بیماری های ناشی از استعمال دخانیات

طبق تحقیقات سازمان بهداشت جهانی هر ۸ ثانیه یك نفر به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می دهد.
تحقیقات حاكی از این است كه چنانچه افراد در سنین نوجوانی شروع به كشیدن سیگار كنند (بیش از ۷۰ درصد موارد سیگاری شدن در این مرحله اتفاق می افتد) و مدت ۲۰ سال یا بیشتر به این عمل ادامه بدهند بین ۲۰ تا ۲۵ سال زودتر از كسانی كه به هیچ وجه در زندگی خود سیگار نكشیده اند خواهند مرد.
تنها سرطان ریه یا بیماریهای قلبی پیامدهای استعمال دخانیات نیستند بلكه مجموعه ای از مسائل و مشكلات حاد بهداشتی در ارتباط با مصرف مواد دخانی وجود دارد كه می تواند به لحاظ شرایط جسمانی و مقاومت ایمنی در افراد سیگاری بروز كند. در ادامه به نمونه هایی از این موارد اشاره می شود:
۱ ـ از دست دادن موها
با تضعیف سیستم ایمنی افراد سیگاری در اثر مصرف مواد دخانی، بدن این افراد مستعد ابتلا به انواع بیماریها از جمله لوپوس اریتماتوز (التهاب پوست همراه با تكه های دیسك مانند كه دارای لبه های برجسته قرمز رنگ ومركز فرورفته بوده و به صورت فلس ها یا پوسته هایی كه پوسته پوسته شده و جای آن بصورت لكه های سفید تیره رنگ باقی می ماند بروز می كند) این بیماری می تواند عامل از دست دادن موها، ایجاد زخم در دهان، جوشهای پوستی روی صورت، سر و دستها شود.
۲ ـ آب مروارید (كاتاراكت)
استعمال دخانیات می تواند عامل بروز یا تشدید كننده بسیاری از بیماریهای چشمی شود. افراد سیگاری ۴۰ درصد بیش از افراد دیگر در معرض ابتلا به آب مروارید، كدر شدن عدسی چشم و ممانعت از عبور نور و در نهایت نابینایی هستند.دود سیگار به دو طریق باعث ایجاد آب مروارید می شود: تحریك چشمها و همچنین نفوذ مواد شیمیایی موجود در دود به جریان خون و رسیدن به چشمها.
استعمال دخانیات بسته به سالهای مصرف و سن فرد سیگاری می تواند همچنین باعث نوعی بیماری چشمی غیرقابل درمان، یعنی خرابی لكه بینایی در پرده شبكیه چشم شود. این لكه در قسمت مركزی شبكیه قرار دارد و لكه شبكیه نامیده می شود. لكه شبكیه مسؤول دریافت نور متمركز شده عبوری از عدسی است و باعث توانایی ما در خواندن ، رانندگی، همچنین تشخیص رنگها، یا چهره ها و دیدن جزئیات اجسام می شود.
۳ ـ چین و چروك
استعمال دخانیات باعث از بین بردن پروتئین های منعطف كننده پوست می شود. همچنین باعث تحلیل بردن ویتامین A و محدود كردن جریان خون در عروق پوست می شود. پوست افراد سیگاری خشك، چرمی و دارای خطوط و چین خوردگیهای ریزی در اطراف لبها وچشمها است.
۴ـ ضایعات شنوایی
از آنجایی كه استعمال دخانیات باعث تشكیل پلاك و جرم در دیواره عروقی خونی ودر نتیجه كاهش میزان جریان خون در گوش میانی می شود، افراد سیگاری زودتر از افراد غیرسیگاری با مشكل كاهش و از دست دادن شنوایی مواجه هستند. همچنین احتمال از دست دادن شنوایی افراد سیگاری در اثر ابتلا به عفونت گوش میانی یا سروصدای بلند خیلی بیشتر از افراد غیرسیگاری است.
افراد سیگاری ۳ برابر بیش از افراد غیرسیگاری به عفونت گوش میانی دچار می شوند. عفونت گوش میانی عاملی برای ابتلا به عوارضی از قبیل مننژیت (التهاب پرده های مغز) و فلج عضلات چهره است.
