راه های توفیق در اعزام نیروی کار به خارج از کشور

اخیراً در برخی روزنامه ها و خبرگزاری ها دستاوردها و عملکرد اعزام ۱۰۰ هزار نیروی کار به خارج از کشور، موری نقد و بررسی قرارگرفت و چنین استنتاج شد که با توجه به پیش بینی های قبلی در برنامه اعزام نیروی کار به خارج از کشور، عملاً در این مرحله توفیق چندانی به دست نیامد.
باید بدانیم که برای ورود به بازارکار جهانی، نیاز به برنامه‌ریزی از سوی تمام مسؤولان است. منظور فقط مسؤولان وزارت کار و امور اجتماعی نیست، بلکه دیگر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط همچون امور خارجه، کشور، مدیریت و برنامه‌ریزی و همکاری دیگر سازمان‌های بین‌المللی همچون سازمان بین‌المللی مهاجرت و سازمان بین‌المللی کار و نیز سازمان‌های غیردولتی همچون انجمن صنفی دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی های بین المللی را نیز در برمی‌گیرد.
اعزام و صدور نیروی کار مازاد ایرانی در بازار پررقابت در غرب و شرق کار آسانی نیست و دفاتر کاریابی‌های بین‌المللی باید از مسیرهای عرضه نیروی انسانی و شرایط بازارکار خارجی کاملاً آگاه باشند و در غیر این صورت نه تنها سودی نخواهند کرد، بلکه باید تا مدت‌ها هزینه کنند. آیا به راستی مدیران کاریابی‌های بین‌المللی و مسؤولان ذی‌ربط از شرایط بازارکار جهانی آگاهی و شناخت دارند؟
بدون شک نخستین قدم سیاست‌گذاری است. این سیاست‌گذاری باید در سطحی کلان و با همکاری و همیاری تمام مراجع ذی‌نفع انجام گیرد. مقدمه این سیاست‌گذاری، گرد‌آوری اطلاعات درباره بازارکار جهانی، شناسایی فرصت‌های شغلی موجود در جهان، قوانین و مقررات مهاجرت نیروی کار کشورهای جهان و... می‌باشد.
در نتیجه، برنامه‌ها باید به صورت مجموعه کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تهیه شوند. تمام طرف‌های ذی‌نفع از این برنامه‌ها باید میزان سرمایه‌گذاری مالی و انسانی و غیرمادی خود را کاملاً مشخص کنند. پس از سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و فراهم کردن امکانات اولیه، حرکتی آهسته به سوی ورود به بازارکار جهانی آغاز می‌شود.
لذا برای دست یابی به این اهداف و تحقق اهداف پیش بینی شده در بند ح ماده ۱۰۱ قانون برنامه چهارم با عنوان" اتخاذ تدابیر لازم برای اعزام نیروی کار به خارج از کشور" و نیز ماده۱۱سند فرابخشی توسعه اشتغال و کاهش بیکاری کشور و نیز رهایی از بن بست موجود در مسئله اعزام نیروی کار ایرانی به خارج از کشور، برنامه های زیر جهت درج در برنامه پنجم توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور پیشنهاد می‌گردد:
۱) به منظور بررسی راهبردها، سیاست ها و برنامه اجرایی و برنامه‌ریزی، هدایت و نظارت بر روند اعزام نیروی کار به خارج از کشور و تعیین کشورهای هدف، کارگروهی متشکل از وزارت خانه‌های کار و امور اجتماعی، امور خارجه، کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، بانک مرکزی، سازمان تامین اجتماعی، شورای عالی ایرانیان خارج از کشور و انجمن صنفی دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی های بین المللی به ریاست وزیر کار و امور اجرایی تشکیل شود. دبیرخانه این کارگروه در وزارت کار و امور اجتماعی مستقر شود.
۲) وزارت امور خارجه و نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، ضمن مطالعه و بررسی استراتژی ها، سیاست ها و برنامه های کشورهای مقیم موظف شود نیازهای بازار کار، طرح های اشتغالزا و امکان اعزام نیروی کار در کشور هدف را به منظور کاهش نرخ بیکاری در کشور مورد شناسایی قرار داده و زمینه لازم را برای تحقق این اهداف و شناسایی و کسب فرصت‌های شغلی در خارج از کشور فراهم آورند.
۳) وزارت خانه های امور خارجه، صنایع و بازرگانی و نیز اتاق بازگانی و صنایع و معادن ایران موظف گردند همواره در تعاملات دوجانبه یا انجام مذاکرات اقتصادی و سیاسی خود با کشورهای خارجی و گفتگوهای طرفین در جلسات کمیسیون های اقتصادی و کنسولی مشترک، بحث اعزام نیروی کار متخصص و ایجاد تعامل بین دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی های خارجی ایران و سایر کشورها را به منظور کسب فرصت های شغلی در خارج از کشور و حضور در بازار کار جهانی مورد توجه قرار دهند و این مفاد را در پیش نویس اسناد همکاری درج نمایند.
۴) نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور موظف گردند زمینه های لازم را برای مذاکره و عقد قرارداد، یادداشت تفاهم یا موافقت نامه کار و کارگری میان وزارت کار و امور اجتماعی و نهادها و موسسات دولتی و خصوصی کشورهای متوقف فیه فراهم آورند.
