نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایران

▪ حسن قاضی مرادی
▪ نشر اختران
▪ چاپ اول - ۱۳۸۴
▪ تعداد؛ ۲۰۰۰ نسخه و ۳۱۲ صفحه
«نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایران» آخرین نوشته حسن قاضی مرادی است که در آن، فکر نوسازی سیاسی را در آرا و اندیشه های برخی از متفکران ایرانی از پیش از انقلاب مشروطه تاکنون بررسی می کند. نویسنده نشان می دهد در دوران گذار از جامعه سنتی به جامعه متجدد، که با روند نوسازی عمومی جامعه پیموده می شود، دست کم در این صدسال پس از انقلاب مشروطه نقش «نوسازی سیاسی» و میزان تحقق یا عدم تحقق آن را در جامعه ما بسیار مهم می داند. به همین دلیل آرای برخی از اندیشمندان مطرح در این دوره را از منظر نسبت نظراتشان با برنامه نوسازی سیاسی می سنجد. تاکنون در بیشتر کتاب هایی که به آرای متفکران صدر مشروطه و بعدتر پرداخته شده آرای آنان به طور مستقل و از منظر عمومی ارتباط شان با سنت و تجدد موردنظر قرار گرفته اند.
اما در این کتاب چون نظرات روشنفکران از منظر نسبت شان با پروژه نوسازی سیاسی سنجیده می شوند امکان سنجش آرا و دیدگاه های آنان نسبت به هم نیز وجود دارد. به طور مثال اگر آرای آخوندزاده، طالبوف، اسدآبادی و ملکم خان از منظر نوسازی سیاسی سنجیده می شوند خواننده متوجه می شود که تفاوت اندیشه های اینان دست کم از این منظر و نیز دریافت عمومی شان از گذار به جامعه متجدد چیست.
قاضی مرادی چهار راهکار اصلی را در ارتباط با گذار از جامعه سنتی به جامعه متجدد آنچنان که از سوی روشنفکران پیشنهاد شده معرفی می کند و آرای هر یک از چهار روشنفکر فوق را در چارچوب یکی از این راهکارها قرار می دهد. مثلاً اگر قائل است نظرات آخوندزاده در راهکار تقدم تجدد (مدرنیته) بر نوسازی (مدرنیزاسیون) قرار می گیرد، آرای ملکم خان را در راهکار از نوسازی به تجدد که معرف تقدم نوسازی به تجدد است قرار می دهد.
به علاوه از آنجا که نویسنده قائل است ایران پس از صدسال از انقلاب مشروطه هنوز در عصر مشروطه خویش قرار دارد به این موضوع نیز می پردازد که پس از روشنفکران صدر مشروطه چه روشنفکرانی در زمان حاضر در همان راهکارهای روشنفکران صدر مشروطه قرار دارند. به طور مثال او آرای جواد طباطبایی را در همان قالب فکری آخوندزاده یا آرای علی شریعتی را در تداوم خط فکری اسدآبادی می شناسد.
در عین حال نویسنده برای اینکه نظر خود را در مورد نوسازی و تجدد مشخص کند در فصل اول بحثی نسبتاً تئوریک در مورد این مفاهیم و تمایزگذار از جامعه سنتی به جامعه متجدد در جوامع غربی و در جوامع غیرغربی را مطرح می کند. به نظر می رسد این فصل در اینکه خواننده از پیش بداند آرای روشنفکران صدر مشروطه و بعد از آن از چه زاویه یی مورد تحلیل و نقد قرار گرفته ضروری است.
این کتاب به مناسبت بزرگداشت صدمین سالگرد انقلاب مشروطه از سوی انتشارات اختران در ۳۱۲ صفحه منتشر شده است.

منبع : روزنامه اعتماد