وصیتنامه مهندس مهدی بازرگان

بسم الله الرحمن الرحیم
وصیتنامه بنده گنهکار بی مقدار، محتاج عفو و رحمت پروردگار و درخواست کننده دعای بندگان مومن و مهربان، مهدی بازرگان، به همسر عزیز خود، فرزندان دلبند با همسران گرامی آنها، نوادگان نازنین و به همه خویشاوندان با مهر و صفا، به دوستان ارجمند و به آشنایان و اهل لطف. با اقرار به وحدانیت و ربوبیت خالق و با درود بر همه پیامبران علی الخصوص خاتم آنها محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم و بر اهل بیت طهارت و امامت.
۱) اولین و مهم ترین آرزو و توصیه ام به خانواده و خویشان و دوستان این است که رفتن من برایشان عبرت بوده، به زندگی همیشگی خیلی بزرگ تری که در پیش دارند- بیشتر از دوروزه دنیای گذران- بیندیشند و تدارک ببینند.
زندگی بی مرگ و انتها که خبرش را فرستادگان خدا داده، ما را بر حذر از آتش و عذاب و امیدوار به رستگاری و رضوانش کرده اند، به فرض که کسی یقین به وقوع آن نداشته باشد، دلیل قطعی هم به دروغ بودن و عدم آن ندارد. حال که بنا به خبرها و هشدارهای شخصی چون محمد مصطفی(ص) و کتابی چون قرآن، شدت و مدت عذاب چنان وحشتناک و غیرقابل تحمل است که احتمال وقوعش را هر قدر کم و کوچک بگیریم، مصلحت و منفعت ما ایجاب می نماید که با توجه به عظمت واقعه و بی نهایت بودن مصیبت، آن را به حساب بیاوریم و راه احتیاط هم که شده باشد در پیش گیریم. وصیت من این است که نه آخرت و قیامت را نفی و فراموش کنید و نه روزی رسان و آفریننده خودتان را که برای جهان غیر او صاحب و گرداننده یی قابل تصور نبوده، اگر خودمان و جهان، دروغ و خیال نباشیم، او هم دروغ و خیال نمی تواند باشد. اینک که دنیا و زندگی در مجموع و متوسط، ناخشنودی و ناراحتی و زیانکاری است و جریان تاریخ بشریت در جهت افزایش گرفتاری ها و سختی ها یا توسعه ظلم و فشارهاست، باید سعی کنیم در عوض، آخرت مان در اثر تحمل و تلاش و با صبر و مرحمت، آباد و خشنودکننده باشد.
۲) دومین توصیه (خصوصی ام) به همسر و فرزندان و کسان، مهربانی و گذشت و خدمتگزاری در حق یکدیگر است. مخصوصاً نسبت به مادرها و پدرها، پس از آن برادر خواهرها، زن و شوهرها و بالاخره دیگر خویشاوندان و صله رحم.
۳) توصیه سوم قبول عذر تقصیرها و قصورهایم در حق خانواده و کسان و دوستان و هموطنان. از همگی حلالیت می طلبم و تقاضای بخشش و دعای خیر دارم، و رساندن این تقاضا به کسانی که در مجلس فاتحه حضور نداشته، آن را نشنیده باشند یا آگاه نشده باشند. هر بدی و نقصان و زیان که به کسی و به کسانی رسانده باشم و به هرگونه و اندازه و ارتباط که باشد، چه فردی و شخصی و چه اجتماعی و عمومی و سیاسی، تقاضایم این است که حلالم نمایید.
۴) کفن و دفن و ترحیم
برای محل دفن قبری را زیر سر نگذارده ام که زحمت بازماندگان کمتر باشد. و محل خاصی را هم در نظر ندارم ولی اگر امکان داشته و خالی از دردسر و اشکال باشد بدم نمی آید در مقبره بیات در جوار مرقد حضرت معصومه سلام الله علیها و در کنار پدر و مادر و عده ای از برادر خواهرها و عمو و عموزادگان باشد که احتمال سر خاک آمدن و از خدا طلب مغفرت خواستن برای همه به خاک سپردگان بیشتر باشد. برای کفن خلعتی سابقاً از سفر حج آورده و در چمدان عنابی رنگ گذارده بودم که پس از نقل مکان به نارون نمی دانم چه شده است. برای مجالس ترحیم و تذکر اگرچه بیشتر جنبه تشریفاتی و تکلف پیدا کرده و جزء آداب و حساب های سیاسی و گروهی شده، دردی از دنیا و آخرت مردگان و زندگان دوا نمی کند ولی با احتمال اینکه برای افرادی، مختصر عبرت از مرگ و خشیت از خدا و آخرت حاصل شود و حلالیت و آمرزشی نصیب میت شود ایراد به برگزاری آن از محل ثلث خودم ندارم خصوصاً اگر همراه با اطعام مساکین و غذای دسته جمعی بدون تعیین و تشریفات برای بازماندگان و دوستان نزدیک باشد. بیشتر از توصیف و تمجید شخص از دنیا رفته به تذکر قیامت و توجه به آخرت پرداخته شود، توصیه های (۱) و (۲) و (۳) نیز بد نیست که در مجلس ترحیم خوانده شود.

وصیتنامه مورخ ۷/۱۰/۱۳۷۳- در خانه نارون
پی نوشت ها؛------------------------
۱- رحمن (۵۵) / ۲۶ و ۲۷؛ هرچه روی زمین است دستخوش فناست. و ذات پروردگار صاحب جلالت و اکرام توست که باقی می ماند.
۲- لقمان (۳۱) / ۳۴؛... و هیچ کس نمی داند که فردا چه چیز به دست خواهد آورد و کسی نمی داند که در کدام زمین خواهد مرد...

منبع : روزنامه اعتماد