عراق و لزوم برقراری ثبات

با این حال، عراق به به رغم پیشروی های اولیه در جنگ نتوانست به اهداف خود دست یابد، چرا كه با رهبری خردمندانه امام(ره) و شجاعت و رشادت فرزندان این آب و خاك و علیرغم كمكهای مالی كشورهای شیخ نشین منطقه و كمكهای تسلیحاتی و اطلاعاتی غرب و شرق در آن زمان، بعد از هشت سال مقاومت ملت ایران، دشمن با شكست مجبور به عقب نشینی شد و با پذیرش قرارداد الجزایر، تن به شكست داد.ولی با توجه به روحیه جاه طلبی صدام و نبود درك صحیح از واقعیت های جهانی، عراق جهت جبران شكست از ایران به سرعت به كویت حمله كرد و آن را به اشغال درآورد و منطقه را دچار تشنج جدیدی كرد و این بهانه ای شد جهت حضور گسترده تر آمریكادر خاورمیانه و در ادامه آن، حمله نظامی به عراق كه البته این حمله (جنگ اول خلیج فارس) جهت گوشمالی صدام بود. اما بیشترین ضربه به ملت عراق زده شد، نه صدام و حزب بعث. (با شروع جنگ، قیام های مردمی شروع شد و احتمال پیروزی مردم بر صدام نیز می رفت، ولی با عقب نشینی نیروهای آمریكا از عراق (كه جای سؤال و تردید فراوان در این مسأله وجود دارد)، صدام با شدت بیش از قبل گذشته به كشتار مردم عراق اقدام كرد كه امروزه با كشف گورهای دسته جمعی، بخشی از آثار آن جنایت ها مشخص شده است.)
آمریكا بعد از ۱۱سپتامبر و شعار جنگ با تروریسم اقدام به اشغال افغانستان و سپس به بهانه تولید سلاحهای كشتار جمعی توسط صدام به عراق حمله كرد و كار ناتمام بوش پدر توسط بوش پسر تكمیل شد.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران تاكنون در سه بحران منطقه، روش یكسان داشته است. اشغال كویت، افغانستان و عراق.
ایران در همه این بحران ها از روش بی طرفی و انتظارهوشیارانه بهره گرفته است، چرا كه در هر یك از بحرانهای یادشده، یكی از رقبا یا مزاحمین منطقه ای ایران به وسیله نیروهای غیربومی سرنگون شدند.
اما پس از اشغال و سقوط صدام، عراق بی ثبات و صحنه قتل و غارت و ویرانی ترس وحشت و ناامنی شده و اقدامات نیروهای اشغالگر با شدت و خشونت بوده و همواره با عكس العمل متقابل مردم محلی روبرو شده است و صد البته، ادامه این شرایط برای آمریكا و متحدانش در عراق همراه با تلفات انسانی و خسارات مالی توأم خواهد بود.
در این حال، حضور نیروهای آمریكا در طول مرزهای كشورمان در غرب و جنوب محاصره ایران را تكمیل كرده است و در شرایط كنونی، هوشیاری و برخورد مناسب ایران با مسائل عراق می تواند شرایط را به نوعی به سود یا زیان ایران تغییر دهد.
با توجه به قرار گرفتن ایران در محور شرارت مورد ادعای آمریكا در كنار عراق و نیز مجاورت جغرافیایی دو كشور و صاحب نقش بودن ایران در مسائل عراق (معنوی و فرهنگی)، تحقق استراتژی آمریكا بر منافع و امنیت ملی كشورمان در عراق و منطقه تأثیرگذار خواهد بود. از این رو، شناخت و تحلیل درست از استراتژی آمریكا و تأثیرگذاری بر آن جهت منافع ملی كشورمان از اهمیت فراوانی برخوردار است.
در صورتی كه ایالات متحده آمریكا در سوق دادن اوضاع عراق به سمت پروژه خاورمیانه بزرگ دچار شكست شود، این احتمال وجود دارد كه از طریق تهدید امنیت ملی كشورهای اطراف عراق و یا زمینه سازی برای وقوع جنگ داخلی جهت بی ثبات كردن منطقه در عراق، سازوكار خود را به كشورهای دیگر دیكته كند پس ادامه همكاری ایران در عراق بویژه با دولت جدید آن كشور كه به طور ضمنی و نسبی مورد رضایت مرجعیت و مردم عراق نیز است، در درازمدت می تواند در روابط دو كشور دارای اهمیت باشد.
در همین حال، ضرورت همگرایی سیاسی و اقتصادی با عراق فعلی نیاز به تذكر ندارد، چرا كه سنگ بنای روابط آینده دو كشور از هم اكنون گذاشته می شود و با توجه به نگاه مثبت كردها و شیعیان به ایران، باید با آنها بیشتر هماهنگ و همراه بود.
در این میان، ایران می تواند با اقدامات مؤثر در عراق مانند:
- همكاری در زمینه گردشگری و جهانگردی و زیارتی.
- روابط تجاری بویژه در ایجاد بازارچه های مرزی.
همكاری در صنعت نفت و گاز شیلات آب و كشاورزی و راه می تواند بستری مناسب جهت نزدیكی دو كشور برادر و مسلمان ایجاد كند.
باید توجه داشت كه به رغم حضور آمریكا در عراق، ما باید با ایجاد روابط دوستانه باملت و دولت تازه تأسیس عراق، زمینه را جهت حاكمیت كامل مردم عراق بر سرنوشت خود هموار كنیم، چرا كه یك عراق باثبات و امن برای ایران بسیار بهتر از یك كشور آشوب زده است وبا توجه به اینكه اكثریت مردم عراق شیعه هستند، امید به داشتن روابط بهتر در آن دور از ذهن نیست. این در شرایطی است كه دیكتاتور سابق عراق در بند است و ظلم و ستم آشكار علیه مردم و بویژه شیعیان پایان یافته است و كشور عراق، هرچند به كندی، اما به سوی دموكراسی و ثبات پیش می رود. البته تجربه نشان داده است همواره عده ای هستند كه علیه امنیت شكننده حاكم بر عراق اقدام می كنند، مانند فجایعی كه در «فلوجه» و دیگر نقاط عراق رخ داد. این مسائل نشانگر همین امر هستند كه آنان حیات خود را در بی ثباتی سیاسی و اقتصادی عراق جست وجو می كنند و همواره خواهان ایجاد تفرقه بین فرقه های مختلف اسلامی و قومی در این كشور هستند. اما تأكید اكثر احزاب، سازمانها و شخصیتهای مذهبی - سیاسی عراق بر لزوم وحدت و همكاری عراقی ها، اینگونه اقدامات خشونت بار كه وحدت ملی و تمامیت ارضی عراق را تهدید می كند، نمی تواند راه به جایی ببرد.


هومن شهلانی

منبع : روزنامه ایران