طنز در نشریات دانشجویی

طنز و طنزپردازی از جمله مقولاتی است که در تاریخ ادب و فرهنگ ایران زمین قدمتی بسیار طولانی دارد. بررسی متون ادب فارسی نشان می دهد که ادیبان و شاعران ایرانی در تمام ادوار بخصوص در هنگامی که تحت فشارهای حکومتی قرار داشته اند و یا به لحاظ اجتماعی نمی توانسته اند به صراحت سخن بگویند، قالب طنز و مطایبه را برگزیده اند و طنز را به عنوان یکی از قالب های مهم در بیان عقاید و افکار «انتقادی» پرورانده اند.
با توجه به روحیه دانشجویی که «انتقادی »، «عدالت خواه» و «آرمانگراست» می توان انتظار داشت که نشریات دانشجویی به طنز و طنزپردازی گرایش خاصی داشته باشند و دیدگاه ها و علایق خود را با ویژگی های بالا در قالب طنز ارایه کنند. قالب طنز در نشریات دانشجویی که همان اهداف و وظایف مطبوعات را در جامعه دانشگاهی بر عهده دارند به لحاظ قابلیت های آن در پرداخت غیرمستقیم به مسائل و مشکلات بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. طنزهای نشریات دانشجویی اگرچه از یک طرف به لحاظ ویژگی های خاص زندگی دانشجویی ، از جمله دورافتادگی از خانواده ، احساس گسیختگی و آزادی در انتخاب زندگی ، زندگی دسته جمعی در خوابگاه ها، دور افتادگی از متن واقعی زندگی اجتماعی و غیره اندکی تند و حتی پرخاشگرانه به نظر می رسند، اما به لحاظ آنکه این نشریات بهترین مکان برای تجربه اندوزی طنزپردازان جوان هستند باید مورد توجه و تقویت قرار گیرند. طنزهای این نشریات به مسئولان دانشگاهی و حتی کل جامعه نقاط ضعف کارهایشان را نشان می دهد و آنها را بدون آنکه به صورت مستقیم مورد انتقاد قرار دهد، به صورت غیرمستقیم به نقد می کشد و متنبه می سازد.
طبق تعریف رایج طنزا «بیان انتقاد تلخ با زبانی شیرین ، کنایی و خنده آور و منصفانه» می توان دو صفت «جسارت و بشاشت» را در نشریاتی که به زبان طنز با مخاطب رابطه برقرار می کنند، جست وجو کرد که شاید این دو صفت اجزای اجتناب ناپذیر طنز نامیده شوند. می توانید در ذهن خود یک نشریه طنز دانشجویی را پرورش دهید.محور طنزهای دانشجویی اغلب موضوعات جالب توجه جوانان است که عبارتند از سیاست:
که جذابترین موضوع برای دانشجویان است ،
ـ مشکلات صنفی: موضوعاتی نظیر کیفیت بد غذاهای سلف سرویس دانشگاه ، مشکل کمبود خوابگاه و...،
ـ مشکلات جوانان: نبود فرصتهای شغلی ، مشکلات مربوط به ازدواج ، تهیه مسکن ، ارتباط میان دختر و پسر و... عمده موضوعات این دسته از آثار را تشکیل می دهد. خلاصه کلام اینکه طنز مورد پسند ذایقه عامه است که در آن کلام بی پرده ، آتشین و جسور را جست وجو می کند که این موضوع در مورد جوانان با توجه به آزادیخواه بودن آنها بخصوص در فضای تئوریک دانشگاه به اوج خود می رسد.
خلاصه کلام اینکه رشد طنز و طنزپردازی در نشریات دانشجویی از آن جهت اهمیت دارد که طنز در صورتی که به «هجو» کشیده نشود می تواند روحیه نقد و انتقاد سالم را در جامعه دانشگاهی ترویج دهد و با توجه به اینکه آزادی قلم و بیان لازمه دموکراسی و از مهمترین آزادی های مدنی است باید پذیرفت که یکی از جوامع مدنی پویا و در عین حال عدالت خواه ، دانشگاه و محیط آکادمیک آن است که بدون وجود نشریات قوی و فعال توسعه فرهنگی سیاسی در آن امکان پذیر نیست. رعایت اصول اخلاقی و شخصیت افراد شاید تنها خط قرمز نشریات طنز دانشجویی باشد زیرا دانشجویان به وسیله نشریات در سطح دانشگاه روحیه انتقادپذیری افراد)دانشجویان و دانشگاهیان ( را تقویت می کنند.

رضا پورناصرانی

منبع : روزنامه ابتکار