها روشنگر آن است که استفاده بهینه از انرژی الکتریکی نه تنها تاحد زیادی مشکلات صنعت برق کشور را کاهش خواهد داد بلکه در سایر بخشهای صنعتی و اقتصادی کشور نیز بسیار تاثیرگذار خواهد بود لذا با توجه به این موارد است که علاوه بر آموزشهای فرهنگی تبلیغاتی- آمورشی، صنعت برق کشور اقداماتی را در زمینه پیشبرد هر چه بیشتر اهداف مدیریت مصرف انرژی، صرفه‌جوئی و... به انجام می‌رساند، از جمله این طرح‌ها، اجرای طرح خاموشی یک در میان روشنایی معابر و گذرگاهها و کاهش تلفات انرژی و... است.
تنظیم ساعات کار صنایع بزرگ و اجرای برنامه تعطیلات و تعمیرات سالانه آنها هماهنگ بازمانهای پرباری شبکه سراسری برق از دیگر طرحهایی است که به انجام می‌رسد. تشویق و ترغیب صنایع بزرگ به رعایت معیارها و موازین مدیریت مصرف برق که همه ساله با، برگزاری همایش و سمینارها و ارایه سیاستهای تشویقی می‌شود از جمله این اقدامات است.
یکی از راههای بسیار موثر نیز که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته و از سوی بسیاری از شهروندان استقبال شده بهره گیری از لامپ‌های کم مصرف و پربازده به وسیله مصرف کنندگان و مشترکان است.
در همین زمینه مدیریتهای تولید به منظور پیشبرد هر چه بیشتر سیاست تامین برق مطمئن وپایدار علاوه بر اجرای روشهای کاهش تلفات انرژی به اصلاح شبکه‌های فرسوده توزیع و... نیز اقدام کرده‌اند. تدوین طرح آموزشی مدیریت مصرف به معلمان و دانش‌آموزان از دیگر طرحهایی است که سالهای طولانی است در صنعت برق کشور به مرحله اجرا می‌رسد. دراین ارتباط طرحهایی برای آموزش مدیریت مصرف برق در کتابهای درسی دانش‌آموزان نیز پیشنهاد شده است. تهیه و توزیع بروشورهای مختلف برای مصرف‌کنندگان گوناگون در زمینه موضوعات خاص مرتبط با مدیریت مصرف نیز به انجام رسیده است. تنظیم برنامه ساعات کار اصناف و تدوین آیین نامه‌ها و نظارت بر تولید وسایل برقی باراندمان بالا نیز از دیگر طرحهای مربوط به مدیریت مصرف برق است. بهره گیری از کنتورهای چند تعرفه، جلوگیری از انشعابهای غیر مجاز از شبکه برق‌رسانی و... از دیگر فعالیتهایی است که در زمینه مدیریت مصرف انرژی الکتریکی به مرحله اجرا می‌رسد.
در پایان بایدگفت تابستان ۸۷ نیز با بهره‌گیری از سیاستها و طرحهای بنیادی و اساسی در زمینه اعمال سیاستهای مدیریت مصرف انرژی الکتریکی و با همکاری مردم و مشترکان در زمینه صرفه جوئی در مصرف برق و... با استفاده موثر از انرژی برق سپری خواهد شد.

منبع : ماهنامه صنعت برق