۵ ـ سرطان پوست
استعمال دخانیات عامل بیماری ملانون نیست (ایجادتومور متشكل از سلولهای حاوی رنگدانه ملانین در پوست كه بدخیم و تیره رنگ است وعارضه ای مرگبار است) ولی شانس بروز مرگ را در كسانی كه به این بیماری دچار می شوند، بالا می برد. افراد سیگاری ۲ برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری درخطر ابتلا به نوعی سرطان پوست (شاخی شدن وپوسته پوسته شدن و بروز بثورات قرمز رنگ، برجستگی روی پوست یا هر دو حالت ) قرار دارند.
۶ ـ فساد دندانها
استعمال دخانیات باعث بوجود آوردن اختلالاتی در شیمی دهان، ایجاد جرم روی دندانها، زرد شدن و فاسد شدن دندانها می شود.
افراد سیگاری ۱‎/۵ مرتبه بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض خطر از دست دادن زودرس دندانها هستند.
۷ ـ آمفیزم
علاوه بر سرطان ریه، استعمال دخانیات می تواند عامل ابتلای افراد سیگاری به آمفیزم، تورم و افزایش غیرطبیعی حجم ریه وقطع جریان هوا در كیسه های هوایی ریه و پایین آمدن ظرفیت ریه در گرفتن اكسیژن و بیرون دادن گاز دی اكسید كربن باشد.
در موارد حاد و شدید با روش تراكئوستومی (ایجاد سوراخ در نای از راه گردن همراه با لوله گذاری به منظور تسهیل عبور هوا) به بیمار امكان نفس كشیدن داده می شود. برونشیت مزمن (نشان داده نشده است) یكی دیگر از عوارض ریوی ناشی از مصرف سیگار است كه با افزایش چرك در ریه، سرفه های دردناك و مشكل تنفس همراه است.
۸ـ پوكی استخوان
منواكسید كربن یكی از اصلی ترین گازهای سمی در خروجی اگزوز اتومبیل و دود سیگار است. میل تركیبی این گاز با خون بسیار بالاتر از اكسیژن است (۲۰۰برابر). این گاز باعث كاهش قدرت حمل اكسیژن در خون افراد سیگاری حرفه ای تا ۱۵درصد می شود. استخوانهای افراد سیگاری تراكم خود را از دست داده و به راحتی شكسته می شود همینطور زمان التیام یافتن وجوش خوردن آنها پس از شكستگی تا ۸۰درصد افزایش می یابد.
۹ـ بیماری قلبی
یك مورد از هر سه مورد مرگی كه در دنیا اتفاق می افتد به علت بیماریهای قلبی عروقی است. استعمال دخانیات یكی از بزرگترین عوامل ایجاد خطر در افزایش این بیماری هاست. این بیماریها سالیانه بیش از یك میلیون نفر را در كشورهای در حال توسعه از بین می برد.
همینطور بیماریهای قلبی عروقی ناشی از استعمال دخانیات بیش از ۶۰۰هزارنفر را در سال در كشورهای توسعه یافته از بین می برد. استعمال دخانیات باعث افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا و گرفتگی عروق ونهایتاً ایجاد حمله قلبی و سكته می شود.
۱۰ـ زخم معده
استعمال دخانیات مقاومت معده را در برابر باكتریها پایین می آورد. همچنین باعث تضعیف معده در خنثی سازی اسید معده و مقاومت در برابر آن بعد از غذا خوردن و بر جای ماندن باقیمانده اسید در معده و درنتیجه تخریب دیواره آن می شود. زخم معده افراد سیگاری به سختی درمان می شود و احتمال بهبودی آن تا زمانی كه فرد سیگار می كشد بسیار اندك است.
۱۱ـ تغییر رنگ دادن انگشتان
قطران موجود در دودسیگار در اثر استعمال مستمر دخانیات، روی انگشتان و ناخنها جمع شده و باعث تغییر رنگ آنها به قهوه ای مایل به زرد می شود.