۵) وزارت امور خارجه و نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور موظف گردند با مذاکره با مسئولین کشورهای متوقف فیه به ویژه با کشورهایی که یادداشت های تفاهم همکاری در این زمینه با آن ها منعقد شده، نسبت رفع موانع برای صدور روادید کار برای کارگران ایرانی متقاضی کار در خارج از کشور اقدام لازم را به عمل آورند.
۶) وزارت کار و امور اجتماعی موظف گردد نسبت به اجرای مفاد موافقت نامه ها و یادداشت های تفاهم منعقده با همتایان خود در کشورهای مختلف در زمینه اعزام نیروی کار به خارج از کشور و آموزش بخش های غیر دولتی فعال در زمینه مشاوره شغلی و کاریابی های بین المللی اقدام لازم را به عمل آورد.
۷) وزارت کار و امور اجتماعی موظف گردد با همکاری وزارت خانه ها و سازمان های ذی ربط دولتی و بخش خصوصی و نیز تجارب سازمان‌های بین المللی همچون سازمان بین المللی کار (ILO) و سازمان بین المللی مهاجرت (IOM)، نسبت به تدوین برنامه جامع راهبردی مهاجرت و اعزام نیروی کار به خارج از کشور اقدام لازم را به عمل آورد.
۸) وزارت‌ کار و امور اجتماعی‌ (سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور) موظف‌ گردد‌ بر اساس‌ نیاز کشورهای جهان و بر حسب فرصت های شغلی موجود و جدید در نقاط‌ مختلف‌ جهان برای‌ ایجاد و توسعه‌ دوره های آموزشی مطابق با استانداردهای جهانی با همکاری موسسات داخلی و خارجی به‌ کارگران‌ و کارجویان‌ نیمه‌ماهر، ماهر و مربیان‌ آموزش‌ حرفه‌ای‌ متقاضی اعزام به خارج از کشور در سطوح‌ مختلف‌ مهارت‌ اقدام‌ نماید.
۹) وزارت کار و امور اجتماعی موظف گردد نسبت به بررسی درخواست ایجاد کاریابی های غیر دولتی خارجی (به صورت تخصصی)، اعمال حمایت های قانونی در داخل و خارج از کشور و نظارت بر امور کاریابی های مزبور اقدام لازم را به آورد.
۱۰) سازمان تامین اجتماعی موظف گردد حداکثر سه ماه پس از تصویب این برنامه نسبت به ایجاد ساز و کارهای لازم برای بیمه درمانی و بازنشستگی کارگران ایرانی خارج از کشور به ویژه در کشورهای حوزه خلیج فارس اقدام لازم را به عمل آورد.
۱۱) وزارت دادگستری موظف گردد نسبت به حمایت های حقوقی و قضایی از شاغلین ایرانی خارج از کشور به ویژه کارگران ایرانی که حقوق آن ها در خارج از کشور پایمال شده، بر اساس حقوق کارگران مهاجر در کشورهای پذیرنده نیروی کار مطابق با کنوانسون های بین المللی ساز و کارهای لازم را به عمل آورد.
۱۲) وزارت بازرگانی، صنایع و گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف گردند برای تسهیل و جذب سرمایه نیروی کار ایرانی شاغل در خارج از کشور به منظور سرمایه گذاری در ایران، راه اندازی بنگاه های کسب و کار و ایجاد فرصت های شغلی ساز و کارهای لازم را اتخاذ نمایند.
۱۳) وزارت کار و امور اجتماعی موظف گردد نسبت به انجام فعالیت های ستادی همچون مطالعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، جمع آوری اطلاعات بازار کار جهان، بررسی قوانین مهاجرت و جذب نیروی کار خارجی و شناسایی فرصت های شغلی در کشورهای جهان به منظور فراهم نمودن زمینه های اشتغال نیروی کار مازاد ایرانی در کشور‌های متوقف فیه از طریق وابستگان کار و نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور اقدام لازم را به عمل آورد.
۱۴) وزارت کار و امور اجتماعی موظف گردد نسبت به اطلاع رسانی، انجام کارهای پژوهشی و ارائه اطلاعات ضروری به کارجویان متقاضی کار در خارج از کشور و کارشناسان و مدیران دفاتر کاریابی خارجی و کارشناسان اشتغال سازمان کار و امور اجتماعی استان ها از طریق الکترونیکی و چاپی اقدام لازم را به عمل آورده و با همکاری سازمان های ذی ربط داخلی و خارجی نسبت به برگزاری کارگاه های آموزشی و همایش های مرتبط اقدام لازم را به عمل آورد.
۱۵) وزارت کار و امور اجتماعی موظف گردد از طریق وابستگان کار و با همکاری وزارت امور خارجه و نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور نسبت به جمع‌آوری اطلاعات بهنگام از تعداد و وضعیت کارگران ایرانی شاغل در کشورهای خارج از طریق صدور کارنامه های شغلی و لحاظ نمودن امتیازهایی برای دارندگان این گونه کارنامه ها اقدام لازم را به عمل آورد.
۱۶) صندوق مهر امام رضا موظف گردد نسبت به ارائه تسهیلات لازم به دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی خارجی موفق در زمینه اعزام نیروی کار ایرانی به خارج از کشور به منظور تاسیس، ایجاد و گسترش دفتر در داخل و خارج از کشور اقدام لازم را به عمل آورد.
۱۷) وزارت کار و امور اجتماعی موظف گردد ماهانه جلسات هم اندیشی با حضور دفاتر کاریابی های خارجی و مسئولین ذی ربط به همراه اساتید و اندیشمندان آشنا با کشورهای خارجی به منظور شناخت بیشتر هر کشور و شیوه های نفوذ در بازار کار آن کشور تشکیل داده و مستندات و پیشنهادات ارائه شده را در قالب دستورالعمل به مسئولین ذی ربط ابلاغ نماید.

شعبان آزادی کناری

منبع : بازار کار