فرزندان سبکتگین، زمینه‌سازان حاکمیت ترک در ایران

با انقراض دولت صفاری در فروردین‌ماه ۲۷۹ خ به‌دست امیراسماعیل سامانی، رؤیای احیاء شاهنشاهی ایران که یعقوب لیث و برادرش عمرو در ذهن داشتند تعبیر ناشده ماند تا سه دهه بعد به‌صورت تلاش‌های میهن‌پرستانهٔ فرزندان زیار (مرداویج و وُشم‌گیر) جلوه‌گر شود. برنامه‌های فرزندان زیار نیز به سبب خیانت‌های فرزندان بویه که عملاً خودشان را به دربار خلافت عباسی وابسته کردند عقیم ماند. پس از آنکه مرداویج توسط سه تن از ترکانی که خود را به خلیفهٔ بغداد فروخته بودند ترور شد، امیران آل‌بویه ـ به‌عنوان حامیان نیرومند خلافت عباسی ـ وُشم‌گیر برادر مرداویج را از همه‌سو احاطه کردند تا ناتوان بماند، و با حمایتی که از دربار خلیفه داشتند هیچ‌گاه نگذاشتند قلمرو وُشم‌گیر از حد طبرستان و گرگان فراتر برود. تلاش‌هائی که امرای سامانی برای تشکیل سلطنت سراسری به‌کار بردند نیز توسط فرزندان بویه عقیم ماند. فرزندان بویه نیز روستائیانی بودند که نه تنها برنامه‌ای برای احیاء فرهنگ و تمدن ایرانی و شکوه ملت نداشتند و هیچ تصوری از پیشرفت در سرشان نبود بلکه دستگاه فرهنگی کشورشان را به‌دست عرب‌تبارها سپرده به‌دست اینها مروج زبان و فرهنگ عربی در قلمروشان شدند.

منبع : تاریخ و فرهنگ ایران زمین