۱۲ـ سرطان رحم و سقط جنین
در كنار افزایش خطر ابتلا به سرطان رحم و دستگاه تناسلی، استعمال دخانیات باعث به وجود آمدن مسائل عدیده ای از قبیل مشكلات باروری در زنان و بروز ضایعات در دوران بارداری و زایمان می شود.
استعمال دخانیات در دوران بارداری می تواند باعث افزایش خطر زایمان نوزاد با وزن كم و بروز مسائل بهداشتی در آینده شود. سقط جنین در مادران سیگاری ۲ تا ۳برابر بیشتر است.
به همین ترتیب زایمان نوزادمرده به علت نرسیدن اكسیژن به جنین و همچنین وقوع ناهنجاریهای جنینی در اثر وجود نیكوتین ومنواكسیدكربن در دود سیگار حاصل می شود.
بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد نیز با استعمال دخانیات تشدید می شود.
علاوه بر موارد فوق استعمال دخانیات در زنان باعث كاهش سطح استروژن و یائسگی زودرس می شود.
۱۳ـ تغییر شكل دادن سلول جنسی در مردان
استعمال دخانیات نیز می تواند باعث تغییر شكل اسپرم و صدمه واردكردن به DNA (اطلاعات وراثتی در سلول جنسی) در نهایت سقط جنین یا به وجود آمدن نوزاد معلول وناقص الخلقه شود. در شماری از تحقیقات اعلام شده است كه مردان سیگاری در معرض خطر داشتن نوزادمبتلا به سرطان هستند.
استعمال دخانیات همچنین باعث كاهش تعداد اسپرم و كاهش جریان خون در آلت تناسلی مردان وناتوانی جنسی در این افراد می شود. ناباروری جنسی در مردان سیگاری نیز متداول تر از افراد غیرسیگاری است.
۱۴ـ پسوریازیس (داءالصدف)
افراد سیگاری ۲ تا ۳برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری احتمال مبتلا شدن به بیماری پسوریازیس را دارند. بیماری مذكور یك نوع عارضه پوستی غیرواگیر بوده و پوست در این عارضه ملتهب، همراه با خارش و لكه های قرمزرنگ مترشح در سراسر بدن است.
۱۵ـ بیماری برگر
بیماری برگر كه به ترومپانژئیت مسدودكننده نیز شناخته می شود، عارضه ای كه طی آن دیواره سرخرگها، سیاهرگها و اعصاب پا ملتهب و عمدتاً جریان خون در عضوهای مذكور (به علت اعمال فشار دیواره رگ روی لخته ایجاد شده درمسیر جریان خون) قطع می شود. در صورت عدم درمان، این بیماری می تواند باعث ایجاد قانقاریا (مرگ بافتهای بدن) و قطع نواحی آسیب دیده شود.
۱۶ـ سرطان
بیش از ۴۰عنصر سرطانزا در دود سیگار وجود دارد. احتمال سرطان ریه ۲۲مرتبه بیشتر از افراد غیرسیگاری است.
طبق تحقیقات بی شماری كه انجام شده است در صورت ادامه استعمال دخانیات توسط افراد سیگاری، احتمال ابتلای آنها به انواع سرطانهای دیگر، از قبیل زبان، دهان، غدد بزاقی و حلق (۶ تا ۲۷برابر)، سرطان بینی (۲مرتبه بیشتر) گلو (۱۲مرتبه)، مری (۸ تا ۱۰برابر)، حنجره (۱۰ تا ۱۸برابر)، معده (۲تا ۳برابر)، كلیه (۵برابر) قولون راست روده (۳برابر)، مثانه (۳برابر)، آلت تناسلی مرد (۲ تا ۳برابر)، لوزالمعده (۲ تا ۵برابر) مقعد (۵ تا ۶مرتبه) وجود دارد. در بعضی از تحقیقات نیز ارتباطی بین استعمال دخانیات و سرطان سینه پیدا كرده اند.

مترجم: مهندس بهزاد ولی زاده
منبع: سازمان بهداشت جهانی (WHO)

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت