سه شنبه, ۱۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 30 April, 2024
مجله ویستا
مدرنیته، ملیت و اسلحه
اگر اندکی با اریک هابزبام همراه شویم، خودبهخود این تز تاریخی را خواهیم پذیرفت که منشأ بسیاری از رویدادها و دگرگونیهای قرن «کوتاه» بیستم، در سه حرف خلاصه خواهد شد: جنگ. از فروریزی امپراتوریهای تزار، اتریش هنگری و عثمانی تا تجزیه کشورهای جهان کهن. از انقلاب کبیر اکتبر و استیصال امپراتوری تزار تا تحکیم نقش ایالات متحده در نظم نوین جهانی و بلوکبندیهای بینالمللی. همه و همه، تحت تاثیر یک میانجی انکارناپذیر قرار گرفت، جنگهای جهانی اول و دوم، به مثابه عاملی سرنوشتساز در شکلگیری ساختارهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دنیای نوین عمل کردند.
قرن بیستویکم از پی صدسالهای سر رسید که اگر جنگی هم در کار نبود، دیگر بار جهان در دلهره دو بلوک متخاصم و در فاصله کوتاه موشکها و جنگندههای فوقپیشرفته قرار داشت. بدینمعنا، استیلای کامل تکنولوژیهای نظامی، بشر درمانده قرن بیستم را بار دیگر در تنگنای بودن و نبودن محبوس ساخت. باور این نکته که در جهان امروز پیماننامهای با عنوان «منع گسترش سلاحهای هستهای» نگارش شده، خود سندی تاریخی برای اثبات این موضوع است که سلاحهای هستهای وجود دارند و این امکان هست تا با فشار چند دکمه تمام تمدن بشری به محاق برود. در اینجا اگر نظریه هابزبام، در باب تاثیر و اهمیت جنگ را بسط دهیم، با این پدیده مواجه خواهیم شد که جنگهای قومی- ملی- چه در داخل و چه در خارج از مرزها- دارای کارکرد و پیامی ایدئولوژیک نیز بوده است. یعنی با برهمزدن مرزبندی دولت- ملتهای پیشین، نه تنها قصد تخریب آن را ندارند بلکه با ایجاد دولت- ملتهای ناتوان و معمولا دلبسته، یگانه سوژه عصر جهانی شدن را برمیسازند: ملیت.
بنگرید به تجزیه حیرتآور یوگسلاوی به یاری ناتو، تا جدایی کمیک استان کوچک کوزوو از صربستان. اما کمی آنطرفتر و امروزیتر، گرجستان با نیروی نظامی روسیه دو شقه میشود و استقلال اوستیایجنوبی توسط پارلمان روسیه اعلام میگردد.
گویی ناسیونالیسم لجامگسیخته امروز، نه تنها نبایست محدود شود که به اسم دفاع از حق تعیین سرنوشت میرود تا دیگر بار احساسات شوونیستی و نژادپرستانه را برانگیزانند. حق تعیین سرنوشت ملل امروز بدل به شگرد قدرتهای مطلق جهانی برای تقسیم جغرافیایی غنایم جهان شده است و ملتهای فرودست، به مثابه گروگان حکام جهان مورد تجارت و مبادله قرار میگیرند. اما توحش دنیای امروز کم از قرن پیشین ندارد. قرن اخیر نیز با جنگ آغاز میشود تا این نکته را پیشاپیش معین کرده باشد که نظم نوین سرمایهسالار جز با میانجی جنگ، امنیت و بازار فروش نمییابد. و این فقط یک عامل مادی نیست، بلکه هر موشک کروز خود به خود، جنبه معنوی و ایدئولوژیک خود را نیز همراه میآورد.
در اینجاست که ادغام سوژه عصر جهانیسازی درگذار از سربازی به بهترین نحو فهمیده میشود. اگر تا دیروز این گزاره جامعهشناسانه کارساز بود که جامعهپذیری از طریق نهادهایی چون مدرسه و دانشگاه و... صورت میپذیرد، امروز باید جای آن را به سربازی داد و با این قول عامیانه همدست شد: «برو سربازی تا آدم بشی».
از اینروست که بسیاری از نمادهای سربازی در دیگر نهادهای آموزشی چون مدارس و دانشگاه ظهور میکند. رسومی چون تقدس پرچم، استفاده از فرمهای متحدالشکل و آداب تندخو و آمرانه که در نخستین دهه قرن بیستویکم باید دستهای سوژه را برای ورود به پلشتیهای مدرنیته و به ویژه، قولنامه ملیگرایی آلوده سازد. آنجا که دیگر ماموریم و معذور.
امید منتظری
منبع : روزنامه کارگزاران
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
مجلس شورای اسلامی ایران مجلس خلیج فارس بابک زنجانی قوه قضائیه دولت دولت سیزدهم حجاب شورای نگهبان مجلس یازدهم محمدباقر قالیباف
قوه قضاییه هواشناسی شهرداری تهران تهران سیل شورای شهر تهران دستگیری آموزش و پرورش سلامت پلیس قتل شورای شهر
قیمت دلار خودرو قیمت طلا سایپا ایران خودرو بازار خودرو دلار تورم بانک مرکزی قیمت خودرو مالیات ارز
تلویزیون سینمای ایران سریال سینما فیلم تئاتر موسیقی دفاع مقدس رسانه ملی بازیگر محمدرضا گلزار کتاب
سازمان سنجش شورای عالی انقلاب فرهنگی آموزش عالی
رژیم صهیونیستی اسرائیل آمریکا غزه فلسطین جنگ غزه حماس روسیه نوار غزه عربستان اوکراین ترکیه
فوتبال استقلال پرسپولیس سپاهان تراکتور باشگاه استقلال تیم ملی فوتسال ایران فوتسال وحید شمسایی بازی باشگاه پرسپولیس لیگ برتر
هوش مصنوعی اینترنت تبلیغات فناوری اپل همراه اول پهپاد گوگل روزنامه آیفون
داروخانه سازمان غذا و دارو خواب کاهش وزن بارداری دیابت طول عمر سلامت روان قهوه فروش اینترنتی دارو آلزایمر