مبانی فلسفه اخلاق

علم اخلاق به بیان مختصر و مفید، چیزی نیست مگر بررسی اخلاق یا اخلاقیات. با این حال، رویكردهای فراوانی به اخلاق وجود دارد، رویكردهایی كه بازتاب فرض های متفاوت درباره ماهیت اخلاق و بهترین طریقه فهم آن هستند.
فلسفه اخلاق یكی از این رویكردهاست و از حیث دامنه وعمق سؤالاتی كه مطرح می كند و یا به لحاظ طریقه اش در جواب دادن به سؤالات رویكردی پردامنه و عمیق است.
قدما میان معرفت (knowledge) و معرفت (wisdom) فرق می گذارند. در واقع معرفت چیزی به شمار می آمد كه قابل انتقال و تعلیم است. معرفت ركنی مهم و اساسی در حكمت است، ولی به خودی خود حكمت به بار نمی آورد. حكمت میوه ای است كه عناصر تشكیل دهنده آن عبارتند از فهم، بصیرت، رأی صائب و قابلیت خوب زیستن وهدایت نیكوی كردار. فلسفه اخلاق به حكمت بیش از هر چیز دیگر علاقه مند است، زیرا واژه فلسفه از نظر ریشه شناختی به معنای دوستداری حكمت است (در زبان یونانی- philo به معنای «دوستداری» و Sophia به معنای «حكمت» است). فلسفه اخلاق، عبارت است از دوستداری و پیگیری حكمت در مسائل اخلاقی.
به این اعتبار، فلسفه اخلاق را نمی توان تعلیم داد، زیرا دوستداری حكمت را نمی شود به همان نحو انتقال داد كه حقایق ناظر به عالم خارج را می توان منتقل كرد. اما دوستداری حكمت اخلاقی را می توان در جمهور مردم برانگیخت و در كسانی كه با جدیت و پشتكار می كوشند اخلاق و جایگاه آن را در حیات آدمی دریابند پرورش داد. با این كه فلسفه اخلاق نمی تواند وعده دهد كه مسائل اخلاقی را حل و فصل می كند، اما درباره مسائل معطوف به حل آن مسائل و در تأملات ناظر به آنچه مقوم هدایت بخردانه زندگی است قادر به یاری ماست.
با توجه به نكاتی كه پیش از این آمد، كتاب حاضر چنان كه از نامش پیداست، كتابی پایه است كه مهم ترین و بنیادی ترین سررشته ها را برای راه یافتن به قلمرو اخلاق شناسی به دست می دهد. نویسنده كوشیده است اساسی ترین نظریه های اخلاق را در سنت فلسفی غرب، از دوران باستان تا دهه های اخیر، معرفی كند وچند و چون آن ها را نمایان سازد و در بوته نقد گذارد و افزوده بر فراگیری مطالبی درباره فلسفه اخلاق، خواننده را به عرصه «فلسفه ورزی» نیز هدایت كند.
مؤلف مباحث كتاب را در ۱۴ فصل در قالب ۵ فصل سامان داده است:
۱) ماهیت اخلاق
۲) نظریه های درستی و نادرستی از حیث اخلاقی
۳) فضیلت در فلسفه باستان
۴) فضیلت و سعادت
۵) خودمحوری اخلاقی و روان شناختی
۶) نظریه فرمان الهی
۷) اخلاق مبتنی بر قانون طبیعی
۸) مكتب كانت
۹) نتیجه گرایی
۱۰) عدالت
۱۱) نسبی نگری اخلاقی
۱۲) آیا می توان اصول اخلاقی را توجیه كرد؟
۱۳) اخلاق فمینیستی
۱۴) زمینه گرایی:اخلاقی عمل نگر

رابرت ال.هولمز
ترجمه مسعود علیا
انتشارات ققنوس

منبع : روزنامه ایران