استرس در دنیای امروزی

علت اصلی اینکه افسردگی بعد از بیماری های قلبی در صدر لیست بیماری های رایج قرن بیست و یکم، منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی قرار دارد; چیزی جز استرس مزمن نیست. استرسی که در دنیای امروزی دلایل رنگارنگی دارد. دلایلی که گاهی اوقات اصلا عقلایی نمی نماید. یکی از عوامل اساسی موثر بر استرس، عدم اطمینان نسبت به آینده است. اینکه تغییرات هر روزه شرایط، امید به زندگی را تحت تاثیر قرار داده، بسیار غم انگیز است. تغییرات سریع در مدیران، عدم استخدام طولانی مدت کارمندان و کارگران، تغییر هر ساله قیمت اجاره مسکن، تغییرات هر روزه مواد غذایی و ... همه و همه خود دلیلی بر این است که هر فرد ایرانی به خصوص جوانان این مرز و بوم هر روز که از خواب بیدار می شوند تا لحظه ای که به خواب خواهند رفت، با استرس زندگی کنند. لذا باید انتظار داشت که هر روز از متوسط عمر افراد کاسته می شود. به طوریکه میزان سکته ها و سرطان ها در ایران به سرعت روبه گسترش است.
بدن انسان برای مقابله با استرس های ناگهانی دچار ترشح هورمون کورتیزول از غده هیپوفیز شده که در نتیجه آن فشار خون و ضربان قلب افزایش می یابد و با تمرکز انرژی موجود در بدن، در یک حالت آماده باش قرار می گیرد. در این زمان حس های پنج گانه و نیز حافظه انسان قادر به ضبط سطحی ترین جزئیات حادثه می باشد. بعید نیست درصورت عدم وجود استرس اغلب ما قادر باشیم براحتی جزییات برخی از حوادث گذشته توام با بار احساسی شدید را به خوبی به یاد آوریم. اما چه شده که استرس، افسردگی و درنتیجه عدم بازآوری بسیاری از حوادث را موجب شده است.
در دنیای کنونی مردم اغلب چنان به استرس عادت کرده اند که از وجود آن در خود بی خبرند. بسیاری از ما به رغم این که عصبی و هیجان زده نمی شویم، از تاثیرات و عوارض ضعیف کننده و مخرب استرس در امان نیستیم. استرس ممکن است از حوادث یا شرایط برونی، واکنش های فردی به تنش ها یا ترکیبی از این عوامل ناشی شده باشد. از جمله منابع عمده برونی استرس می توان، مشکلات دراز مدتی مثل روابط خانوادگی ناراحت کننده، بیماری های ناتوان کننده یا بیکاری و نیز تغییرات عمده حتی تغییرات خوشایندی مثل ازدواج و جمع شدن استرس های روزانه مثل دیررفتن سرکار یا گیرکردن در ترافیک، پرخاشگری، عدم اعتماد به نفس و تنش یا اضطراب را برشمرد. استرس زیاد بر حافظه و مهارت های تفکر تاثیر می گذارد و حتی احتمال بیماری قلبی و سایر بیماری ها را افزایش می دهد. به طوریکه تمرکز طولانی مدت بر روی یک موضوع در حد آرزویی دست نیافتنی شده است.
در شرایط معمول استرس رابطه معکوس با سطح درآمد و منزلت دارد. افرادی که دارای منزلت اجتماعی بالاتر و شغلی بهتری هستند، برای تغییر شرایط شغلی شان از آزادی عمل بیشتری برخوردارند. بنابراین تعداد گزینه های مقابله با استرس کاری برایشان بمراتب بیشتر از افرادی است که در رده های پایین کار می کنند. در نتیجه قادرند با شیوه مناسب تری بر استرس غلبه نمایند. این گروه نسبت به گروه دوم کمتر دچار بیماری های قلب و عروق و افسردگی می شوند.
نحوه مقابله با استرس وابسته به عوامل ژنتیکی، اجتماعی و نیز اقتصادی می باشد. مطمئنا تفاوت های فردی و جنسی نیز وجود دارند. تفاوتهای فردی می تواند ریشه در اتفاقات زندگی گذشته فرد داشته باشند. افرادی که دوره کودکی جنجالی و ناآرامی داشته اند، معمولا در سنین بزرگسالی قابلیت کمتری در مقام مواجهه با مشکلات داشته و ریسک ابتلا آنان به بیماری افسردگی بیشتر از دیگران است.
متاسفانه از جمله رفتارهایی که افراد در مقابله با استرس برمی گزینند; روی آوردن به سیگار و غذای چرب و از این قبیل است. تاثیر این روش ها در تسکین اضطراب و نگرانی اصلا موثر نیست; بلکه فقط عوارض جانبی آنها در دراز مدت به ضرر فرد تمام خواهد شد. توصیه می شود برای مقابله با استرس به دعا و مناجات، ورزش و گوش دادن یا نواختن موسیقی یا انجام کارهای هنری پرداخت.
با قرار دادن سیستمی که برای مقابله با استرس کوتاه مدت تکامل یافته در محیطی که زندگی در آن، استرس طولانی مدت به بار می آورد، می توان به سهولت پیش بینی کرد که چه اتفاقی خواهد افتاد. بدن ما برای مقابله و سازش با استرس طولانی مدت تطبیق و تکامل نیافته است. بنابراین مکانیزم دفاع از کار افتاده و دیگر عوارض جانبی حاصل از تمرکز انرژی همین طور ادامه می یابد.
جنسیت در میزان استرس و نیز نوع برخورد با آن کاملا موثر است. روش برخورد زنان در مقابله با استرس با مردان متفاوت است. داشتن دوستی صمیمی و قابل اعتماد موجب کاهش فشار خون، ضربان قلب و کلسترول می شود. اما باید دقت داشت که استرس زیاد در محیط های کاری سلامت مردان و زنان را تهدید می کند. درصد بسیار زیادی از افراد شاغل به دلیل استرس بیش از حد در هنگام کار در میانه راه از کار خسته شده اند و سلامت آنها به خطر می افتد که هزینه این خسارت برای هر فرد شامل به خطر افتادن سلامتی و روابط شخصی و برای سازمان ها شامل کاهش کارآیی کارمندان ارزشمند با سابقه است. به امید روزی که دنیایی با حداقل استرس داشته باشیم... .

نویسنده : سمیه عسگری

منبع : روزنامه مردم سالاری